Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Kilka dni temu do Sejmu wpłynął rządowy projekt zmian ustawy Prawo o notariacie, przewidujący między innymi zupełnie nową kategorię nakazu zapłaty – wydawanego przez notariuszy. Ponadto wprowadzone mają zostać również nowe rozwiązania w zakresie wniosków wieczystoksięgowych. Co przewiduje projekt? Jakie wątpliwości wzbudza?

 

Notarialne nakazy zapłaty

Rządowy projekt[1] dotyczący między innymi zmian w ustawie Prawo o notariacie wpłynął do Sejmu dnia 11 października 2022 r. Wśród najbardziej rewolucyjnych zmian wymienia się wprowadzenie nowej kategorii nakazu zapłaty. Rządowy projekt zakłada bowiem wprowadzenie do ustawy rozdziału 7a zatytułowanego „Notarialne nakazy zapłaty”.

Podstawa wydania notarialnego nakazu zapłaty budzi uzasadnione skojarzenia z podstawami wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.

Art. 105a ustawy Prawo o notariacie /projekt/

§ 1. Na pisemny wniosek notariusz wydaje notarialny nakaz zapłaty obejmujący roszczenia w kwocie do 75 000 złotych, jeżeli zasadność dochodzonego roszczenia nie budzi wątpliwości i dochodzone roszczenie jest udowodnione dołączonym do wniosku dokumentem, a w szczególności:

1) dokumentem urzędowym;

2) zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem;

3) wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.

 

Warto odnotować, że podstawowym wymaganiem jest udowodnienie roszczenia pieniężnego dokumentem. Projektowane wyliczenie jest przykładowe i ma na celu wskazanie, jakie dokumenty powinny co do zasady stanowić wystarczającą podstawę do wydania notarialnego nakazu zapłaty. Co ciekawe, możliwość wydawania nakazów zapłaty przez konkretnego notariusza ograniczono ilościowo – do 200 nakazów miesięcznie.

 

W notarialnym nakazie zapłaty nakazuje się osobie zobowiązanej, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu uiściła określone w nakazie zapłaty należności w całości wraz z kosztami za wydanie nakazu albo w tym terminie wniosła sprzeciw do notariusza. Nakazem zapłaty można uwzględnić roszczenie jedynie w całości, co wynika z brzmienia projektowanego art. 105c § 1. Projekt nie precyzuje, czy „koszty za wydanie nakazu” obejmują również koszty zastępstwa przez pełnomocnika.

 

Projekt ustawy precyzuje również sytuacje, w których możliwość wydania nakazu zapłaty przez notariusza jest wyłączona:

Art. 105d ustawy Prawo o notariacie /projekt/

 § 1. Notarialny nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli:

1. zasadność roszczenia budzi wątpliwości;
2. roszczenie stało się wymagalne wcześniej niż w okresie trzech lat przed złożeniem wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty;
3. wniosek nie spełnia warunków formalnych, o których mowa w art. 105b, w szczególności nie został złożony na urzędowym formularzu;
4. o to samo roszczenie między tymi samymi stronami jest w toku lub została prawomocnie zakończona sprawa wszczęta przed sądem powszechnym.

 

Jeśli powyższe przesłanki zostaną spełnione, w razie braku podstaw do wydania notarialnego nakazu zapłaty notariusz sporządza protokół o odmowie jego wydania, którego odpis doręcza wnioskodawcy. Odmowa wydania notarialnego nakazu zapłaty nie jest zaskarżalna.

Zgodnie z projektowanym art. 105e §1, odpis notarialnego nakazu zapłaty doręcza się wnioskodawcy oraz osobie zobowiązanej przez operatora pocztowego, komornika sądowego, osobiście przez notariusza w kancelarii notarialnej lub przez pracowników kancelarii notarialnej. Konsekwencje braku doręczenia ukształtowano niezwykle surowo, tym samym nie adaptując do projektu zasady fikcji doręczenia znanej z kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie bowiem z:

art. 105f ustawy Prawo o notariacie /projekt/

W razie nieodebrania przez osobę zobowiązaną przesyłki zawierającej notarialny nakaz zapłaty nakaz ten traci moc.

 

Niedoręczenie osobie zobowiązanej nakazu zapłaty notariusz stwierdza protokołem, którego odpis doręcza wnioskodawcy.

Zgodnie z projektem, zobowiązany po doręczeniu mu nakazu zapłaty może, w terminie dwutygodniowym, wnieść sprzeciw – do notariusza, który wydał nakaz zapłaty. Wśród wymagań formalnych sprzeciwu od notarialnego nakazu zapłaty w projekcie wskazuje się jedynie podpisanie sprzeciwu oraz wyrażenie woli utraty mocy przez notarialny nakaz zapłaty. Jeżeli jednak sprzeciw nie spełnia wymienionych wymagań, notariusz wzywa do ich uzupełnienia w terminie tygodniowym pod rygorem odmowy stwierdzenia utraty mocy notarialnego nakazu zapłaty. Warto odnotować, że sprzeciw może zostać wniesiony przez pełnomocnika „którym może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.” W projekcie nie zawarto zatem ograniczenia do pełnomocników profesjonalnych oraz innych podmiotów zgodnie z art. 87 k.p.c.

