Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Nakazanie nakładania psom obroży oraz wyprowadzania ich w kagańcu lub na smyczy, a psów ras niebezpiecznych w kagańcu i na smyczy, a do tego ustanowienie zakazu wprowadzania psów na określone tereny nie mieści się w kompetencji rady gminy.

Wyrokiem z dnia 29 lipca 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny[1] (dalej także: NSA) uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie[2] (dalej także: WSA), stwierdzając jedocześnie nieważność uchwały Rady Gminy (…) (dalej także: rada, organ).  Orzeczenie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Rada Gminy (…)  uchwałą w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie z marca 2019 r. nałożyła na właścicieli psów bezwzględny nakaz zakładania psu obroży oraz wyprowadzania psów na smyczy lub w kagańcu, a psów rasy uznawanej za agresywną - na smyczy i w kagańcu. Tą samą uchwałą rada zakazała wprowadzania zwierząt domowych na tereny placów gier i zabaw, piaskownic dla dzieci, kąpielisk oraz na tereny objęte zakazem na podstawie odrębnych uchwał.

Powyższy akt został we wskazanym zakresie zaskarżony przez Prokuratora Rejonowego (dalej także: prokurator), który zarzucił mu naruszenie art. 7 Konstytucji RP[3], art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym[4] (dalej także u.s.g.) oraz art. 4 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach[5] (dalej także: u.c.p.g.). W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podnosząc, że uchwała jest zgodna z prawem.

Rozpoznając opisywaną sprawę, WSA uznał skargę prokuratora za niezasadną. W ocenie składu orzekającego uchwała nie wprowadziła generalnego zakazu dla właścicieli zwierząt, a jedynie określiła nakazy określonego postępowania. Zdaniem sądu art. 4 ust. 2 pkt 6 u.c.p.g. stanowi kompetencje ustawową dla rady gminy do ustalenia sposobu postępowania ze zwierzętami domowymi w sposób zapewniający nieuciążliwość ich przebywania na terenie wspólnym - zarówno pod względem zanieczyszczenia terenu, jak też potencjalnych zagrożeń. W ocenie sądu istotą tej regulacji powinno być także określenie obowiązków osób utrzymujących zwierzęta - celem zagwarantowania skutków wskazanych w ustawie. Za powyższym przemawiać ma okoliczność, że w art. 4 ust. 2 pkt 6 u.c.p.g. nie określono szczegółowych elementów, które powinny być zamieszczone w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie, a obowiązki osób utrzymujących zwierzęta określono granicami celów ustawowych. Co więcej, zdaniem składu. orzekającego: „nałożenie (…) na osoby posiadające/utrzymujące zwierzęta domowe i przebywające z nimi w miejscach publicznych określonych obowiązków, zmierzających do zapewnienia poczucia bezpieczeństwa innym osobom przebywającym w tych miejscach” nie narusza zasady proporcjonalności zawartej w art. 31 Konstytucji.

W ocenie WSA, wprowadzenie nakazu wyprowadzania psa w obroży, na smyczy lub w kagańcu, a w przypadku ras niebezpiecznych - na smyczy i w kagańcu - służy osiągnięciu celów ustawowych w tym ochronie osób trzecich. W konsekwencji uregulowanie to nie koliduje z art. 4 ust. 2 pkt 6 u.c.p.g. Zdaniem sądu: „tak sprawowana kontrola nad zwierzęciem daje większe prawdopodobieństwo zniwelowania uciążliwości i zagrożenia osób przebywających na terenie przeznaczonym do wspólnego użytku niż kontrola werbalna, czy kontrola gestem”. Przepis nie wprowadza przy tym żadnego zakazu, a jedynie ograniczenie w sferze możliwości poruszania się zwierzęcia.

 W stosunku do drugiego z zakwestionowanych przez prokuratora przepisów uchwały rady gminy, skład orzekający zajął stanowisko bardzo zbliżone. Stwierdził, że: „nakaz niewprowadzania zwierząt domowych na tereny placów gier i zabaw, piaskownic dla dzieci, kąpielisk oraz na tereny objęte zakazem na podstawie odrębnych uchwał rady gminy - także nie budzi zastrzeżeń (…) albowiem tylko w ten sposób da się osiągnąć cel ustawowy, jakim jest ochrona przed zagrożeniem lub uciążliwością, dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku”.

