Do polskiego porządku prawnego już niedługo zostaną wprowadzone regulacje pozwalające na utworzenie tzw. grupy VAT.

Z nowego rozwiązania podatnicy będą mogli skorzystać od 1 stycznia 2023 r. Umożliwi ono łączenie się podatników i wspólne rozliczanie podatku od towarów i usług (VAT). Rozpoczęcie rozliczania podatku w ramach grupy VAT będzie uwarunkowane koniecznością spełnienia określonych warunków.

Według obecnie obowiązujących przepisów, podatnikami są generalnie osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. Z dniem 1 stycznia 2023 r. pojawi się nowa kategoria podatników, tj. wspomniana już wyżej grupa VAT. W wyniku jej utworzenia, miejsce kilku odrębnych podatników zastąpi jeden nowy podatnik (grupa VAT).

Zgodnie z definicją ustawową „grupa VAT” to grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, które zawrą umowę o utworzeniu grupy VAT.

Wskazane w definicji powiązania „finansowe, ekonomiczne oraz organizacyjne” będą musiały istnieć między członkami przez cały okres funkcjonowania grupy.

Ustawa wprowadza warunek terytorialności. Generalnie, członkami grupy będą mogły być podmioty posiadające siedzibę – względnie prowadzące działalność – na terytorium Polski.

Grupa VAT będzie mogła zostać zawiązana na okres nie krótszy niż 3 lata (z możliwością przedłużenia). W przyjętym okresie funkcjonowania nie będzie mogła zostać rozszerzona, ani pomniejszona o żadnego członka. Ponadto, grupa utraci swój status, jeśli we wskazanym okresie zajdą jakiekolwiek zmiany w zakresie warunków decydujących o uznaniu jej za podatnika.

W celu utworzenia grupy VAT niezbędne będzie zawarcie umowy, w której m.in. zostanie wskazany przedstawiciel. Rozpoczęcie przez grupę funkcjonowania (jako jeden podatnik) będzie musiało być również poprzedzone dokonaniem stosownych czynności rejestracyjnych. W trakcie tego procesu właściwy organ podatkowy dokona weryfikacji spełniania przez grupę i jej członków warunków formalnych niezbędnych do jej zawiązania.

Grupa uzyska status jednego podatnika VAT od daty wskazanej w zawartej umowie, jednakże nie wcześniej niż w dacie dokonania rejestracji. 

Po zarejestrowaniu grupy (jako nowego podatnika) podmioty, które weszły w jej skład,
zostaną wykreślone z rejestru jako dotychczasowi odrębni podatnicy VAT.

Grupa VAT – jako nowy podatnik – przejmie prawa i obowiązki swoich członków. W jej imieniu będzie występował wybrany przedstawiciel. Jednym z jego zadań będzie kontrolowanie, czy grupa spełnia nieprzerwanie warunki niezbędne do swego funkcjonowania. Będzie on również składał jeden zbiorczy JPK_VAT (w imieniu całej grupy).

Jednym z najistotniejszych skutków zawiązania grupy VAT będzie uznanie, że transakcje zachodzące pomiędzy członkami stanowią czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT (a więc wyłączone z opodatkowania). Te rozwiązanie, zgodnie z ideą twórców nowych przepisów, ma przynieść kluczową korzyść dla ewentualnych zainteresowanych.

Istotna obawa związana z zastosowaniem opisywanej nowości dotyczy konieczności przyjęcia reguł odpowiedzialności solidarnej przez wszystkich członków (w tym zwłaszcza wspólna odpowiedzialność podmiotów za zobowiązania grupy z tytułu podatku od towarów i usług). Należy podkreślić, że odpowiedzialność ta będzie się rozciągać również na okres następujący po utracie przez grupę statusu podatnika.

Przedstawione rozwiązanie jest powszechnie stosowane w krajach Unii Europejskiej. Czas pokaże jak zostanie ocenione przez polskich podatników.