W dniu 14 sierpnia 2021 r. Prezydent RP podpisał nowelizację ustawy o gospodarce nieruchomościami. Powołane regulacje wprowadzają m.in. nowe zadanie zlecone dla starostów i zwiększają kompetencje nadzorcze wojewodów nad gospodarowaniem nieruchomościami Skarbu Państwa.

Znowelizowane przepisy ugn w uchwalonym ostatecznie brzmieniu są wynikiem kompromisu i uwzględniają szereg uwag wniesionych przez środowisko samorządowe na etapie uzgadniania projektu. Nadal jednak, wiele z nowych rozwiązań wzbudza kontrowersje, w szczególności co do zwiększonych uprawnień nadzorczych wojewody. Projektodawcy wskazują, że proponowane zmiany wynikają z potrzeby usprawnienia mechanizmów gospodarowania nieruchomościami publicznymi oraz wzmocnienia nadzoru nad czynnościami podejmowanymi w stosunku do mienia Skarbu Państwa.

Sprzyjać powyższym celom mają następujące rozwiązania przyjęte w projekcie:

I. Sporządzanie przez starostów planów wykorzystania zasobu nieruchomości Skarbu Państwa

Jednym z założeń projektu jest rezygnacja z tworzenia na szczeblu centralnym dokumentu wyznaczającego kierunki gospodarowania nieruchomościami. Na skutek uchylenia art. 10a ugn Rada Ministrów nie będzie już przyjmowała polityki gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa. Zamiast tego, wprowadzono rozwiązanie, zgodnie z którym na szczeblu lokalnym starosta będzie sporządzał 3-letnie plany wykorzystania zasobu, które mają być zatwierdzane przez wojewodów.

Wojewoda, rozstrzygając o zatwierdzeniu planu, będzie brał pod uwagę wyłącznie jego zgodność z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Zapis ten jest wyrazem kompromisu w stosunku do pierwotnej wersji projektu, która nie wprowadzała przedmiotowego ograniczenia, przyznając wojewodzie kompetencję do zatwierdzania planu bez wskazania jakiegokolwiek kryterium, którym organ ten winien się kierować.

W planach wykorzystania zasobu nieruchomości Skarbu Państwa starosta będzie musiał zawrzeć: zestawienie nieruchomości (ze wskazaniem ich położenia, powierzchni i sposobu zagospodarowania), sprawozdanie z realizacji obowiązującego dotychczas planu wykorzystania zasobu oraz prognozę dotyczącą udostępniania nieruchomości zasobu oraz nabywania nieruchomości do zasobu, a także poziomu wydatków i wpływów.

II. Rozbudowanie kompetencji w zakresie pozyskiwania przez wojewodów danych o nieruchomościach

Wzmocnienie roli wojewodów w procesach gospodarowania nieruchomościami państwowymi ma również swój przejaw w dodaniu do art. 23 ugn ust. 6, który wyposaża wojewodę w szerokie kompetencje umożliwiające wystąpienie do różnych podmiotów władających nieruchomościami państwowymi z żądaniem przekazania informacji o nieruchomościach.

Przyznanie wojewodom wyraźnej podstawy do występowania o przekazanie w/w informacji ma zdaniem projektodawców zapewnić realny instrument sprawowania nadzoru nad gospodarowaniem nieruchomościami.

W wystąpieniu wojewoda będzie określał zakres informacji, formę i termin ich przekazania, przy czym dla zapewnienia organom zobowiązanym do przekazania informacji odpowiedniego czasu na zebranie danych, przepis rozstrzyga, że określony przez wojewodę termin na ich przekazanie nie może być krótszy niż 7 dni.

III. Zobowiązanie starosty do podjęcia w wyznaczonym terminie określonych działań względem konkretnej nieruchomości zasobu

Zmiana, do której zgłaszano najwięcej uwag dotyczy dodania w art. 3 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie nowego ustępu (2aa), który będzie stanowił silny instrument prawny do podejmowania przez wojewodę działań w interesie Skarbu Państwa w sytuacji, gdy starosta w jego ocenie nie realizuje należycie zadań zleconych określonych w ugn.

Powołanym przepisem wojewodzie przyznano możliwość zobowiązania w formie pisemnej starosty wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej do podjęcia w wyznaczonym terminie (nie krótszym niż 14 dni roboczych od dnia otrzymania pisma) określonego działania w granicach przyznanych staroście środków na finansowanie zadań z zakresu gospodarki nieruchomościami. W przypadku niewykonania tego zobowiązania przez starostę w wyznaczonym terminie wojewoda będzie mógł podjąć działanie określone w zobowiązaniu w imieniu Skarbu Państwa.

IV. Zobowiązanie starosty do przekazania nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa na cel określony przez wojewodę we wniosku

Zgodnie z art. 58a ugn w brzmieniu nadanym nowelizacją, na wniosek ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa albo wojewody starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej przekazuje nieruchomość z zasobu nieruchomości Skarbu Państwa na cel wskazany we wniosku. W terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku starosta wydaje opinię o możliwości przekazania nieruchomości na cel wskazany we wniosku.

Wprawdzie projektodawcy w przepisie umożliwili staroście wydanie w ciągu 14 dni od dnia otrzymania wniosku opinii o możliwości przekazania nieruchomości na cel wskazany we wniosku, jednak opinia starosty nie ma dla wojewody lub ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa wiążącego charakteru i tym samym bezskuteczny upływ terminu do jej wydania lub brak pozytywnej rekomendacji nie wstrzymuje obowiązku przekazania nieruchomości, jeżeli organ występujący z wnioskiem nie podzieli wątpliwości wyrażonych w opinii.

Do tej pory na gruncie art. 58a ugn wojewoda mógł wnioskować o przekazanie nieruchomości na cel wskazany we wniosku. Jednak przepis ten w żaden sposób nie obligował wyraźnie starosty do przekazywania nieruchomości. Starosta mógł odmówić przekazania nieruchomości bądź pozostawić wniosek bez rozpoznania.

W uzasadnieniu do projektu nowelizacji wskazano, że: „proponowany przepis nie zmienia i nie wkracza w rolę starosty w gospodarowaniu zasobem, a podkreśla jedynie zlecony charakter tych zadań oraz umożliwia realizację nadzorczych uprawnień wojewody”. Tymczasem, przedstawiciele powiatów stoją na stanowisku, że „w konsekwencji [powołanej zmiany – przyp. własny] starosta stanie się wykonawcą poleceń wojewody, przez co nadzór ulegnie przekształceniu w kierownictwo”[1].

* * *

Warto dodać, że nowelizacja wprowadza również szereg zmian w innych aspektach aniżeli nowe obowiązki i kompetencje dla starostów i wojewodów. Regulacje te będą przedmiotem osobnego artykułu.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.

---

[1] https://www.zpp.pl/storage/library/2021-02/641752981b718abf53aa26055a4447f9.pdf