Zdaniem WSA w Gliwicach, zasada czynnego udziału strony w postępowaniu, zawarta w katalogu zasad ogólnych Kodeksu postępowania administracyjnego, znajduje zastosowanie również do postępowań nadzorczych, mimo iż nie mają one charakteru stricte postępowania administracyjnego.

Wyrokiem z dnia 14 października 2020 r. (sygn. akt: III SA/Gl 399/20) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z dnia 15 kwietnia 2020 r., stwierdzające nieważność uchwały rady miejskiej w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej gminy i nadania jej statutu, uwzględniając m.in. zarzut naruszenia przez Wojewodę art. 10 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168), [dalej: k.p.a.].

Okoliczności faktyczne i prawne sprawy przedstawiają się następująco.

Rada miejska podjęła w marcu 2020 r. uchwałę w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej gminy. Organ nadzoru zakwestionował prawidłowość uchwalenia przedmiotowego aktu, wskazując na naruszenie art. 35 ust. 3 pkt 5 oraz art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95), [dalej: u.s.g.], poprzez przekroczenie delegacji ustawowej lub niezamieszczenie w statucie wymaganych regulacji. W konsekwencji, Wojewoda stwierdził nieważność uchwały rady miejskiej w całości.

Gmina zaskarżyła powyższe rozstrzygnięcie do WSA w Gliwicach i wniosła o jego uchylenie, zarzucając Wojewodzie m.in. błędną ocenę postanowień spornej uchwały jako sprzecznych z przepisami u.s.g., a nadto wskazując na naruszenie art. 10 § 1 k.p.a. poprzez udzielenie Gminie rażąco krótkiego  terminu do złożenia wyjaśnień w sprawie.

W uzasadnieniu skargi Gmina podnosiła, iż organ nadzoru zakwestionował łącznie 18 statutów utworzonych przez radę miejską jednostek pomocniczych, przy czym uczynił to powiadamiając gminę o wszczęciu postępowania nadzorczego 14 kwietnia o godz. 14:30 z terminem zakończenia 15 kwietnia, do którego to dnia Gmina mogła złożyć wyjaśnienia.

Ustosunkowując się do skargi, Wojewoda argumentował, że zarzut naruszenia art. 10 k.p.a. mógłby odnieść skutek jedynie w przypadku, gdy uchybienie uniemożliwiłoby stronie dokonanie konkretnych czynności procesowych wpływających na wynik sprawy. Zdaniem Wojewody natomiast ewentualne wyjaśnienia złożone przez Gminę pozostawałyby bez wpływu na stanowisko organu nadzoru.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zarzut gminy uznał jednak za zasadny.

Sąd wskazał, iż mimo że postępowanie nadzorcze nie jest stricte postępowaniem administracyjnym, a przepisy k.p.a. stosuje się w nim jedynie odpowiednio, to prawo strony do czynnego udziału w postępowaniu wynikające z art. 10 § 1 k.p.a. pozostaje aktualne. Opierając się na treści art. 91 ust. 2 u.s.g., WSA uznał bowiem, że „zawiadomienie o wszczęciu postępowania nadzorczego jest obligatoryjnym elementem procedury zmierzającej do wydania rozstrzygnięcia nadzorczego. Racjonalny ustawodawca zapewne wprowadził ten wymóg w określonym celu, zdaniem Sądu właśnie w tym, aby umożliwić jednostce samorządu terytorialnego rozważenie zastrzeżeń organu i złożenie wyjaśnień bądź uchylenie kwestionowanego aktu we własnym zakresie”.

Następnie Sąd stwierdził również, że „doręczenie zawiadomienia o wszczęciu postępowania nadzorczego na godzinę przed zakończeniem dnia pracy urzędu w ostatnim dniu przed wydaniem rozstrzygnięcia faktycznie uniemożliwiło stronie dokonanie konkretnej czynności w postaci wypowiedzenia się w sprawie, do czego ma prawo zgodnie z art. 10 § 1 k.p.a. (…)”.

WSA w Gliwicach negatywnie ocenił ponadto poczynione przez Wojewodę założenie o braku wpływu ewentualnych wyjaśnień Gminy na rozstrzygnięcie, wyrażając opinię, iż wydaje się ono być „pochopne i wskazuje, że Wojewoda zakłada, że żadne, najbardziej nawet racjonalne i prawnie uzasadnione argumenty nie zmienią jego stanowiska”.

Orzeczenie nie jest prawomocne.