Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów przyjmują tylko odpady komunalne, a więc takie, które wytworzone zostały w gospodarstwie domowym.

Wyrokiem z dnia 4 października 2022r. (sygn. II SA/Wr 449/22) Wojewódzki Sąd we Wrocławiu [dalej: WSA] uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego w przedmiocie częściowego stwierdzenia nieważności załącznika do uchwały Rady Miejskiej zmieniającej uchwałę w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów [dalej: uchwała].

Rozstrzygnięcie nadzorcze

Na sesji w marcu 2022r. Rada Miejska podjęła uchwałę zmieniającą uchwałę w sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, do której załącznik stanowił Regulamin Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych [dalej: PSZOK], w ramach którego określone zostały rodzaje odpadów nie przyjmowanych przez PSZOK, wśród których znalazły się m.in. części samochodowe, opony z pojazdów ciężarowych, odpady w nieszczelnych opakowaniach oraz bez możliwości weryfikacji.

W kwietniu 2022r. Wojewoda Dolnośląski [dalej: Wojewoda, organ nadzoru] skierował do Rady Miejskiej pismo wskazujące na naruszenie prawa w załączniku do uchwały. W odpowiedzi na pismo Przewodnicząca Rady uznała część wskazanych naruszeń i zobowiązała się, do dokonania stosownych zmian w uchwale, w terminie 3 miesięcy.

Wojewoda za naruszające prawo w sposób istotny uznał postanowienia, które wskazują, że w Punkcie Selektywnej Zbiórki Odpadów nie są przyjmowane części samochodowe np. szyby, zderzaki; opony z pojazdów ciężarowych; odpady w nieszczelnych opakowaniach (dotyczy to odpadów wymagających opakowań) oraz odpady nieoznaczone bez możliwości identyfikacji, bez etykiet. Organ nadzoru wskazał, że ww. postanowienia są niezgodne z art. 6r ust. 3 i ust. 3a ustawy z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach [dalej: u.c.p.g.].

W uzasadnieniu Wojewoda wskazał, że Rada może jedynie limitować ilość zużytych opon, nie może jednak wprowadzać dodatkowych ograniczeń. Organ nie zgodził się z argumentem Przewodniczącej, wskazującym że opony samochodów ciężarowych nie mogą pochodzić z gospodarstw domowych, gdyż w jego ocenie oczywiste jest, że wskazane opony nie mogą pochodzić z innego źródła.

Dodatkowo organ nadzoru za niezgodne z prawem uznał postanowienie, w którym Rada określa formy opakowania, szczelność oraz możliwość identyfikacji odpadów za pomocą etykiet.

Skarga do WSA

W skardze do WSA we Wrocławiu, Gmina zaskarżyła rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody w całości, wnosząc o jego uchylenie oraz zwrot kosztów.

Wojewoda w odpowiedzi na skargę zwrócił się o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd uznał skargę za uzasadnioną. W uzasadnieniu do wyroku wskazał, że zgodnie z art. 3 ust. 1 u.c.p.g. utrzymanie czystości i porządku należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. Realizacja tego zadania następuje m.in. poprzez obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz obowiązek tworzenia punktów selektywnego zbierania odpadów, które zapewniają przyjmowanie, co najmniej, wymienionych w ustawie kategorii odpadów (jak np. papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło).

Zgodnie z definicją odpadu komunalnego, którą wskazał Sąd, jest „to odpad powstały w gospodarstwie domowym, ale także odpad powstały gdzie indziej, jeżeli pod względem charakteru i składu jest podobny do odpadu powstałego w gospodarstwie domowym”.

Priorytetowe znaczenie dla wskazanej przez Sąd definicji odpadu komunalnego ma gospodarstwo domowe, gdyż to w gospodarstwach domowych wytwarza się odpady komunalne. Aktualnie nie występuje legalna definicja gospodarstwa domowego, dlatego dla wyjaśnienia problemu Sąd posłużył się definicją słownikową, która wskazuje, że „gospodarstwo domowe to zespół osób razem zamieszkujących i wspólnie utrzymujących się, w większości połączonych więzami biologicznymi i stanowiących rodziny”.

Sąd na podstawie doświadczenia życiowego doprecyzował, że w gospodarstwach domowych wytwarza się odpady w postaci szkła, papieru i tektury, tworzyw sztucznych, bioodpadów, zużytego sprzętu elektronicznego i innych kategorii wprost nazwanych przez ustawodawcę odpadami komunalnymi. Statusu odpadów komunalnych ustawodawca odmówił wprost  pojazdom wycofanym z eksploatacji.

Pojazd jest sumą składających się części, takich jak szyby, zderzaki, reflektory, czy elementy karoserii. Skoro więc ustawodawca odmawia statusu odpadu komunalnego pojazdom wycofanym z eksploatacji w całości, to w ocenie Sądu, nie można uznać za odpady komunalne części wskazanych pojazdów. Dodatkowo, zdaniem Sądu, części samochodowe, nie mieszczą się w omawianej kategorii odpadów komunalnych, ponieważ nie powstają w gospodarstwach domowych.

Przepis art. 6r ust. 3 daje radzie gminy kompetencję do określenia, w drodze uchwały, szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. W uchwale, dopuszcza się ograniczenie ilości m.in. zużytych opon (ust. 3a), z czego jednoznacznie wynika, że zużyte opony mieszczą się w kategorii odpadów komunalnych. Jednak, jak wskazuje Sąd, nie można odnosić takiego rozumienia przepisu do każdej kategorii opon, ale tylko do takich, które można normalnie powiązać z funkcjonowaniem gospodarstwa domowego, a pojazd ciężarowy nie stanowi standardowego wyposażenia gospodarstwa domowego.

W kontekście obowiązku przekazywania odpadów oznaczonych, Sąd podkreślił, że nie stanowi on naruszenia prawa, gdyż przyjmowanie odpadów nieoznaczonych do PSZOK, których nie da się zidentyfikować stałoby w sprzeczności z generalnym wymogiem selektywności odpadów, ponieważ niemożliwe stałoby się ustalenie, czy dostarczony odpad mieści się w ustawowym katalogu odpadów.

Podsumowanie

Kluczem do definicji odpadu komunalnego jest wyjaśnienie pojęcia gospodarstwa domowego, gdyż to w gospodarstwie domowym wytwarzana jest zdecydowana większość odpadów komunalnych. Gminy mają możliwość doprecyzowania w drodze uchwały szczegółowego zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Wyłączenie z odpadów przyjmowanych opon nie powstających w gospodarstwach domowych oraz uporządkowanie przyjmowania odpadów w Punkcie Selektywnej Zbiórki Odpadów nie jest niezgodne z prawem, gdyż mieści się w ustawowej delegacji do określenia sposobu świadczenia usług przez PSZOK i jest spójne z zasadami gospodarki odpadami.

Wyrok jest nieprawomocny.