Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Zdaniem WSA w Poznaniu niepodjęcie przez radę powiatu uchwały o uzupełnieniu składu osobowego lub powołaniu nowego składu komisji skarg, wniosków i petycji uniemożliwia jej prawidłowe funkcjonowanie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 27 stycznia 2021 r. (sygn. akt IV SA/Po 1593/20) stwierdził nieważność zaskarżonej przez Wojewodę Wielkopolskiego uchwały Rady Powiatu ze stycznia 2020 r. w sprawie uchylenia uchwał Rady Powiatu w sprawie powołania Przewodniczącego Komisji Skarg, Wniosków i Petycji oraz ustalenia składu osobowego Komisji Skarg, Wniosków i Petycji.

Orzeczenie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Podjęcie uchwały w sprawie składu osobowego Komisji Skarg, Wniosków i Petycji

W styczniu 2020 r. Rada Powiatu na podstawie § 10 pkt 1 i § 95a Statutu Powiatu (Dz. Urz. Woj. Wlkp. 2018, poz. 9557) w związku z art. 16a ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. 2019, poz. 511 ze zm., dalej: u.s.p.) podjęła uchwałę w sprawie uchylenia uchwał Rady Powiatu w sprawie powołania Przewodniczącego Komisji Skarg, Wniosków i Petycji oraz ustalenia składu osobowego Komisji Skarg, Wniosków i Petycji (dalej: Uchwała). W § 1 Uchwały zostały uchylone uchwały: z grudnia 2018 roku oraz z marca 2019 roku. Z uzasadnienia Uchwały wynika, że powodem jej podjęcia była rezygnacja z pracy w komisji złożona przez członków Komisji Skarg, Wniosków i Petycji powołanej przez Radę Powiatu.

Stanowisko Wojewody

Wojewoda Wielkopolski w sierpniu 2020 r. zaskarżył w całości powyższą Uchwałę, wnosząc o stwierdzenie jej nieważności.

Zdaniem Wojewody poprzez podjęcie przedmiotowej Uchwały w Powiecie doprowadzono do rozwiązania komisji i całkowitej jej likwidacji. Faktycznie komisja ta będąca komisją stałą w Powiecie przez pewien czas w zasadzie nie funkcjonowała. Dopiero w kwietniu 2020 roku Rada Powiatu podjęła uchwały w sprawie ustalenia składu osobowego Komisji Skarg, Wniosków i Petycji oraz w sprawie powołania Przewodniczącego Komisji Skarg, Wniosków i Petycji. W świetle art. 16a ust. 3 u.s.p. zasady i tryb działania komisji określa statut powiatu. Zgodnie z § 95a Statutu Powiatu „Komisja Skarg, Wniosków i Petycji składa się z Przewodniczącego, Wiceprzewodniczącego oraz pozostałych członków w liczbie co najwyżej 3”.

W ocenie organu nadzoru, powołanie komisji skarg, wniosków i petycji jest obligatoryjne, jednakże biorąc pod uwagę wyżej przedstawioną sytuację, jeśli komisja nie spełnia statutowego wymogu co do ilości jej członków to zadaniem rady powiatu jest doprowadzenie do prawidłowego, zgodnego z prawem jej funkcjonowania. Doprowadzenie do stanu zgodnego z postanowieniami statutu co do jej składu osobowego w opinii Wojewody Wielkopolskiego nie powinno się jednak odbywać poprzez odwoływanie całej komisji i powoływanie nowej, ale poprzez uzupełnienie jej składu osobowego. Dodatkowo Wojewoda wskazał, iż przepis art. 16a u.s.p. wzorowany jest na regulacji dotyczącej komisji rewizyjnej. Wspólną ich cechą jest to, że komisja skarg, wniosków i petycji jest organem stałym. Oznacza to, że powołuje się ją na całą kadencję bez względu na to, czy do danej rady wpływają jakiekolwiek pisma. Co więcej, utworzenie przedmiotowej komisji nie może być jedynie przejawem inwencji organizacyjnej samych radnych i nie zależy wyłącznie od woli radnych, ponieważ z ustawy wynika obowiązek jej utworzenia i funkcjonowania przez całą kadencję rady powiatu.

