Rada nie może dowolnie pozbawiać statusu drogi publicznej

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego ewentualne naruszenia przy nadawaniu drodze statusu drogi publicznej nie uzasadniają następczego pozbawiania jej tego statusu bez zachowania wymogów wynikających z przepisów.

Przypadki pozbawiania dróg publicznych ich statusu są przedmiotem sporów między jednostkami samorządu terytorialnego a osobami zainteresowanymi korzystaniem z tych dróg na dotychczasowych zasadach. Problematykę tę poruszaliśmy m.in. w artykule „Czy możliwe jest przekształcenie drogi gminnej w drogę wewnętrzną?”.

 W omawianej sprawie rada gminy podjęła uchwałę w sprawie pozbawienia kategorii drogi gminnej fragmentu tego rodzaju drogi w związku z wyłączeniem z użytkowania.

Uchwała została zaskarżona przez właściciela (wspólnie z żoną) nieruchomości położonej przy ww. fragmencie drogi. Skarżący wskazał, że nie mógł uzyskać pozwolenia na budowę z uwagi na stwierdzenie przez organ, iż nieruchomość nie ma dostępu do drogi publicznej. Zaznaczył, że mimo podjęcia uchwały, droga nie została wyłączona z użytkowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę i stwierdził nieważność uchwały.

Sąd nie miał wątpliwości, że skarżący wykazał naruszenie jego uprawnień przez uchwałę rady gminy. Nie miał bowiem możliwości uzyskania pozwolenia na budowę z uwagi na brak dostępu nieruchomości do drogi publicznej.

W ramach oceny merytorycznej WSA wskazał, że pozbawienie drogi statusu drogi publicznej jest możliwe tylko w przypadkach wskazanych w przepisach o drogach publicznych. Jak zaznaczył Sąd „pozbawienie drogi statusu drogi publicznej bez zaliczenia jej do nowej kategorii drogi publicznej możliwe jest wyłącznie w przypadku wyłączenia tej drogi z użytkowania”. Tymczasem zebrana dokumentacja wykazała, że droga nadal jest wykorzystywana w ruchu drogowym. W konsekwencji WSA stwierdził nieważność uchwały.

Rada gminy wniosła skargę kasacyjną argumentując w szczególności, że przedmiotowy odcinek został wadliwie zaliczony do kategorii dróg publicznych na mocy wcześniejszej (niż zaskarżona) uchwały rady.

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną[1]. Wskazał, że pozbawienie drogi statusu drogi publicznej może nastąpić wówczas, gdy nastąpi jej wyłączenie z użytkowania. Natomiast już po podjęciu zaskarżonej uchwały na drodze pojawiły się znaki drogowe, co zaprzecza spełnieniu tego warunku.

Natomiast odnosząc się do zarzutów dotyczących wadliwości zaliczenia odcinka do kategorii dróg publicznych NSA wskazał, że może zostać to wykazane w odrębnym postępowaniu (którego przedmiotem byłaby wcześniejsza uchwała). Sąd stwierdził, że postępowanie weryfikujące legalność uchwały podjętej na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych nie obejmuje badania legalności uchwały zaliczającej określoną drogę do kategorii dróg gminnych.

Podstawowa teza NSA – o niedopuszczalności pozbawiania drogi statusu drogi publicznej bez spełnienia ustawowych przesłanek – wpisuje się w linię orzeczniczą sądów administracyjnych. Jest to ważne z punktu widzenia właścicieli nieruchomości położonych przy tego rodzaju drogach.

[1] Wyrok NSA z dnia 20 października 2022 r., sygn. I OSK 2417/19, www.orzeczenia.nsa.gov.pl [dostęp: 27.01.2023 r.].