Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Nieposiadanie przed radnego Rady Powiatu stałego miejsca zamieszkania na terenie powiatu skutkuje wygaśnięciem sprawowanego mandatu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 27 lipca 2022 r. (sygn. II SA/Go 292/22) oddalił skargę na zarządzenie zastępcze Wojewody w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego.

Projekt uchwały

Pismem Przewodniczącej Rady Powiatu, Wojewoda został poinformowany o przedstawieniu na sesji Rady projektu uchwały w sprawie wygaśnięcia mandatu radnego. Powodem była treść zeznań radnego w charakterze strony złożonych na rozprawie przed Sądem Rejonowym, w której zeznał, że jego centrum życiowe znajduje się nie na terenie Powiatu, lecz w miejscowości, w której mieszkał od końca maja 2018 r. do stycznia 2019 r. Oznacza to, że nie posiadał on w dniu wyborów biernego prawa wyborczego do rady.

Uchwała nie została podjęta, nie uzyskując wystarczającej liczby głosów.

Zarządzenie zastępcze

Zarządzeniem zastępczym z marca 2022 r. Wojewoda [dalej: organ nadzoru], działając na podstawie art. 85a ust.2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym stwierdził wygaśnięcie mandatu radnego Rady Powiatu z powodu nieposiadania biernego prawa wyborczego w dniu wyborów.

W uzasadnieniu zarządzenia Wojewoda wskazał, że radny został wybrany radnym Rady Powiatu na kadencję 2018-2023 w wyniku wyborów bezpośrednich w październiku 2018 r.

W odpowiedzi na wezwanie do wyjaśnienia kwestii zamieszkania radnego w czasie wyborów, radny wskazał, że zamieszkuje na terenie Powiatu. Jednocześnie wyjaśnił, że w okresie od późnej jesieni 2018 r. zamieszkiwał w miejscowości, w której był zatrudniony, gdzie posiada także mieszkanie.

Organ wskazał, że decydujące znaczenie dla ustalenia stałego zamieszkania kandydata w wyborach samorządowych, o którym mowa w art. 5 pkt 9 Kodeksu wyborczego[1] [dalej: K.w.], jest centrum interesów życiowych, a nie miejsce zameldowania na pobyt stały, czy miejsce wpisania do rejestru wyborców.

Zdaniem Wojewody o miejscu zamieszkania decyduje przebywanie w znaczeniu fizycznym w określonej miejscowości pod wskazanym adresem oraz zamiar stałego pobytu. Na stałość pobytu w danej miejscowości wskazuje skupienie w niej aktywności życiowej, związanej z pracą i rodziną. O zamiarze przebywania stanowi wystąpienie konkretnych, sprawdzalnych zachowań będących wyrazem deklarowanego zamiaru.

Wojewoda wyjaśnił, że w niniejszej sprawie sytuacja jest wyjątkowa, gdyż radny sam zadeklarował miejsce swojego zamieszkania, podczas przesłuchania w charakterze strony przed sądem powszechnym, co potwierdza uzyskany protokół utrwalający rozprawę.

W ocenie organu, w sytuacji nieposiadania przez radnego w dniu wyborów prawa wybieralności, zachodzi konieczność stwierdzenia wygaśnięcia jego mandatu.

Skarga do WSA

Radny [dalej: skarżący] wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego [dalej: WSA] w Gorzowie skargę na ww. zarządzenie zastępcze, zarzucając błędne stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego, w sytuacji gdy posiadał on bierne prawo wyborcze w dniu wyborów.

W uzasadnieniu skargi skarżący wskazał, że centrum życiowe, o którym wspomniał w zeznaniach przed sądem powszechnym było związane z zatrudnieniem w ośrodku zamiejscowym i należy je rozumieć wyłącznie w sensie zawodowym. Pobyt we wskazanej miejscowości był związany z wykonywaniem pracy, natomiast centrum życiowe pozostawało w Powiecie, gdzie mieszka, ma rodzinę oraz spędza czas wolny i to z tym miejscem utożsamia się od lat.

Skarżący wskazał również, że obecnie z uwagi na zakończenie stosunku pracy prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, zarejestrowaną w Powiecie, gdzie skupia również swoją życiową aktywność oraz interesy majątkowe i osobiste.

