W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy dopuszczalne jest zastrzeżenie w statucie młodzieżowej rady gminy możliwości obradowania za pośrednictwem elektronicznych środków komunikowania się na odległość.

Omawiany wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy[1] dotyczył zakresu samodzielności gminy w określaniu regulowaniu powoływania i funkcjonowania jej struktur wewnętrznych.

Rada gminy zmieniła statut młodzieżowej rady gminy (określanej w tym wypadku jako Młodzieżowa Rada Miejska – dalej MRM), wprowadzając przepisy określające, że:

1. wybory do MRM można przeprowadzić za pomocą elektronicznych środków porozumiewania się na odległość (katalog zamknięty sytuacji, w których jest to dopuszczalne, obejmujący m.in. trwanie na obszarze gminy stanu epidemii lub stanu wojennego);
2. sesje MRM mogą odbywać się za pośrednictwem elektronicznych środków komunikowania się na odległość (katalog przykładowy o charakterze otwartym sytuacji, w których jest to dopuszczalne).

Wojewoda wydał rozstrzygnięcie stwierdzające nieważność przedmiotowej uchwały w części. W jego ocenie przeprowadzanie zdalnych obrad oraz wyborów do MRM jest możliwe w powiązaniu z art. 15zzx ustawy covidowej[2] wyłącznie od 31 marca 2020 r. i w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemiologicznego albo stanu epidemii. Tymczasem wprowadzona przez radę gminy regulacja przewiduje otwarty katalog sytuacji, w których można obradować zdalnie. Ponadto organ nadzoru stwierdził, że regulacje dotyczące wyborów zdalnych pozwalają w pewnych sytuacjach odstąpić od tajności głosowania, co jego zdaniem naruszało inny przepis statutu MRM.

Skargę na rozstrzygnięcie nadzorcze wniosła gmina. Zarzuciła mu m.in. nieprawidłową wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 15zzx ustawy covidowej ze względu na uznanie, że przepis ten dotyczy obrad młodzieżowej rady gminy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze.

Sąd podkreślił konstytucyjną ochronę samodzielności samorządu terytorialnego oraz wskazał, że wyrażenie zgody na utworzenie młodzieżowej rady stanowi realizację jednego z zadań własnych gminy. Wskazał, że stwierdzenie nieważności uchwały rady gminy w sprawie statutu młodzieżowej rady gminy może nastąpić tylko w przypadku istotnego naruszenia prawa, które organ nadzoru powinien wykazać.

W ocenie WSA w Bydgoszczy wojewoda temu wymogowi nie sprostał. Sąd podkreślił, że milczenie ustawodawcy w sprawach statutowych nie oznacza zakazu „wypowiadania się na dany temat w statucie”. Ograniczenia owej samodzielności, zgodnie z art. 169 ust. 4 Konstytucji RP (który stanowi o określaniu ustroju wewnętrznego jednostek samorządu terytorialnego w ramach ustaw), powinny wynikać wprost z ustawy.

WSA doszedł do wniosku, że jeżeli rada gminy jest kompetentna do określenia trybu wyboru członków młodzieżowej rady gminy i zasad jej działania (art. 5b ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym) to może „wprowadzać takie regulacje zasad działania młodzieżowej rady gminy, jakie uzna za zasadne i celowe, o ile tylko nie naruszają przepisów bezwzględnie obowiązujących”.

Sąd odrzucił jednocześnie możliwość stosowania art. 15zzx ustawy covidowej do oceny legalności uchwały. W jego ocenie przepis ten nie ma zastosowania do młodzieżowych rad gmin, a wojewoda nie wykazał czegoś przeciwnego. WSA podkreślił, że utworzenie młodzieżowej rady jest fakultatywne i nie mają do niej zastosowania regulacje Konstytucji RP stanowiące o tajności głosowania w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto żaden przepis ustawy nie przewiduje tajności głosowania w wyborach do młodzieżowej rady.

Co interesujące WSA stwierdził, że wojewoda miał rację, kwestionując te przepisy uchwały, które stanowiły regulacje na wypadek stanu wyjątkowego albo wojennego. W ocenie Sądu to do ustawy zastrzeżono regulowanie zasad funkcjonowania organów władzy publicznej w takich sytuacjach. Skoro jednak organ nadzoru nie poprzestał na usunięcia z obrotu prawnego wyłącznie wadliwych fragmentów uchwały, lecz wydał swoje rozstrzygnięcie w szerszym zakresie, to Sąd je uchylił.

Wyrok nie jest prawomocny.

W uzasadnieniu orzeczenia padło kilka istotnych twierdzeń – w szczególności wyraźne potwierdzenie, że gmina dysponuje samodzielnością przy określaniu swego ustroju wewnętrznego. Nie trzeba poszukiwać szczegółowego przepisu ustawy, by rada gminy mogła stanowić w tym zakresie – musi jedynie pozostać w granicach ustaw. Bardziej kontrowersyjne jest teza, jakoby młodzieżowa rada gminy nie była organem pomocniczym gminy[3] i że nie ma do niej zastosowania art. 15zzx. W takiej sytuacji te młodzieżowe rady, w których statutach nie ma przepisów umożliwiających obradowanie w trybie zdalnym, nie mogłyby się bowiem powoływać w tym zakresie na przywołane regulacje ustawy covidowej[4].

 

---

[1] Wyrok z dnia 8 września 2021 r., sygn. II SA/Bd 616/21, www.orzeczenia.nsa.gov.pl.

[2] Tj. ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020r., poz. 1842 ze zm.).

[3]  Natomiast samo uznanie, że nie jest jednostką pomocniczą gminy – jak sołectwo czy osiedle – nie wydaje się sporne.

[4] Natomiast możliwość odwoływania się do art. 15zzzi ustawy covidowej w kontekście młodzieżowej rady gminy wydaje się jeszcze bardziej wątpliwe.