Skargę kasacyjną od powyższego rozstrzygnięcia wniósł prokurator, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego - w tym Konstytucji, u.s.g., u.c.p.g. oraz ustawy o ochronie zwierząt[6] (dalej także: u.o.z.), poprzez przekroczenie ustawowego upoważnienia do ustalenia sposobu postępowania ze zwierzętami domowymi. Co więcej, w ocenie prokuratora, zakaz wprowadzania zwierząt domowych na określone tereny narusza konstytucyjną zasadę proporcjonalności. Prokurator wniósł przy tym o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie - o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości przez rozpoznanie skargi i stwierdzenie nieważności przedmiotowej uchwały w części.

NSA po rozpoznaniu rzeczonej sprawy orzekł, że skarga kasacyjna zawierała usprawiedliwione podstawy. Zdaniem składu orzekającego naruszeniem art. 4 ust. 2 pkt 6 u.c.p.g. jest nałożenie na właścicieli psów bezwzględnego obowiązku zakładania obroży oraz wyprowadzania ich na smyczy - w tym psów rasy uznanych za agresywne na smyczy i w kagańcu. W ocenie sądu: „brak zróżnicowania obowiązków osób utrzymujących psy w zakresie ochrony przez zagrożeniem dla innych ze względu na cechy osobnicze psów, prowadzi do kategorycznego przypisywania odpowiedzialności karnoadministracyjnej za zachowania obiektywnie nie mogące stwarzać jakiegokolwiek zagrożenia dla otoczenia”. W ocenie NSA generalny nakaz wyprowadzania psów na smyczy i w kagańcu może w określonych sytuacjach prowadzić do działań niehumanitarnych. Co więcej, regulacja ta naruszała zdaniem sądu regułę proporcjonalności z uwag na fakt, że ustanawiała postanowienia bardziej restrykcyjne niż przepisy ustawy. Powołując się przy tym na art. 10a ust. 3 u.o.z. skład orzekający wskazał, iż z przepisu tego wynika zakaz puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna.

Odwołując się do art. 77 Kodeksu wykroczeń[7] i ukształtowanych na jego podstawie poglądów, NSA podniósł, że właściciel zwierzęcia ma obowiązek zachować zwykłe środki ostrożności tj. środki zwyczajowo przyjęte i naturalne dla danego gatunku zwierzęcia. Powinny być one przy tym uzależnione od jego indywidualnych cech i zagrożenia, które może stwarzać[8]. Co istotne, zdaniem sądu: „generalny nakaz wyprowadzania psów na smyczy i w kagańcu, niezależnie od jego cech i innych uwarunkowań (w tym chorób) może zatem, w określonych sytuacjach, prowadzić do działań niehumanitarnych”.

Podobnie sąd odniósł się do całkowitego zakazu wprowadzania zwierząt domowych na tereny placów gier i zabaw oraz piaskownic dla dzieci, uznając go za naruszający kompetencje rady gminy przyznaną art. 4 ust. 2 pkt 6) u.c.p.g. Zdaniem sądu w kompetencji rady gminu nie mieści się wprowadzenie całkowitego zakazu wprowadzania wszelkich zwierząt domowych na określone tereny. Organ ten może natomiast ustalić sposób przebywania tychże zwierząt ww. miejscach, w tka sposób, by ich pobyt nie był uciążliwy i nie stwarzał potencjalnego zagrożenia. Z kolei ustanowienie zakazu w takim kształcie: „ogranicza swobodę poruszania i przebywania w określonym miejscu właścicieli zwierząt domowych i wykracza poza materię określoną w ustawie”.

 

---

[1] Wyrok NSA z dnia 29 lipca 2020r., sygn. akt II OSK 921/20.

[2] Wyrok WSA w Krakowie z dnia 29 października 2019r., sygn. akt II SA/Kr 957/19.

[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

[4] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 713).

[5] Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1439).

[6] Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 638).

[7] Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 821 z późn. zm.).

[8] NSA wskazuje, że środki te są wskazane w u.o.z. czy w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 28 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj