Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego inkasentem opłat lokalnych może być urząd gminy lub straż gminna.

Przedmiotem kontroli sądowej w omawianej sprawie było rozstrzygnięcie nadzorcze dotyczące uchwały rady gminy, w której wyznaczono do poboru opłaty targowej wskazanych z imienia i nazwiska inkasentów – w niedziele, Straż Gminną Gminy - od poniedziałku do soboty, Urząd Gminy – od poniedziałku do piątku. Organ nadzoru uznał, że ustawa o podatkach i opłatach lokalnych nie pozwala na blankietowe określenie inkasentów. Skoro mowa jest o kompetencji rady gminy to konieczne jest, by to uchwała tego organu wskazała cechy indywidualizujące inkasentów w sposób na tyle precyzyjny, aby nie budziło wątpliwości, na kogo obowiązek ten został nałożony. Natomiast wskazanie bliżej nieokreślonego pracownika Urzędu Gminy lub Straży Gminnej Gminy jako inkasenta dowodzi, że to nie organ stanowiący faktycznie określi indywidualnie inkasenta, lecz organ wykonawczy, wyznaczając do tej czynności pracownika Urzędu Gminy bądź Straży Gminnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę gminy, uznając za prawidłowe stanowisko wyrażone przez Kolegium RIO. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że obowiązkiem rady gminy jest takie określenie inkasentów w uchwale, aby podmioty zobowiązane do ponoszenia opłaty targowej mogły jednoznacznie ustalić (zidentyfikować) osobę inkasenta uprawnionego do poboru tej daniny. W ocenie sądu I instancji wymogu tego nie spełnia przypisanie statusu inkasenta Straży Gminnej czy Urzędowi Gminy, bowiem oczywistym jest, że w powszechnym przekonaniu – inkasent jest utożsamiany z konkretną osobą fizyczną, która dokonuje faktycznych czynności inkasa, a nie z podmiotem, z którym taka osoba pozostaje w stosunkach zależnych, w tym pracowniczych – przykładowo wymienione jednostki organizacyjne gminy.

Odmienne stanowisko w spornej kwestii zajął jednak Naczelny Sąd Administracyjny, który uwzględnił skargę kasacyjną gminy.

NSA przyjął, że ocena legalności uchwały rady gminy wyznaczającej inkasentów opłaty lokalnej powinna być dokonywana z uwzględnieniem przepisów ordynacji podatkowej dotyczących inkasentów. Przewidują one, że:

• inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu (art. 9).
• osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące płatnikami lub inkasentami, są obowiązane wyznaczyć osoby, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, a także zgłosić właściwemu miejscowo organowi podatkowemu imiona, nazwiska i adresy tych osób. Zgłoszenia należy dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty, a w razie zmiany osoby wyznaczonej – w terminie 14 dni od dnia, w którym wyznaczono inną osobę (art. 31).

Brak jest zatem przeszkód prawnych, by na inkasenta wyznaczono nie tylko osoby fizyczne wskazane imiennie, czy przez określenie kryteriów charakteryzujących te osoby, np. sołtysów określonych miejscowości, ale możliwe jest również wyznaczenie na inkasenta osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej.

Sąd kasacyjny zwrócił uwagę na podobne poglądy wyrażane w piśmiennictwie, gdzie nadto podkreśla się, że ustawodawca nie wspomniał o konieczności imiennego wskazywania inkasentów. Nie ma żadnych podstaw do zakładania, że potencjalny inkasent powinien przed podjęciem uchwały wyrazić zgodę na pełnienie tej funkcji. Skoro taka zgoda nie jest wymagana, to nie ma przeszkód, aby inkasentem stawał się każdy podmiot, który zacznie spełniać opisane w uchwale kryteria charakteryzujące inkasenta. W doktrynie także podnoszono na możliwość wyznaczenia urzędu miasta na inkasenta. Skoro – stwierdza NSA – inkasentem może być jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, i może być nią urząd gminy, to również może być nim straż gminna.

Naczelny Sad Administracyjny zastrzegł co prawda, że pewne jednostki, z uwagi na ich ustawowy ustrój, nie będą mogły zostać określone inkasentami, dodał jednak, że musi to wynikać wprost z przepisu szczególnego albo być możliwe do wyinterpretowania z przepisów regulujących działalność tych jednostek. Nie można jednak wprowadzać dodatkowych kryteriów bycia inkasentem, które nie wynikają wprost z przepisów, takich ja:k wiek, miejsce zamieszkania czy zawód osoby fizycznej. Sąd kasacyjny nie dopatrzył się w przepisach regulujących funkcjonowanie straży gminnych przeszkód do ich wyznaczenia jako inkasentów. Ochrona porządku publicznego i wypełnianie przez straż służebnej roli wobec społeczności lokalnej czy ustawowy (otwarty) katalog zadań straży gminnych nie mogą być tu przeszkodą.

Wyrok NSA z 24 lipca 2020 roku.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj