Zmiany w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych – cz. 1.

W dniu 29 grudnia 2021 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu prac legislacyjnych – UC112).

Projekt ten związany jest w głównej mierze z uzasadnioną opinią Komisji Europejskiej w związku z uchybieniem zobowiązaniom ciążącym na Polsce odnośnie oczyszczania ścieków komunalnych. Konieczne jest zatem wprowadzenie odpowiednich zmian w ustawie Prawo wodne mających na celu wdrożenie dyrektywy 91/271/EWG, a tym samym uniknięcie groźby ewentualnych kar w przypadku skierowania przez Komisję Europejską sprawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Oczywistym jest, iż nie jest to jedyny zakres proponowanych zmian. Projekt ustawy zawiera między innymi rozwiązania mające na celu uszczegółowienie procedur związanych z wyznaczaniem, zmianą lub likwidacją aglomeracji, a także doprecyzowanie zakresu i procedury przyjmowania wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych. Temu ostatniemu zagadnieniu chciałbym poświęcić więcej czasu.

Zgodnie z treścią art. 2. projektu wprowadza się dwie zmiany w treści art. 21 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (dalej jako uzzwizoś):

1. w ust. 2 (zawierającym katalog otwarty tego, co określa plan) dodaje się pkt 6 w brzmieniu: „6) planowany sposób realizacji krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, jeżeli przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne świadczy usługi na terenie aglomeracji, o której mowa w art. 86 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, ujętej w krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych”;
2. po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu: „4a. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta przekazuje plan do zaopiniowania organowi regulacyjnemu, który przedstawia opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania planu”.

Z racji tego, że plan wieloletni opracowywany jest przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, a realizacja krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych spoczywa na gminie pierwsza z proponowanych zmian powodować może, w niektórych przypadkach, znaczne utrudnienia w procedowaniu planu wieloletniego. Zmiana ta wydaje się zatem stosunkowo niegroźna w porównaniu do tej wskazanej w treści art. 2 pkt 2 projektu ustawy.

Zagrożenia płynące z proponowanych zmian

Wyposażenie organu regulacyjnego w kompetencje opiniodawcze co do wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych wydaje się pewnego rodzaju ograniczeniem samodzielności organizacyjnej gmin. Budowa urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych (wraz z wyborem sposobu finansowania tych inwestycji) jest niezwykle istotną częścią zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, które są przecież zadaniami własnymi gminy. W ogromnym stopniu przyczyniają się do wypełnienia najważniejszego obowiązku przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych określonego w treści art. 5 ust. 1 uzzwizoś, czyli zapewnienia zdolności posiadanych urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych do realizacji dostaw wody w wymaganej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem oraz dostaw wody i odprowadzania ścieków w sposób ciągły i niezawodny.

W tym miejscu warto wskazać na treść broszury, która została wydana w 2019 roku przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie pod nazwą „Taryfy wodno-ściekowe. Co wpływa na ceny?”. W rozdziale dotyczącym roli organu regulacyjnego (na 31. stronie) znaleźć można następujący fragment: „Wody Polskie nie mogą kwestionować sposobu zarządzania przedsiębiorstwem, wysokości płac, systemu nagród finansowych, wysokości zaciągniętych bądź planowanych do zaciągnięcia pożyczek na inwestycje czy skali inwestycji. Są to sprawy własne samorządu. Możliwość kontrolowania ma wójt/burmistrz/prezydent miasta poprzez nadzór właścicielski lub nadzór nad przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym, któremu wydał zezwolenie”.

W związku z tym pojawia się jedno, nurtujące pytanie – w jakim celu daje się takie kompetencje podmiotowi, które sam zdaje sobie sprawę z tego, iż nie powinien ich mieć? Czy nie chodzi tutaj o danie organowi regulacyjnemu skutecznego narzędzia to zablokowania procedury zatwierdzania taryf za wodę i ścieki? Jak zawsze odpowiedzi udzieli upływający czas. Przedsiębiorstwa wod-kan i gminy nie muszą jednak czekać z założonymi rękami. Warto, by podjęły one w miarę możliwości starania zaktualizowania planu wieloletniego, który przyda się np. przy składaniu wniosku o skrócenie okresu obowiązywania dotychczasowych taryf, zanim proponowane zmiany wejdą w życie. Tym bardziej, że w dniu 10 maja 2022 r. projekt ustawy wpłynął do Sejmu i został skierowany do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Sejmu.

W drugiej części artykułu pt. „Zmiany w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych – cz. 2” omówiony został między innymi proces opiniowania proponowanych zmian oraz wyjaśnienie przez Wnioskodawcę potrzeby ich wprowadzenia.