Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 6c ust. 2a u.c.p.g., w przypadku objęcia nieruchomości niezamieszkałych gminnym systemem odbioru odpadów komunalnych, organ wykonawczy gminy zobowiązany jest zapewnić względem nich usługę odbioru odpadów komunalnych, poprzez udzielenie zamówienia publicznego zorganizowanego w trybie przetargu w rozumieniu P.z.p.

Powyższe rodzi wątpliwości, dotyczące tego, czy tryb przetargowy, jest obowiązkowy również w przypadku gdy wartość zamówienia nie obliguje w ogóle do stosowania przepisów P.z.p. (np. gdy w systemie pozostają wyłącznie nieruchomości będące w zasobie gminnym) albo gdy wartość zamówienia nie przekracza progów unijnych, kiedy to trybem domyślnym jest tryb podstawowy, a regulacje P.z.p. nie przewidują dla tej kategorii zamówień możliwości zastosowania trybu przetargowego.

Tryb przetargowy w regulacjach u.c.p.g.

Aktualnie brzmienie art. 6c ust. 2a u.c.p.g stanowi wyraz ewolucji regulacji prawnych w zakresie prawnych form, w jakich gminy mogą nabywać usługi z zakresu odbioru odpadów komunalnych. Kamieniami milowymi tej ewolucji, było wejścia w życie:

1. ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 1020), na mocy której dozwolono gminom na wykorzystanie kontraktowej formuły zamówień in-house, przy nabywaniu usług odbioru odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych i mieszanych, nie dopuszczając jej stosowania w zakresie nabywania usług odbiorowych z nieruchomości niezamieszkałych,
2. ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1579), która m.in. poprzez zastąpienie występującego w art. 6c ust. 2a u.c.p.g. zwrotu „jest obowiązany zorganizować przetarg” sformułowaniem „jest obowiązany udzielić zamówienia publicznego” ograniczająco wpłynęła na dopuszczalność stosowania innych trybów niż przetargowe (uprzednio, m.in. niepowodzenie w zorganizowaniu przetargu, w sposób wyraźny mogło stanowić podstawę do zastosowania trybu z wolnej ręki, wobec nieotrzymania żadnej oferty w postępowaniu),
3. ustawy z dnia 11 września 2019 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2020), która w art. 6c ust. 2a u.c.p.g zmieniła akt normatywny, do którego odsyła wskazany przepis (w związku z wejściem w życie nowego P.z.p. i uchyleniem ustawy, która dotychczas normowała problematykę udzielania zamówień publicznych). Wskazaną ustawą dokonano również innej zmiany dostosowawczej, zastępując występujące dotychczas w art. 6d ust. 4 u.c.p.g. sformułowanie „specyfikacji istotnych warunków zamówienia określa w niej” wyrazami „dokumentów zamówienia określa w nich”.

Pomimo ukazanych powyżej w pkt 3) zmian, art. 6c ust. 2a u.c.p.g. dalej posługuje się pojęciem przetargu, pomimo że od 1 stycznia 2021 r. zamówienia o wartości krajowej nie mogą być udzielane w trybie przetargowym, albowiem zarówno tryb przetargu nieograniczonego, jak i ograniczonego został zarezerwowany wyłącznie dla zamówień, których wartość jest równa lub przekracza progi unijne. Również w przypadku udzielania zamówień o wartości niższej niż próg stosowania ustawy, który wynosi aktualnie 130 000 złotych, zastosowanie trybu przetargowego na podstawie wskazanej ustawy (a nie Kodeksu cywilnego) byłoby znaczącą modyfikacją reguł ogólnych P.z.p.

