Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Czy ograniczenie możliwości stwierdzania nieważności decyzji administracyjnych wpłynie na roszczenia odszkodowawcze?

Ponad sześć lat temu Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przepisu art. 156 §2 k.p.a z Konstytucją w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa (sygn. sygn. P 46/13), gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa.  Powyższym wyrokiem TK nałożył na ustawodawcę obowiązek rozszerzenia przedmiotowego unormowania przewidującego ograniczenia możliwości stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej wydanej z uwzględnieniem powyższych warunków. Trybunał nie przesądził jednak, czy właściwym sposobem realizacji tego postulatu jest przewidziany aktualnie dziesięcioletni termin prekluzyjny, który ogranicza termin stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych obarczonych niektórymi innymi wadami.

Proponowane przez ustawodawcę zmiany kodeksowe stanowią m.in., że nie będzie można uchylić żadnej decyzji administracyjnej, która została wydana z rażącym naruszeniem prawa, jeśli od jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat ale również, że z mocy prawa po upływie 30 lat od wydania decyzji administracyjnej niemożliwe będzie wszczęcie postępowania w celu jej zakwestionowania, chociażby w sprawie odebranego przed laty mienia. Podobna regulacja w zakresie niemożności stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej została ponad rok temu wprowadzona w art. 37b Prawa budowlanego, zgodnie z którym nie stwierdza się nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 5 lat. W kontekście powyżej zmiany, należy jednak wziąć pod uwagę dalszy bieg trwających postępowań, jak również kwestie mienia bezspadkowego z okresów wojennych oraz powojennych.

Powyższe zmiany budzą jednak kontrowersję w zakresie podstawowych praw i wartości prawa nie tylko administracyjnego, ale również Konstytucji - takich jak pewność i stabilność prawa oraz ochrona praw jednostki (obywatela). Zasadą jest, że organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie odstępują od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym, a strona ma prawo oczekiwać, że nie naraża się na niekorzystne skutki prawne swoich decyzji. Stabilność prawa i ochrona praw jednostki jest również wartością konstytucyjną, która wskazywać powinna ustawodawcy na zachowanie szacunku wobec dochodzonych przez obywateli praw oraz prawa własności.

Powyższa zmiana wpłynie w mocnym stopniu na toczące się postępowania reprywatyzacyjne dotyczące dekretów i aktów prawnych wydanych po 1944 r., na mocy których państwo przejęło znaczną część gruntów prywatnych. Wprowadzenie nieograniczonego limitu czasowego na stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej spowoduje wygaśnięcie powyższych (często nadal nie rozstrzygniętych) roszczeń. Choć zamiar ustawodawcy jest rozsądny – wprowadzenie przepisów uniemożliwiających podważanie decyzji administracyjnych bez końca – to jednak stawia pod znakiem zapytania szacunek do własności i dziedziczenia obywateli. Proponowane zmiany nie weszły jeszcze w życie, w związku z czym, ich treść może ulec modyfikacji. W kontekście powyższego można byłoby się zastanowić, czy proponowany termin 30 lat nie powinien być liczony od wprowadzenia w Polsce demokratycznego państwa prawa z uwagi na wspomnianą powyżej ochronę mienia powojennego.

Nowelizacja przepisów choć może stać się dużym utrudnieniem, pozostaje korzystna w szczególności dla samorządów. Liczba spraw toczących się o unieważnienie decyzji z przed kilkudziesięciu lat będzie mogła zostać ograniczona, a samorządy nie będą zobowiązane do naprawiania skutków wydanych nieprawidłowo decyzji z przed lat. Ponadto proponowana zmiana stanowić może dla organów duże ułatwienie w orzekaniu, z uwagi na brak możliwości (a nawet konieczności) procedowania w starych sprawach, w których niekiedy występują liczne trudności dowodowe.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj