Zadania związku metropolitalnego a zadania własne gminy

Zdaniem WSA w Gliwicach, związek metropolitalny wykonuje wyłącznie zadania wyznaczone przez ustawę o utworzeniu związku. Metropolia nie przejmuje natomiast z mocy prawa zadań własnych tworzących ją gmin.

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2020 r. (sygn. akt: III SA/Gl 586/20), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach [dalej: WSA] oddalił skargę związku metropolitalnego na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody, stwierdzające nieważność w całości uchwały związku o utworzeniu spółki.

Wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Zgromadzenie związku metropolitalnego na wniosek zarządu związku podjęło uchwałę o utworzeniu spółki z o. o., której podstawowym celem działalności miało być wykonywanie zadań z zakresu gospodarowania odpadami, tj. organizacja i przygotowanie procesu inwestycyjnego, zmierzającego do budowy i uruchomienia instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych.

Wojewoda rozstrzygnięciem nadzorczym stwierdził nieważność przedmiotowej uchwały, wskazując na przekroczenie kompetencji przez zgromadzenie związku. Zdaniem organu nadzoru, ustawodawca w katalogu zadań związku metropolitalnego nie wymienił zadania związanego z gospodarowaniem odpadami. Jak ocenił natomiast wojewoda, zadania związku winny być wyrażone w ustawie wprost – wszelkie domniemanie kompetencji jest niedopuszczalne i stanowi naruszenie wynikającej z art. 7 Konstytucji RP zasady legalizmu. Organ nadzoru podkreślił, iż nie budzi wątpliwości kompetencja ogólna zgromadzenia związku do podejmowania uchwał w sprawach dotyczących tworzenia spółek prawa handlowego. Przedmiot działania powołanej spółki musi być jednakże w pełni tożsamy z zadaniami związku metropolitalnego lub też realizowanymi na podstawie porozumienia, co również przewiduje ustawa, przy czym w niniejszej sprawie stosownych porozumień nie zawarto.

Związek metropolitalny wniósł skargę na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze do sądu administracyjnego, nie zgadzając się ze sformułowanymi przez wojewodę argumentami.

W odpowiedzi na skargę związku, organ nadzoru podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

WSA w Gliwicach po rozpoznaniu przedmiotowej sprawy orzekł o oddaleniu skargi.

Zdaniem Sądu, zadania z zakresu gospodarowania odpadami należą do zadań własnych gminy, o czym świadczą przepisy art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, [dalej: u.s.g.], art. 3 ust. 1 czy też art. 3 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, [dalej: u.c.p.g.].

Zadania związku metropolitalnego określa ustawa o utworzeniu związku, która zawiera w tym zakresie katalog zamknięty – niezawierający zapisów o gospodarowaniu odpadami, a nadto wskazuje, iż związek może realizować zadania również na podstawie porozumień.

W ocenie WSA, „zadania związku nie stanowią sumy zadań gmin członkowskich zrzeszonych w metropolii. Zostały przez ustawodawcę zdefiniowane jako nowe zadania mające charakter wspólny i niepodzielny (…) Nie zastępują one dotychczas wykonywanych zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, lecz tworzy nową kategorię zadań metropolitalnych, mających charakter dopełniający względem zadań lokalnych (…)”. W konsekwencji, jak uznał Sąd, „związek metropolitalny (…) z mocy prawa nie przejmuje zadań gmin tworzących ten związek”.

Sąd w niniejszej sprawie w pełni podzielił więc argumentację wojewody. W przypadku zatem, gdy określone zadanie nie zostało ustawowo wskazane jako zadanie związku metropolitalnego, a także nie zawarto w tym zakresie odpowiedniego porozumienia, związek nie będzie posiadał w danym przedmiocie żadnych kompetencji. Tym bardziej, nie będzie on mógł dla ich realizacji powołać spółki celowej.

Orzeczenie nie jest prawomocne.