Bezwzględna konieczność zastosowania trybu przetargowego

Przyjęcie tezy o bezwzględnej konieczności stosowania trybu przetargowego, niezależnie od wartości zamówienia, wydaje się mieć oparcie wyłącznie w literalnym brzmieniu art. 6c ust. 2a u.c.p.g. Za koniecznością oparcia się na takiej interpretacji ww. przepisu opowiada się m.in. autor odpowiedzi opublikowanej w SIP LEX (Q&A 1604974) uznając, że „przepis wyrażony w art. 6c ust. 2a u.c.p.g. stanowi przepis szczególny w stosunku do art. 4 pkt 8 p.z.p. Tym samym pomimo tego, że wartość zamówienia, o którym mowa w pytaniu nie przekracza kwoty 30.000 euro, to zamawiający powinien udzielić zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego. (…) Analizując brzmienie przytoczonego wyżej artykułu należy uznać, że przepis ten ma charakter przepisu szczególnego w stosunku do regulacji, o których mowa w p.z.p. Stanowisko to potwierdziła Krajowa Izba Odwoławcza w uchwale z 28.01.2019 r. (sygn. akt  KIO/KD 2/19), w której wskazano, że Przepis art. 6c ust. 2a u.c.p.g. jest przepisem szczególnym wobec generalnych reguł udzielania zamówień publicznych na gruncie p.z.p., a także przepisu  art. 67 ust. 1 pkt 12 p.z.p., w tym przepisów dotyczących instytucji tzw. <in-house>. W przedmiocie określonym przez art. 6c ust. 2a u.c.p.g. wymaga się zorganizowania przetargu w trybie p.z.p., czyli przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego. Co prawda zacytowana wyżej uchwała dotyczy możliwości wszczęcia postępowania w trybie zamówienia z wolnej ręki, niemniej wnioski z niej płynące można odnosić również do stanu faktycznego opisanego w pytaniu”.

Względem powyżej ukazanego stanowiska, należy zastrzec, że w sposób bezpośredni dotyczy ono wyłącznie udzielania zamówień o najniższej wartości. Przytoczona argumentacja nakazywałaby jednak uznać, że aktualnie również zamówienia o wartości krajowej winny być udzielane w trybie przetargu.

Wykładnia funkcjonalna oraz celowościowa

Uwzględnienie ewolucji regulacji prawnych dotyczących limitacji form prawnych, w jakich może zostać udzielone zamówienie na odbiór odpadów komunalnych z nieruchomości niezamieszkałych, w tym również cel, jaki przyświecał ograniczeniu trybów, w jakich może zostać udzielone zamówienie na odbiór odpadów komunalnych ze wskazanej kategorii nieruchomości, zasadne wydaje się odstąpienie od literalnej wykładni art. 6c ust. 2a u.c.p.g. W ocenie Autora, przepis ten ma tamować możliwość stosowania kontraktowej formuły zamówień in-house w zakresie nabywania przez gminę usług odbiorowych względem nieruchomości niezamieszkałych pozostających w gminnym systemie odbioru odpadów. Cel ten może zostać w taki sam sposób osiągnięty poprzez stosowanie trybu podstawowego, który zgodnie z intencją prawodawcy uelastycznił procedury udzielania zamówień o wartości krajowej. W ocenie Autora, nie ma uzasadnienia dla tego, aby niezależnie od wartości zamówienia, usługi odbiorowe względem nieruchomości niezamieszkałych pozostających w gminnym systemie odbioru odpadów, nabywać wyłącznie poprzez zorganizowanie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, w szczególności, że tryb ten nie chroni interesu podmiotów rynkowych, w stopniu większym niż tryb podstawowy. Względem zamówień o wartości mniejszej niż 130 000 złotych, decyzją prawodawcy, w ogóle nie stosuje się przepisów P.z.p. Powyższe wynika m.in. z przyjęcia założenia o niskim stopniu zainteresowania podmiotów z rynku ogólnokrajowego wskazanymi kategoriami zamówień. Okoliczności te wydają się w pełni aktualne na rynku odbioru odpadów komunalnych.

Osoby zainteresowane problematyką zamówieniowych aspektów gospodarki odpadami komunalnymi serdecznie zapraszamy na 3. edycję konferencji „Zamówienia Publiczne w Gospodarce Odpadami Komunalnymi”, która odbędzie się 14 września 2021 r., w trakcie której nie tylko będzie można wysłuchać zaplanowanych wystąpień, ale również porozmawiać z prelegentami na co dzień współpracującymi z kancelarią Dr Krystian Ziemski & Partners.