Zdaniem WSA w Poznaniu, uchwała w sprawie udzielenia lub nieudzielenia wójtowi wotum zaufania powinna zawierać uzasadnienie, z którego wynikać będą odpowiednie motywy rozstrzygnięcia rady gminy w tym zakresie.

Wyrokiem z dnia 3 marca 2021 r. (sygn. akt: IV SA/Po 1222/20), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu stwierdził nieważność uchwały rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi wotum zaufania.

Orzeczenie zapadło w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

W czerwcu 2020 r. rada gminy, po rozpatrzeniu raportu o stanie gminy za rok 2019, w wyniku nieuzyskania bezwzględnej większości głosów, nie udzieliła wójtowi wotum zaufania, co zgodnie z art. 28aa ust. 9 in fine ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95 z późn. zm.) [dalej: u.s.g.] jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wotum. Nie przeprowadzono w tym zakresie odrębnego głosowania oraz nie sporządzono uzasadnienia do uchwały.

Skargę na powyższe rozstrzygnięcie rady wniosła osoba pełniąca w gminie funkcję wójta. Skarżący wskazał, że zaskarżona uchwała narusza prawo w sposób istotny z uwagi na brak możliwości odczytania motywów, jakimi kierował się organ stanowiący podejmując decyzję o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania, co wynika z nieprzeprowadzenia faktycznej debaty nad raportem oraz niesporządzenia uzasadnienia do uchwały.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uznał skargę za zasadną.

Zdaniem Sądu, „pomiędzy raportem o stanie gminy, a podjęciem uchwały o wotum zaufania występuje ścisły związek”. Debata nad raportem stanowi przy tym „jeden z najistotniejszych elementów procedury rozpatrzenia przez radę gminy przedłożonego przez wójta raportu”.

W świetle powyższego, jak uznał WSA w Poznaniu, „projekt uchwały w tym zakresie [tj. w zakresie udzielenia lub nieudzielenia wotum zaufania – przyp. Autorzy] powinien zawierać stosowne uzasadnienie, z którego będą wynikać motywy rady gminy dla udzielenia lub też nieudzielenia wójtowi wotum zaufania. Brak uzasadnienia – zwłaszcza w sytuacji, gdy rada gminy nie udzieli wójtowi wotum zaufania – może skutkować w skrajnych przypadkach nawet stwierdzeniem przez organ nadzoru nieważności podjętej uchwały (…)”.

Sąd wskazał przy tym, iż mimo że przepisy u.s.g. nie formułują wprost obowiązku uzasadnienia przez radę gminy tego rodzaju uchwał, to „nie sposób uznać aby rada gminy, realizując ww. kompetencję była niczym nieskrępowana i mogła wykorzystywać instytucję wotum zaufania dla wójta wyłącznie jako instrument stricte polityczny”. Sąd podzielił w tym zakresie pogląd zawarty w uzasadnieniu wyroku WSA w Olsztynie z dnia 14 listopada 2019 r. (sygn. akt: II SA/Ol 785/19), o którym więcej w artykule pt. Wotum zaufania jako polityczny instrument odwołania wójta.

WSA w Poznaniu, stwierdzając w niniejszej sprawie nieważność uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania, podkreślił, że „Brak przeprowadzenia debaty, a w szczególności brak uzasadnienia uchwały (…) skutkuje tym, że ustalenie rzeczywistego motywu podjęcia przez Radę Gminy uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania staje się niemożliwe”.

Orzeczenie nie jest prawomocne.

Przedmiotowy wyrok WSA w Poznaniu stanowi kolejne już orzeczenie, w którym sąd administracyjny rozważa kwestię uzasadnienia uchwały w przedmiocie nieudzielenia organowi wykonawczemu wotum zaufania. O ile w pełni podzielić należy pogląd WSA w Poznaniu o koniecznym związku pomiędzy raportem o stanie gminy a decyzją rady gminy w przedmiocie wotum zaufania – wykluczającym tym samym możliwości wykorzystywania instytucji wotum jako instrumentu stricte politycznego – o tyle wątpliwości budzi stanowisko Sądu o obowiązku sporządzenia uzasadnienia do uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania organowi wykonawczemu. Należy podkreślić, że uchwała o nieudzieleniu wotum zaufania ma na gruncie regulacji usg charakter szczególny, tj. podejmowana jest na skutek niepodjęcia uchwały pozytywnej – o udzieleniu wotum. Tym samym, przedmiotem głosowania jest wyłącznie uchwała o charakterze pozytywnym. W wyniku przeprowadzonego głosowania może zostać podjęta uchwała o brzmieniu zgodnym z przedłożonym projektem albo uchwała o treści odmiennej – o nieudzieleniu wotum zaufania. Uchwały o charakterze negatywnym nie poddaje się tym samym pod odrębne głosowanie. Co więcej, ewentualny obowiązek uzasadnienia dotyczyć może projektu uchwały, a nie uchwały podjętej, natomiast w przypadku wotum zaufania przedkładany jest wyłącznie projekt uchwały o udzieleniu wotum. W konsekwencji, w ocenie Autorów niniejszego artykułu, ocena legalności uchwały o nieudzieleniu wotum zaufania winna odbywać się przez pryzmat całości materiałów sesyjnych, w tym w oparciu o przebieg posiedzeń komisji i rady.