Zadaniem rady powiatu jest w związku z tym utrzymanie istnienia tej komisji poprzez zmianę uchwały polegającej na uzupełnieniu jej składu osobowego o brakującej członków, a nie doprowadzenie do sytuacji, w której komisja ta ulega likwidacji. Biorąc powyższe pod uwagę, zdaniem organu nadzoru należy uznać, że podjęcie przez Radę Powiatu kwestionowanej Uchwały stanowi faktyczną likwidację tej komisji, a zatem takiego działania nie można uznać za zgodne z przepisami prawa, tj. art. 16a u.s.p., z którego wyraźnie wynika, że powołanie komisji skarg, wniosków i petycji, a zatem też jej bieżące funkcjonowanie jest obowiązkowe.

Stanowisko Zarządu Powiatu

W odpowiedzi na skargę organu nadzoru Zarząd Powiatu wniósł o jej oddalenie.

Jak wynika z uchwały z listopada 2018 r. w sprawie zmiany Statutu Powiatu, w jego rozdziale III w § 10 powołano stałą Komisję Skarg, Wniosków i Petycji. Od tego czasu powyższego zapisu nie zmieniono. Tym samym wyżej wymieniona komisja została powołana i w żaden sposób, wbrew twierdzeniom skargi, nie została zlikwidowana, albowiem zapisy statutu w tym zakresie nie zostały zmienione do chwili obecnej.

Jednocześnie, zdaniem Zarządu Powiatu, uchwał Rady Powiatu podjętych w przedmiocie ustalenia składu osobowego komisji czy wyboru jej przewodniczącego, nie można mylić z faktem istnienia lub nie istnienia tego organu. Zmiany w składzie osobowym czy zmiany na stanowisku Przewodniczącego Komisji, nie mogą jak na to wskazuje autor skargi, świadczyć o likwidacji komisji, czy jej rozwiązaniu. Istnienie Komisji wynika z wcześniejszej uchwały zmieniającej w tym zakresie Statut Powiatu, a skład osobowy tego organu nie decyduje o jego likwidacji czy rozwiązaniu. Rzeczywiście z uwagi na zmiany osobowe i konieczność wyboru nowych członków komisja przez krótki czas nie funkcjonowała, ale akurat ta okoliczność nie uzasadnia tezy o jej rozwiązaniu lub likwidacji bądź też o jej niepowołaniu. Drugorzędne znaczenie w okolicznościach sprawy ma tryb powołania składu osobowego Komisji.

Co więcej, żaden przepis ustawowy nie wyklucza, czy też zakazuje podjętych przez Radę Powiatu w przedmiotowej sprawie działań i nie wskazuje, aby doprowadzenie do wymaganej ilości członków komisji miałoby się odbywać wyłącznie poprzez uzupełnienie jej składu. Obowiązujące regulacje prawne w żaden sposób nie wykluczają ustalenia składu osobowego od nowa celem zapewnienia prawidłowej pracy tego organu. Zmiany w składzie w żaden sposób nie naruszają stałości organu, który nadal istnieje, a nie może jedynie przejściowo, z uwagi na brak wymaganego składu, funkcjonować.

Wyrok WSA w Poznaniu

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 27 stycznia 2021 r. (sygn. akt IV SA/Po 1593/20) stwierdził nieważność zaskarżonej Uchwały.

