Czy powraca sprawa referendów lokalnych? Projekt ustawy – część 2

Do Sejmu trafiła autopoprawka do projektu nowelizacji ustawy o referendum lokalnym, druk nr 1768.

Wprowadzenie

Pod koniec zeszłego roku do Sejmu trafił projekt ustawy o zmianie ustawy o referendum lokalnym. Przewidywał on w szczególności zniesienie progu frekwencji warunkującego ważność tego rodzaju referendów. Pisaliśmy o tym w artykule pt. Referendum lokalne bez progu frekwencji? Projekt ustawy – część 1.

Prace nad projektem nie doprowadziły dotychczas do uchwalenia ustawy. Natomiast we wrześniu br. do Sejmu wniesiono autopoprawkę do projektu, która istotnie modyfikuje jedną z kluczowych propozycji.

Autopoprawka

Zgodnie z autopoprawką zasadą miałoby być, że referendum stanie się ważne jeżeli weźmie w nim udział co najmniej 15% uprawnionych do głosowania. Natomiast w przypadku referendum w sprawie odwołania organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich (a więc w praktyce – wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) referendum byłoby ważne, gdy liczba wyborców, którzy wzięli udział w referendum, stanowiłaby co najmniej 3/5 liczby głosów oddanych w tych wyborach na odwoływany organ[1].

Jest to zaostrzenie wymogów względem pierwotnego projektu, ale nadal stanowi propozycję znaczącego ich obniżenia w stosunku do obecnie obowiązujących regulacji. Stanowią one bowiem, że zasadniczy próg frekwencji powinien wynieść co najmniej 30% uprawnionych, a próg podwyższony (liczony, inaczej niż w autopoprawce, od biorących udział w wyborze organu) odnosi się do wszystkich organów wybieranych bezpośrednio (a więc także rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa).

Niektóre pozostałe propozycje

Pierwotny projekt uchwały obejmuje jednak znacznie więcej spraw, niż tylko kwestię progów frekwencyjnych. Są to rozwiązania istotne z punktu widzenia ułatwienia zainicjowania i przeprowadzenia referendów lokalnych.

Istotną innowacją ma być wprowadzenia dni referendalnych, w których miałyby być przeprowadzane głosowania (przy czym referendum w sprawie odwołania organu wykonawczego w gminie albo organu stanowiącego j.s.t. mogłoby nastąpić także w innym terminie).

Proponuje się ponadto doprecyzowanie przepisu o niezwłocznym podejmowaniu działań mających na celu realizacje wyniki referendum referendum poprzez wskazanie, że ma to nastąpić nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników.

W projekcie ustawy można znaleźć propozycje m.in. modyfikacji przepisów dotyczących terminu i większości niezbędnej do podjęcia przez organ stanowiący uchwały w sprawie przyjęcia lub odrzucenia wniosku o przeprowadzenie referendum. Przewiduje się także nałożenie na jednostki organizacyjne sprawujące trwały zarząd nieruchomości państwowych i komunalnych obowiązku bezpłatnego udostępniania pomieszczeń wskazanych przez inicjatora referendum, stowarzyszenia lub mieszkańców w celu przeprowadzenia zgromadzenia (o ile nie zakłóci to ich normalnego funkcjonowania).

[1] Co ma prawdopodobnie oznaczać liczbę głosów oddanych na osobę, która ostatecznie objęła mandat wójta.