Deregionalizacja zagospodarowania odpadów komunalnych zwiększyła znaczenie transportu dalekobieżnego odpadów komunalnych. Wskazany aspekt jest jednym z koniecznych do uwzględnienia przy kreowaniu postanowień dokumentów zamówienia na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. Kształtując dokumentację, warto zwrócić uwagę na kilka orzeczeń KIO, które dotyczą wskazanej problematyki.

Wyłączenie dopuszczalności stosowania stacji przeładunkowej

Prawna dopuszczalność wykorzystywania stacji przeładunkowych w procesie logistyki na odpadach komunalnych jest ograniczona przepisami u.c.p.g. oraz u.o. Przyznany ustawowo zakres swobody bywa dodatkowo ograniczany postanowieniami umów w sprawie zamówień publicznych. Za dopuszczalnością takiej praktyki opowiedziała się Izba w wyroku z dnia 20 maja 2021 r., KIO 989/21, oceniając postanowienie zgodnie z którym:

 „Zamawiający żąda, aby po każdym wykonaniu usługi odbioru odpadów, Wykonawca odwoził:

− niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne bezpośrednio do instalacji komunalnych wskazanych w wojewódzkich planach gospodarki w tym samym dniu, w którym następuje odbiór odpadów,

− odpady zbierane selektywnie (bioodpady) bezpośrednio do instalacji komunalnych wskazanych w wojewódzkich planach gospodarki albo instalacji odzysku lub unieszkodliwiania odpadów zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, o której mowa w art. 17 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 797 ze zm.) w tym samym dniu, w którym następuje odbiór odpadów,

− odpady zbierane selektywnie (papier, tworzywa sztuczne i metale, szkło bezbarwne, szkło kolorowe, wielkogabaryty, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny) bezpośrednio do instalacji komunalnych albo instalacji odzysku lub unieszkodliwiania odpadów zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, o której mowa w art. 17 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 797 ze zm.) w tym samym dniu, w którym następuje odbiór odpadów; Po uzgodnieniu z Zamawiającym dopuszcza się odwiezienie odpadów w późniejszym terminie pod warunkiem, że Wykonawca posiada zezwolenie na zbieranie odpadów na terenie swojej bazy magazynowo - transportowej.”

Względem tak sformułowanych postanowień Izba wskazała, że „brak jest podstaw do stwierdzenia niezgodności tych postanowień z przepisami regulującymi sposób postępowania z odpadami, tj. z przepisami ustawy o odpadach oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Okoliczność, że przepisy prawa dopuszczają przekazanie określonych rodzajów odpadów nie tylko bezpośrednio do właściwej instalacji, ale też za pośrednictwem innego zbierającego odpady do instalacji odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, nie oznacza niezgodności z tymi przepisami wymogu przekazania odpadów do instalacji w dniu ich odebrania.

Jak wskazał Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie, wprowadzenie obowiązku przekazania bioodpadów oraz innych odpadów zbieranych selektywnie do instalacji w tym samym dniu, w którym nastąpił ich odbiór, miało na celu zapewnienie kontroli nad strumieniem odbieranych odpadów z uwzględnieniem wyrażonej w ustawie o odpadach zasady bliskości, wyrażonej w art. 20 ust. 2 ustawy o odpadach (który stanowi, że odpady, które nie mogą być przetworzone w miejscu ich powstania, przekazuje się, uwzględniając hierarchię sposobów postępowania z odpadami oraz najlepszą dostępną technikę, o której mowa w art. 207 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska, lub technologię, o której mowa w art.143 tej ustawy, do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być przetworzone). Izba podziela stanowisko Zamawiającego, że zastosowanie takiego rozwiązania leży w interesie publicznym, pozwalając chociażby ograniczyć ryzyko związane ze spotykanym w praktyce manipulowaniem ilością odpadów przekazywanych do instalacji. Zamawiający zwrócił też uwagę na aspekt ekologiczny, wskazując, że zastosowane rozwiązanie pozwoli skrócić trasy konieczne do pokonania przy przekazywaniu odpadów”.

Przywołując wyrok Izby z dnia 20 maja 2021 r., KIO 989/21, należy pamiętać m.in., że Izba wyraziła powyższe stanowisko w sytuacji, w której ograniczenie stosowania stacji przeładunkowych nie wiązało się z znacznym ograniczeniem konkurencji, albowiem na rynku lokalnym funkcjonowała znaczna ilość instalacji.

Zbieżne stanowisko Izba wyraziła również w wyroku z dnia 18 sierpnia 2020 r., KIO 1716/20, względem zarzutów zmierzających do rozszerzenia kontraktowego zakresu wykorzystywania stacji przeładunkowych w procesach logistyki na odpadach komunalnych. We wspomnianym wyroku Izba uwzględniła m.in., że „Zamawiający jest zobowiązany do ograniczenia ryzyka związanego z brakiem kontroli nad strumieniem odpadów i wnikliwej weryfikacji ścieżki zagospodarowania strumienia odpadów w ramach umowy. Powyższe potwierdza, że Zamawiający, kształtując zapisy SIWZ, kierował się uzasadnionymi potrzebami, czynnikami ekonomicznymi, logistycznymi, przy jednoczesnym uwzględnieniu konieczności realizacji umowy wykonawczej zgodnie z nałożonymi na niego obowiązkami”.

W tożsamy sposób Izba opowiedziała się również wydają wyrok z dnia 19 czerwca 2020 r., KIO 896/20 oraz 18 sierpnia 2020 r., KIO 1716/20.

Zaproszenie na konferencję

O meandrach związanych z udzielaniem i realizacją zamówień publicznych, których przedmiotem są usługi lub inwestycje związane z sektorem gospodarki odpadami komunalnymi będziemy mieli przyjemność porozmawiać z Państwem na 4.edycji Konferencji „Zamówienia publiczne w gospodarce odpadami komunalnymi” dnia 13 września 2022 r. (https://go.przetargipubliczne.pl/).