WSA orzekł, iż z art. 16a ust. 2 u.s.p. wynika obligatoryjność powołania Komisji Skarg, Wniosków i Petycji w określonym minimalnym składzie pozwalającym na jej rzeczywiste funkcjonowanie przez całą kadencję Rady Powiatu – bowiem przepis ten nakłada wymóg, by w składzie komisji znaleźli się przedstawiciele wszystkich klubów radnych. W ocenie Sądu przepis art. 16a ust. 2 u.s.p. jest jasny i stanowi podstawę prawną zaskarżenia uchwały dotyczącej składu komisji skarg, wniosków i petycji, a jego zestawienie z art. 79 ust. 1 zd. 1 u.s.p. prowadzi do wniosku, że uchwała która uniemożliwia powołanie, funkcjonowanie stałej komisji skarg, wniosków i petycji będzie sprzeczna z prawem, a tym samym nieważna. Konsekwentnie, skoro powołanie składu komisji wbrew przepisowi art. 16a ust. 2 u.s.p. stanowi naruszenie prawa określone w art. 79 ust. 1 u.s.p., to tym bardziej niezgodne z prawem jest jej niepowołanie. Rada zobowiązana jest działać wyłącznie w oparciu o przepisy prawa, a skoro skład komisji został określony w art. 16a ust. 2 u.s.p. oraz w statucie jednostki samorządowej, to Rada Powiatu nie może tej regulacji nie stosować. W konsekwencji niezgodne z prawem jest takie działanie rady, które prowadzi do braku powołania komisji w ustawowo określonym składzie, zdolnej do wykonywania zadań przewidzianych przepisami prawa.

Sąd wskazał, iż zaskarżona Uchwała w okresie od stycznia do kwietnia 2020 r. pozbawiła realnej możliwości działania komisji. W świetle art. 16a ust. 1 i 2 u.s.p. dla wypełnienia delegacji ustawowej (art. 16a ust. 2 u.s.p.) konieczne było podjęcie uchwały o powołaniu składu osobowego Komisji, celem umożliwienia rzeczywistego jej funkcjonowania i realizowania delegacji ustawowej polegającej na rozpatrywaniu skarg, wniosków i petycji, jak to wynika z art. 16a ust. 1 u.s.p. Tylko powołanie jej w pełnym składzie zapewnia Komisji działanie i wykonywanie obowiązków zgodnie z prawem przez cały okres kadencji Rady. W przedmiotowej sprawie Rada Powiatu tego nie uczyniła. Zdaniem WSA nie sposób zakwestionować, że zmianą w § 10 ust. 1 pkt 1 i § 95a i n. Statutu Powiatu nadano komisji formalne podstawy do jej powołania, lecz dopiero powołanie Komisji w konkretnym składzie – w osobie Przewodniczącego, Wiceprzewodniczącego i do trzech członków – konstytucyjne prawo składania skarg, wniosków i petycji realizuje.

Na skutek podjęcia zaskarżonej Uchwały z stycznia 2020 r. Rada uniemożliwiła działanie Komisji, bowiem uchyliła stosowne uchwały o ustaleniu jej składu osobowego. Zaskarżoną Uchwałę Rady Powiatu naruszyła art. 16a ust. 1 i 2 u.s.p., co uznać należało za naruszenie prawa prowadzące do nieważności zaskarżonej Uchwały. W ocenie Sądu Rada Powiatu doprowadziła do niepowołania Komisji Skarg, Wniosków i Petycji w składzie osobowym niezbędnym dla jej zgodnego z prawem działania.

Wyrok nie jest prawomocny.

Podsumowanie

Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 27 stycznia 2021 r. należy ocenić pozytywnie, zarówno co do sentencji, jak i uzasadnienia. Uchwał organów stanowiących j.s.t. podjętych w przedmiocie ustalenia składu osobowego komisji czy wyboru jej przewodniczącego, nie można mylić z faktem istnienia lub nie istnienia tego organu. Uchwała uchylająca uchwały o ustaleniu składu osobowego Komisji Skarg, Wniosków i Petycji i wyborze jej Przewodniczącego w żaden sposób nie skutkowała brakiem powołania tej komisji. Istnienie Komisji wynika z uchwały zmieniającej w tym zakresie Statut Powiatu, a skład osobowy tego organu nie decyduje o jego powołaniu. Sąd nie miał wątpliwości co do  formalnego istnienia komisji. W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia jedynie z niepowołaniem komisji w ustawowo określonym składzie. Rada Powiatu poprzez podjęcie zaskarżonej Uchwały pozbawiła Komisję realnej możliwości wykonywania jej ustawowych zadań. 

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj