Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego, stwierdził nieważność w części statutu jednego z sołectw. Jednak nie wszystkie argumenty skarżącego zyskały uznanie w oczach Sądu.

Treść statutów jednostek pomocniczych często jest przedmiotem sporów między gminami a organami nadzoru lub prokuratorami. Nie zawsze dotyczy to wyłącznie niedawno podjętych uchwał. Statut jednostki pomocniczej, jako akt prawa miejscowego, może być bowiem zaskarżony w dowolnym czasie, także po pozytywnym przejściu przez nadzór wojewody

W opisywanej sprawie Prokurator Rejonowy zaskarżył uchwałę Rady Miejskiej w sprawie nadania statutu sołectwa, podjętą w 2012 r. Zarzucił organowi stanowiącemu wykroczenie poza upoważnienie ustawowe, a więc:

1) przyznanie zebraniu wiejskiemu kompetencji do wyboru i odwołania sołtysa i rady sołeckiej;

2) przyznanie prawa do udziału w zebraniu wiejskim jedynie tym mieszkańcom sołectwa, którzy posiadają czynne prawo wyborcze w wyborach do rady (dodatkowo bez sprecyzowania o jaką radę chodzi);

3) określenie otwartego katalogu zadań sołtysa i rady sołeckiej poprzez użycie zwrotu „w szczególności”;

4) ustanowienie obowiązku osiągnięcia kworum jako warunku ważności zebrania wiejskiego oraz prawidłowego wyboru sołtysa i rady sołeckiej.

W odpowiedzi na skargę Rada Miejska niektóre ww. zarzuty uznała za uzasadnione, a w pozostałym zakresie wniosła o oddalenie skargi. Burmistrz zaznaczył, że statut został ustanowiony po przeprowadzeniu wymaganych prawem konsultacji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku o sygn. IV SA/Po 739/20 podzielił niektóre tezy Prokuratora i w tym zakresie skargę uwzględnił, a w pozostałym oddalił.

W pierwszej kolejności Sąd zakwestionował przyznanie zebraniu wiejskiemu wyłącznej kompetencji w zakresie wyboru sołtysa i rady sołeckiej oraz ich odwoływania. Wskazał, że zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713 ze zm; dalej jako: u.s.g.) uprawnienie do wyboru tych organów przysługuje stałym mieszkańcom sołectwa uprawnionym do głosowania, a nie zebraniu wiejskiemu jako organowi uchwałodawczemu.

Sąd administracyjny stwierdził sprzeczność z prawem także tych fragmentów statutu, które wprowadzały warunek osiągnięcia kworum dla ważności zebrania wiejskiego (określono inne progi w przypadku wyboru sołtysa i rady sołeckiej oraz pozostałych spraw).

WSA nie podzielił natomiast zarzutu jakoby doszło do błędnego określenia warunków udziału mieszkańców w zebraniu wiejskim (i to mimo uznania przez Radę Miejską, że w tym przypadku miało miejsce naruszenia prawa). Sąd zwrócił uwagę na istnienie dwóch poglądów na omawianą kwestię. Ostatecznie przychylił się do stwierdzenia, że nie wszyscy mieszkańcy sołectwa mają zdolność do podejmowania uchwał objętych zakresem zadań sołectwa. Ustalenie kręgu osób uprawnionych powinno nastąpić, zdaniem WSA, poprzez odniesienie do przepisów ustawowych regulujących podejmowanie rozstrzygnięć w gminnej wspólnocie samorządowej (zwłaszcza art. 11 ust. 1 u.s.g.). Sąd zwrócił uwagę, że zebranie wiejskie jest formą demokracji bezpośredniej i uznał za dopuszczalne określenie, iż wymogiem udziału w zebraniu wiejskim jest stałe zamieszkanie na terenie sołectwa oraz posiadanie czynnego prawa wyborczego w wyborach organów gminy.

WSA nie podzielił również zarzutu dotyczącego wykorzystania sformułowania „w szczególności” w kontekście zadań sołtysa. Wskazał, że zadania tego organu zostały określone w dwóch jednostkach redakcyjnych. Statut w pierwszej kolejności wskazuje, że sołtys „wykonuje uchwały Zebrania Wiejskiego oraz inne zadania określone przepisami prawa i uchwałami organów Gminy”, a dopiero następnie określono przykładowy katalog zadań mieszczących się w tym zakresie. WSA zauważył ponadto, że w statucie ustalono zarówno zadania sołectwa, jak i jego organów. W konsekwencji uznał zastosowaną technikę legislacyjną za dopuszczalną. Wszelkie szczegółowe zadania sołtysa muszą bowiem mieścić się zarówno w zakresie zadań sołectwa, jak i w ramach ogólnego określenia zakresu działania tego organu.

Wyrok jest prawomocny.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj