Głos w sprawie dostępu radnych do informacji publicznej zabrał Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

14  marca 2021 roku grupa posłów złożyła interpelację nr 21518 w sprawie dostępu do informacji publicznej przez osoby sprawujące mandat radnego w gminie, w której zapytała Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji czy prawo radnego do dostępu do informacji regulowane przez ustawę o samorządzie gminnym może być ograniczane wewnętrznymi zarządzeniami przez włodarzy gmin i miast.

W piśmie do Ministra odnieśli się także do kwestii zobowiązywania radnych przez wójta do składania wyłącznie pisemnych wniosków o udzielenie informacji publicznej  i decyzji urzędu w zakresie oceny czy informacja o którą zwraca się radny jest zgodna z wykonywaniem mandatu radnego.

Minister za pośrednictwem sekretarza stanu odpowiedział posłom przywołując przepis art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (u.s.g.),  który stanowi o uprawnieniu radnego do uzyskiwania informacji i materiałów, dostępu do pomieszczeń, gdy nie narusza to dóbr osobistych innych osób. Dodaje również, że to radny powinien określić i wskazać jakie informacje czy materiały są mu niezbędne do wykonywania mandatu. Warto przy tym zauważyć, że ustawodawca zastrzega że uprawnienie obejmuje jedynie pomieszczenia, w których znajdują się żądane przez radnego informacje.

Minister stwierdził również, że przepisy ustawy nie zawierają delegacji do tworzenia przez radę gminy ani wójta procedury określającej sposób realizacji uprawnień radnego. W drodze aktu prawa miejscowego nie można w żaden sposób rozszerzać albo ograniczać uprawnień i obowiązków adresatów danego aktu prawa miejscowego wynikających wprost z ustawy. Nie ma zatem możliwości kształtowania, we wspomniany we wniosku sposób, zakresu uprawnienia ustawowego radnego lub sposobu jego realizacji.

W odpowiedzi wskazane zostało, że radni mają możliwość składania do organu wykonawczego gminy na podstawie art. 24 ust. 3 i 6 u.s.g. zapytań i interpelacji, na które organ zobowiązany jest odpowiedzieć w terminie 14 dni. Jednak niewykonanie tego obowiązku nie niesie za sobą żadnych zapisanych w ustawie konsekwencji. Oprócz tego uprawnienia radni, podobnie do innych obywateli mają możliwość składania wniosków o dostęp do informacji publicznej na zasadach opisanych w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, gdzie bezczynność czy brak odpowiedzi organu jest już sankcjonowany.

W odpowiedzi wspomniano również o istotnej roli, jaką pełnią organy mające na celu kontrolowanie legalności podjętych uchwał i zarządzeń podejmowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, których zadaniem jest „wyłapywanie” niezgodnych z prawem postanowień i ich uchylanie, co leży w interesie publicznym.