Skuteczne wniesienie sprzeciwu powoduje utratę mocy notarialnego nakazu zapłaty, co notariusz stwierdza protokołem, którego odpis doręcza wnioskodawcy oraz osobie zobowiązanej. Natomiast w przypadku, gdy sprzeciw nie został wniesiony skutecznie, notariusz sporządza protokół, w którym odmawia stwierdzenia utraty mocy notarialnego nakazu zapłaty.

Niezłożenie sprzeciwu w terminie nie uniemożliwia zaskarżenia nakazu – zobowiązany może bowiem złożyć wniosek o restytucję terminu. Wniosek taki składa się wraz z nakazem w terminie tygodnia od ustania przeszkody do złożenia sprzeciwu – w sytuacji, gdy do uchybienia terminu doszło bez winy zobowiązanego.

Po doręczeniu protokołu stwierdzającego utratę mocy nakazu zapłaty lub po prawomocnym rozpoznaniu zażalenia na odmowę stwierdzenia utraty mocy notarialnego nakazu zapłaty notariusz na notarialnym nakazie zapłaty niezwłocznie zamieszcza wzmiankę o niewniesieniu sprzeciwu albo o utracie mocy notarialnego nakazu zapłaty. Nakaz zapłaty z odpowiednią wzmianką (tytuł egzekucyjny)  notariusz wydaje na wniosek. Klauzulę wykonalności notarialnemu nakazowi zapłaty nadaje sąd rejonowy według ogólnej właściwości osoby zobowiązanej.

 

Projekt przewiduje ponadto, że złożenie wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia w stosunku do roszczenia objętego wnioskiem. Przyjęcie koncepcji zawieszenia biegu terminu przedawnienia, zamiast jego przerwania, jest spójne z niedawnymi zmianami w tym zakresie (m. in. dotyczącymi skutków zawezwania do próby ugodowej, o których pisaliśmy tutaj[NG1] )

W projekcie nie sprecyzowano czy (i ewentualnie jaka) opłata przysługuje od wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty. Ponadto, z projektowanych przepisów wynika, że odmowa wydania notarialnego nakazu zapłaty wyłącza możliwość złożenia kolejnego wniosku dotyczącego tego samego roszczenia – wtedy wierzycielowi pozostanie droga postępowania sądowego.

 

Wnioski wieczystoksięgowe

Projekt przewiduje również alternatywę dla wniosków wieczystoksięgowych składanych tradycyjnie do sądu rejonowego. Notariusze będą mogli bowiem dokonywać wpisów własności nieruchomości związanych z ustanowieniem odrębnej własności lokali. Dotyczy to także ustanowienia i obciążenia odrębnej własności lokalu ograniczonymi prawami rzeczowymi, a także innymi roszczeniami związanymi z tym lokalem. Na wpis dokonany przez notariusza służy skarga do sądu, w którym prowadzona jest księga wieczysta.

Biorąc pod uwagę czas oczekiwania na dokonanie wpisu do księgi wieczystej, projekt daje nadzieję na przyspieszenie tych procedur.

 

Uzasadnienie projektowanych zmian

W uzasadnieniu do projektu nowelizacji wskazuje się, że regulacja dotycząca notarialnego nakazu zapłaty jest regulacją sui generis, a sam nakaz nie będzie miał w obrocie skutków prawomocnego wyroku. Jego skutki można natomiast porównać przez analogię do skutków ugody pozasądowej zawartej w formie aktu notarialnego przez strony, w której dłużnik poddaje się egzekucji, co stanowi następnie podstawę do nadania przez sąd klauzuli wykonalności. Projektowane przepisy będą stanowić odrębną podstawę wydania nakazu zapłaty, niezależną od postępowań uregulowanych w k.p.c. Projektowane zmiany mają być, zdaniem projektodawców, wyjściem naprzeciw wymogom dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości obrotu prawnego. Regulacja pozycji notariusza jako „sędziego spraw niespornych”, dokonującego czynności na pograniczu ochrony prawnej i wymiaru sprawiedliwości, jest jednym z instrumentów realizacji założonego przez projektodawcę celu, jakim jest odciążenie sądów od rozpoznawania spraw prostych oraz bezspornych i dzięki temu przyspieszenie postępowań sądowych w innych sprawach. Z drugiej strony ma zapewnić obywatelom szybsze dochodzenie roszczeń. W uzasadnieniu rządowego projektu nowelizacji podsumowano, że jest to wyrazem kompleksowego podejścia do idei ograniczenia kognicji sądów powszechnych.

 

---

[1] https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/agent.xsp?symbol=RPL&Id=RM-0610-138-22

---

 [NG1]Link:

https://prawodlasamorzadu.pl/2022-06-29-zmiany-w-przedawnieniu-roszczen-mniejsza-ochrona-wierzycieli

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj