Nieco ponad tydzień pozostał wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego stowarzyszeniom na dokonanie zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Obowiązek ten dotyczy również stowarzyszeń utworzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, w celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów, gminy mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym również z powiatami i województwami. Odpowiednie regulacje zawiera ustawa o samorządzie powiatowym oraz ustawa o samorządzie województwa.

Na skutek nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, do grona podmiotów obowiązanych do ujawnienia informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz ich aktualizacji dołączyły m.in. stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Termin na dokonanie stosownego zgłoszenia dla podmiotów, które istniały w dniu wejścia w życie przepisów stanowiących o powyższym obowiązku mija z końcem stycznia tego roku.

Najprościej rzecz ujmując, beneficjent rzeczywisty to zawsze osoba fizyczna mająca realną władzę nad danym podmiotem. Legalną definicję tego pojęcia zawiera ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Stanowi ona, że przez beneficjenta rzeczywistego rozumie się każdą osobę fizyczną sprawującą bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub każdą osobę fizyczną, w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna. Ustawodawca doprecyzowuje, że w przypadku osoby prawnej innej niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym podlegającym wymogom ujawniania informacji wynikającym z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadających im przepisów prawa państwa trzeciego (do tej kategorii osób prawnych zaliczymy stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego) za beneficjenta rzeczywistego uznajemy:

• osobę fizyczną będącą udziałowcem lub akcjonariuszem, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
• osobę fizyczną dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym tej osoby prawnej, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
• osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji lub które łącznie dysponują więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym tej osoby prawnej, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
• osobę fizyczną sprawującą kontrolę nad osobą prawną poprzez posiadanie uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217), lub
• osobę fizyczną zajmującą wyższe stanowisko kierownicze w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w tiret pierwszym-czwartym oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Katalog danych, które podlegają ujawnieniu w Rejestrze szczegółowo określa ustawa. Samego zgłoszenia dokonuje się natomiast poprzez formularz zamieszczony na stronie internetowej administracji skarbowej. W przypadku stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego pewne wątpliwości – z uwagi na specyfikę tych podmiotów – mogą powstać przy ustalaniu kręgu beneficjentów rzeczywistych. Prawidłowość zgłoszenia jest tymczasem o tyle ważna, że za m.in. podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym grozi 1 000 000 zł kary pieniężnej.