Odpowiedź Wojewody

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w wydanym zarządzeniu zastępczym.

Stanowisko Sądu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim nie zgodził się ze stanowiskiem Skarżącego, uznając tym samym za zgodne z prawem zarządzenie zastępcze.

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał na art. 383 §1 K.w., który w pkt 2 jako przesłankę wygaśnięcia mandatu radnego wymienia utratę prawa wybieralności lub nieposiadanie go w dniu wyborów. Natomiast zgodnie z art. 11 §1 pkt 5 prawo wybieralności w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, mają osoby mające prawo wybierania tych organów (czynne prawo wyborcze).

Zgodnie z ww. ustawą czynne prawo wyborcze posiada obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na obszarze powiatu, w którym odbywają się wybory do rady powiatu.

W ocenie Sądu treść wskazanych przepisów wskazuje na obowiązujący w wyborach do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, wymóg stałego zamieszkania na obszarze jednostki samorządu terytorialnego, w której dana osoba kandyduje, a następnie w przypadku nabycia mandatu, w której sprawuje mandat. Wymóg  stałego zamieszkania musi być spełniony zarówno w dniu wyborów, jak i przez cały czas trwania kadencji.

Art. 5 pkt 9 K.w. pod pojęciem stałego zamieszkania rozumie „zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego pobytu”. W opinii Sądu na miejsce zamieszkania składają się dwa czynniki, przebywanie w znaczeniu fizycznym w określonej miejscowości i zamiar stałego pobytu. Zdaniem Sądu zasadnicze znaczenie dla określenia przebywania w danym miejscu, ma ustalenie, gdzie znajduje się centrum życiowe danej osoby, gdzie skupia się jej działalność oraz życie rodzinne. Dla ustalenia zamiaru stałego pobytu istotne jest uzewnętrznianie tego zamiaru, w postaci czynności prawnych, pracowniczych lub rodzinnych.

W ocenie Sądu organ zgromadził wystarczający materiał dowodowy, pozwalający na wydanie zaskarżonego aktu. Materiał dowodowy został poddany wnikliwej analizie i ocenie, a w treści uzasadnienia organ wskazał dowody na których się oparł.

Zdaniem Sądu w świetle zeznań utrwalonych w protokole z rozprawy, organ był uprawniony do stwierdzenia, że radny w czasie trwania kadencji zamieszkiwał poza obszarem powiatu, co wskazuje na niespełnienie wymogu biernego prawa wyborczego. Skarżący, zeznając przed Sądem Rejonowym, złożył oświadczenie, że w okresie obejmującym wybory stale zamieszkiwał poza Powiatem, a także wskazał na okoliczności faktyczne potwierdzające, m.in. skoncentrowanie życia zawodowego, prowadzenie działalności gospodarczej, czy skupienie życia rodzinnego.

Skarżący nie wykazał w sposób wiarygodny, że w okresie obejmującym dzień wyborów posiadał stałe zamieszkanie na terenie powiatu. W opinii Sądu powołane przez radnego dowody w postaci adresu zameldowania, zarejestrowania działalności gospodarczej, czy posiadanego mieszkania nie prowadzą do obalenia wiarygodności zeznań złożonych przed sądem.

Przedstawiona w zaskarżonym zarządzeniu argumentacja stanowi w ocenie Sądu spójną całość i prowadzi do wniosku, że skarżący w okresie obejmującym wybory nie posiadał stałego zamieszkania na obszarze powiatu, a tym samym nie posiadał prawa wybieralności do Rady Powiatu.

Podsumowanie

Jak wskazują powołane w orzeczeniu przepisy, nieposiadanie przez radnego Rady Powiatu stałego zamieszkana na terenie powiatu stanowi przesłankę wygaśnięcia sprawowanego mandatu. Miejsce zamieszkania w dniu wyborów oraz w okresie kadencji stanowi o biernym prawie wyborczym, które jest niezbędne do pełnienia funkcji radnego.

Wyrok jest nieprawomocny.

 

---

[1] Ustawa z dnia 5 stycznia 2011r. Kodeks wyborczy (Dz. U. 2011 Nr 21 poz. 112).

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj