Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Ministerstwo Rozwoju i Technologii kontynuuje prace nad kontrowersyjną reformą systemu planowania przestrzennego w Polsce. Co ciekawe, przy okazji zmianie ulec mają również przepisy ustawy o samorządzie gminnym i jeśli zmiany w proponowanym kształcie wejdą w życie, od dnia 1 stycznia 2026 r. każda gmina będzie zobowiązana opracować strategię rozwoju gminy.

Obecny stan prawny

Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 10e ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2022 r. poz. 559) [dalej: u.s.g.] gmina może opracować strategię rozwoju gminy [dalej: Strategia]. Strategia jest przyjmowana przez radę gminy w drodze uchwały. Pomimo, iż aktualnie Strategia nie jest to dokumentem obowiązkowym wiele gmin ją posiada z uwagi na to, iż stanowi dokument, który wskazuje kierunki rozwoju społecznego, gospodarczego i przestrzennego gminy, a więc jest przydatna (jeśli nie niezbędna) do skutecznego zarządzania gminą i pozyskiwania środków na inwestycje. Część gmin obecnie pracuje nad sporządzeniem swoich strategii.

Planowane zmiany w ustawy o samorządzie gminnym

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowana została kolejna wersja projektu ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, datowana na 11 października br. [dalej: projekt nowelizacji UPZP]. Projekt zakłada w art. 6 pkt 1 lit. a) wprowadzenie zmiany brzmienia art. 10e ust. 1 u.s.g. Przepis  ten ma otrzymać brzmienie: „Gmina opracowuje strategię rozwoju gminy”. Ministerstwo zmierza zatem do nałożenia na gminy obowiązku opracowania strategii rozwoju gminy. Proponowane zmiany wiążą się z tym, że jeśli reforma planowania przestrzennego wejdzie w życie, miejsce obowiązującego dotąd studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy ma zająć plan ogólny gminy oraz właśnie strategia rozwoju gminy. Zgodnie z założeniami projektodawcy: „Rolę kreowania polityki przestrzennej w nowym systemie realizować będzie strategia rozwoju gminy. Plan ogólny będzie tę politykę już realizował, czyli zawierał będzie konkretne normy, a nie wytyczne kierunkowe (…)”.

Studium = Strategia + plan ogólny

Zakłada się, że już na etapie opracowania Strategii, gminy mają identyfikować potrzeby rozwoju w wymiarze społecznym i ekonomicznym, dodatkowo określając zakres zmian służących realizacji tych potrzeb. Kierunek polityki przestrzennej, który gmina przyjmie w opracowanej Strategii ma podlegać doprecyzowaniu i przełożeniu na konkretne uregulowania dotyczące zagospodarowania przestrzennego w planie ogólnym, a następnie w planach miejscowych. Jak stanowi projektowany art. 13b ustalenia planu ogólnego określa się uwzględniając uwarunkowania rozwoju przestrzennego gminy, w szczególności m. in. politykę przestrzenną gminy określoną w strategii rozwoju gminy lub strategii rozwoju ponadlokalnego.

Projekt nowelizacji UPZP wskazuje, że w Strategiach, gminy będą musiały określać m. in.  model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy, rozumiany jako docelowy układ elementów składowych przestrzeni a także m. in. kierunki zmian w strukturze zagospodarowania terenów, w tym określać szczególne potrzeby w zakresie nowej zabudowy mieszkaniowej, zasady lokalizacji obiektów handlu wielkopowierzchniowego, zasady lokalizacji urządzeń wytwarzających energię o mocy zainstalowanej przekraczającej 500 kW, zasady lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.

W dużym uproszczeniu można wskazać, że dotychczasowa zawartość studium, po nowelizacji zostanie rozdzielona pomiędzy strategię rozwoju gminy i plan ogólny. Co istotne, Strategia, podobnie jak dotychczas studium, nie będzie wiązać przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Przepisy przejściowe i dostosowujące

Ustawa, co do zasady, ma wejść w życie z trzydziestodniowym vacatio legis. Stosownie do art. 75 pkt 2 Projektu, przepis przewidujący, że „Gmina opracowuje strategię rozwoju gminy.”, ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. Od tej daty Strategia z dokumentu fakultatywnego, stanie się zatem elementem obligatoryjnym w każdej gminie. Oznacza to, że gminy które Strategii nie mają, do dnia 1 stycznia 2026 r. powinny je opracować.

Proponowany art. 68 ust. 1 Projektu przewiduje natomiast, że dotychczasowe strategie rozwoju gminy zachowują moc na danym obszarze do dnia wejścia w życie nowych strategii rozwoju gminy i mogą być zmieniane na podstawie przepisów nowych.  Ustęp 2 stanowi z kolei, że do spraw opracowania i uchwalenia, strategii rozwoju gminy albo ich zmian wszczętych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że wszystkie procedury zmierzające do uchwalenia lub zmian Strategii wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy, będą mogły być kontynuowane na podstawie przepisów dotychczasowych, niezależnie od tego na jakim etapie zaawansowania prac będzie się znajdować procedura w momencie wejścia w życie nowelizacji, a więc nie będzie obowiązku dostosowywania ich treści do nowych wymogów. Z kolei gminy, które posiadają Strategie nie będą miały obowiązku ich zmieniać i dostosowywać do nowych regulacji w określonym terminie. Jeśli jednak po wejściu w życie nowelizacji postanowią je zmienić, zmiana nastąpi na podstawie przepisów nowych, a więc gminy będą zmuszone dostosować je do nowych regulacji. W podobnej sytuacji będą gminy które Strategii nie posiadają i po wejściu w życie nowelizacji przystąpią do jej opracowania i uchwalenia – będą zobowiązane stosować przepisy nowe. 

Podsumowanie

Jeśli opublikowany projekt ustawy wejdzie w życie w proponowanym brzmieniu, decyzja o opracowaniu strategii przestanie być fakultatywną możliwością, lecz od dnia 1 stycznia 2026 r. stanie się ustawowym obowiązkiem każdej gminy. Gminy, które Strategii nie posiadają będą do tej daty zobligowane je opracować (poza koniecznością uchwalenia planu ogólnego, będą miały zatem dodatkowy obowiązek uchwalenia również Strategii). Otwartym pozostaje pytanie, czy gminy które Strategię posiadają, pomimo, iż teoretycznie nie będą mieć obowiązku ich dostosowania do nowych wymogów, w istocie rzeczy nie zostaną do tego zmuszone, skoro by uchwalić plan ogólny potrzebne będą wytyczne kierunkowe, które winny, w założeniu projektodawcy, znaleźć się w Strategii.  

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj