W 2019 r., w u.c.p.g, ustanowiono obligatoryjne reguły tonażowego rozliczania usług odbioru lub zagospodarowania odpadów komunalnych realizowanych w oparciu o umowy w sprawie zamówień publicznych (art. 6f ust. 3 i 4 u.c.p.g.).

Od początku obowiązywania nowych reguł, pojawiały się głosy,  iż stawki te muszą być stawkami dostosowanymi do konkretnych frakcji odpadów, a więc z założenia zróżnicowanymi. Wniosek taki nie wynika jednak ani z brzmienia ww. przepisów ani z uzasadnienia nowelizacji.

Rozliczenie tonażowe

Zgodnie z art. 6f ust. 3 i 4 u.c.p.g.:

„3. Podstawę ustalenia wynagrodzenia za odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości stanowi stawka za 1 Mg odebranych odpadów komunalnych.

4. Podstawę ustalenia wynagrodzenia za zagospodarowywanie odpadów komunalnych stanowi stawka za 1 Mg zagospodarowanych odpadów komunalnych”.

Uzasadnieniem, na zobowiązania gmin do odejścia od możliwości stosowania rozliczeń ryczałtowych na rzecz rozliczeń tonażowych, był wzgląd na to, że „możliwość ryczałtowego rozliczania się utrudniała gminom kontrolę nad strumieniem odpadów komunalnych oraz mogła prowadzić do podwyższenia kosztów systemu (przez przeszacowanie kosztów odbioru odpadów komunalnych).” (Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustawy, druk nr 3495, s. 7).

Na powyższy temat pisaliśmy m.in. na naszych portalach:

1. https://prawodlasamorzadu.pl/2019-11-12-specyfika-rozliczenia-tonazowego,
2. https://prawodlasamorzadu.pl/2019-10-30-formula-wynagradzenia-operatora-pszok.

Stawka płaska czy konieczność jej zróżnicowania

W reżimie zamówień publicznych, reguły sposobu obliczenia ceny ustanawia zamawiający w dokumentach zamówienia (zob. art. 134 ust. 1 pkt 17 P.z.p.; art. 281 ust. 1 pkt 16 P.z.p.) przy poszanowaniu wymogów, ewentualnie wynikających z innych aktów prawnych.

Zarówno literalne brzmienie art. 6f ust. 3 i 4 u.c.p.g., jak i cel ich ustanowienia, nie określają w sposób bezwzględny sposobu ustalenia zakresu usług objętych stawką za 1Mg odebranych lub zagospodarowanych odpadów komunalnych. Na to, że może być to stawka jednolita wskazuje, w ocenie Autora, wprost posłużenie się w ww. przepisach zwrotem „stawka za 1 Mg odebranych odpadów komunalnych”. W art. 6f ust. 3 i 4 u.c.p.g., jest zatem mowa o „stawce” (l.poj.) i „odpadach komunalnych (l. mnog.). Ustawodawca nie posługuje się ani pojęciem „stawek” (w l. mnog.), ani pojęciem „poszczególnych frakcji odpadów komunalnych” (l. poj). W konsekwencji stawka za odbiór lub zagospodarowanie odpadów, może być zarówno stawką w stałej wysokości dla różnych frakcji odpadów, jak i stawką zróżnicowaną w zależności od odbieranej lub zagospodarowywanej frakcji odpadów (lub ich kategorii).

Zastosowanie tzw. stawki płaskiej nie koliduje również z celami wskazanymi w uzasadnieniu nowelizacji, albowiem nie utrudnia gminie kontroli nad strumieniem odpadów, jak również per se, nie prowadzi do podwyższenia kosztów systemu, a na pewno nie przez przeszacowanie kosztów odbioru odpadów.

Powyższe zdaje się podzielać Izba, która w wyroku z dnia 17 marca 2021 r., KIO 477/21, podkreśliła, że „cena będzie wynikać z iloczynu ilości odpadów komunalnych i stawki jednostkowej za odbiór i zagospodarowanie 1 Mg danego rodzaju odpadów - czyli właśnie jest to wycena kosztorysowa” a nie ryczałtowa, a stosowanie płaskiej stawki rozliczeniowej „rzeczywiście może nie być zalecane, ale nie jest zabronione”.

Wnioski

Uwzględniając powyższe, należy opowiedzieć się za tym, że zamawiającym przysługuje swoboda w określeniu sposobu obliczania ceny przez wykonawców ubiegających się o uzyskanie zamówienia na odbiór lub zagospodarowanie odpadów komunalnych. W zależności od podjętej oraz wyrażonej w dokumentach zamówienia decyzji, wykonawcy będą albo zobowiązani do wskazania zindywidualizowanych cen świadczenia usług względem danej frakcji odpadów komunalnych albo wyszczególnionych kategorii frakcji (np. odpady zmieszane i odpady selektywne – bez rozbicia na frakcje) lub będą zobligowani do wskazania stawki jednolitej. Każdy z ww. modeli rozliczeń jest prawnie dopuszczalny, a decyzja zamawiającego w tym zakresie ma charakter swobodny.

Osoby zainteresowane problematyką zamówieniowych aspektów gospodarki odpadami komunalnymi serdecznie zapraszamy na 3. edycję konferencji „Zamówienia Publiczne w Gospodarce Odpadami Komunalnymi”, zaplanowanej na 14 września 2021 r., w trakcie której nie tylko będzie można wysłuchać zaplanowanych wystąpień ale również porozmawiać z prelegentami na co dzień współpracującymi z kancelarią Dr Krystian Ziemski & Partners.