Dotacja przyznana stowarzyszeniu jest majątkiem publicznym

Zdaniem WSA w Szczecinie otrzymanie przez stowarzyszenie dotacji celowej od gminy, a następnie złożenie zamówienia w przedsiębiorstwie kierowanym przez radną skutkuje wygaszeniem mandatu radnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w dniu 18 lutego 2021 roku (sygn. II SA/Sz 6/21) na posiedzeniu niejawnym oddalił skargi gminy i radnej dotyczące wygaśnięcia mandatu radnej.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

W lipcu 2020 r. Wojewoda zasygnalizował Radzie Miejskiej wątpliwości co do legalności sprawowania mandatu przez radną, której przyznano honorarium za usługi wykonane na rzecz Stowarzyszenia, które pokryte zostało z gminnej dotacji celowej. Organ nadzoru wskazał, że organ winien przeprowadzić postępowanie pod kątem naruszenia art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym[1]. Zgodnie z tym przepisem radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

Rada Miejska uchwałą z sierpnia 2020 r. odmówiła stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnej. Organ stanowiący gminy zważył, że nie doszło do naruszenia powyższej regulacji. Rada Miejska uznała, iż przekazane środki pieniężne przestały stanowić mienie gminy, przez co Stowarzyszenie mogło nim dowolnie dysponować. Nadto uznano, że nie wiąże się to z prowadzoną działalnością gospodarczą, ponieważ honorarium miało charakter incydentalny.

We wrześniu 2020 r. Wojewoda wezwał Radę Miejską do podjęcia uchwały wygaszającej mandat radnej w terminie 30 dni na podstawie art. 383 § 2 Kodeksu wyborczego[2]. Rada uchwały nie podjęła.

W listopadzie 2020 r. Wojewoda uchylił mandat radnej zarządzeniem zastępczym. W uzasadnieniu wskazano, że charakter incydentalny nie ma znaczenia dla rozpoznania sprawy. Organ nadzoru wskazał również, że dotacja przelana na konto beneficjenta nie uzyskuje przymiotu własności prywatnej. Wojewoda wskazał, że zaistniały przesłanki wymienione w art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, więc wygasił mandat radnej.

Skarga sądowoadministracyjna

Zarządzenie zastępcze wniosła gmina i radna. Skarżący wskazywali, że nie zaistniały przesłanki do wygaszenia mandatu radnego, a organ zastosował błędną wykładnię, przyjmując, że radna prowadziła działalność gospodarczą jako stowarzyszenie, podczas gdy stowarzyszenie nie prowadzi działalności gospodarczej.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

Sąd nie przychylił się do argumentów skarżących. Przede wszystkim wskazał, że art. 24f ust. 1 ma charakter antykorupcyjny i ma zapobiegać utracaniu poczucia zaufania społeczeństwa do instytucji publicznych.

W orzecznictwie utrwalił się pogląd, iż w terminie „korzystanie z mienia publicznego” zawiera się również jednorazowe wykorzystanie. Powołano również orzecznictwo NSA, zgodnie z którym aspekt odniesienia korzyści również nie ma znaczenia dla oceny sytuacji.

W uzasadnieniu odniesiono się również do kwestii charakteru prawnego pieniędzy z dotacji. WSA stwierdził, że dotacja jest mieniem gminnym i przelanie kwoty dotacji na konto stowarzyszenia nie ma znaczenia dla oceny naruszenia.

Podsumowanie

Dotacja udzielona dla stowarzyszenia ani przez moment nie przestaje być pieniądzem publicznym, a stowarzyszenie staje się jedynie jego chwilowym dysponentem. Przyjęcie wynagrodzenia przez radnego od dysponenta gminnej dotacji skutkuje koniecznością wygaszenia mandatu radnego. Aktualnie sądy administracyjne wskazują, że naruszenie art. 24f ustawy o samorządzie gminnym wywołuje reakcję automatyczną i niezbędne jest wygaszenie mandatu w celu usunięcia ze składu organu kolegialnego członka, który nie jest w pełni niezależny od wójta.

Wyrok jest nieprawomocny.

[1] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1372).

[2] Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1319).