Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Obowiązki nałożone w regulaminie utrzymania czystości muszą uwzględniać zasadę proporcjonalności i być określone na tyle precyzyjnie, aby ich adresat wiedział, jak faktycznie ma się zachować.

Wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2020 r. (sygn. akt. II SA/Bd 262/20) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy stwierdził częściową nieważność uchwały rady gminy w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Prokurator rejonowy zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy uchwałę rady gminy w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy (dalej: Regulamin). Prokurator wskazał na przekroczenie przez radę gminy zakresu upoważnienia ustawowego, polegające na:

- nałożeniu na osoby utrzymujące zwierzęta domowe obowiązku zachowania bezpieczeństwa i środków ostrożności;

- określeniu obowiązku prowadzenia psa na uwięzi, a psa rasy uznawanej za agresywną lub w innym sposób zagrażającego otoczeniu – również w nałożonym kagańcu oraz możliwości zwolnienia przez właścicieli nieruchomości psów za smyczy na terenie nieruchomości w sytuacji, gdy nieruchomość jest ogrodzona w sposób uniemożliwiający jej opuszczenie przez psa i wykluczający samowolny dostęp osób trzecich oraz odpowiednio oznakowana tabliczką ze stosowną informacją;

- określeniu w stosunku do wszystkich zwierząt domowych obowiązku stałego i skutecznego dozoru, dopuszczalności zwolnienia zwierząt domowych z uwięzi wyłącznie na terenach zielonych i specjalnie oznakowanych w sytuacji, gdy właściciel ma możliwość sprawowania kontroli nad ich zachowaniem, z wyłączeniem psów ras uznawanych za agresywne, obowiązku natychmiastowego usuwania przez właścicieli zanieczyszczeń pozostawionych przez zwierzęta domowe w obiektach i na innych terenach przeznaczonych do użytku publicznego;

- określeniu, że obowiązkowej deratyzacji podlega zabudowany obszar gminy, mimo iż regulacja ta nie odpowiada celowi art. 4 ust. 2 pkt 8 ustawy o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.), jakim jest określenie konkretnych obszarów na terenie gminy, wymagających ze względu na usytuowanie lub ich charakterystykę poddania deratyzacji.

W odpowiedzi na skargę gmina nie wniosła zastrzeżeń do treści skargi oraz zawartych w niej zarzutów i wskazała, że skargę pozostawia do rozpoznania Sądowi.

Sąd uznał skargę za zasadną.

WSA w Bydgoszczy w uzasadnieniu przypomniał, iż Regulamin jest aktem prawa miejscowego, a szczegółowy zakres upoważnienia zawarty został w art. 4 ust. 2 u.c.p.g. Rada gminy nie może więc wykraczać poza ramy tego upoważnienia i nie ma uprawnienia do unormowania zagadnień innych niż wymienione w upoważnieniu ustawowym, ani też podjęcia regulacji w inny sposób niż wskazany przez ustawodawcę.

WSA w Bydgoszczy przyznał rację skarżącemu i uznał, że objęta skargą uchwała w zaskarżonym zakresie wykracza poza zakres upoważnienia ustawowego, a ponadto częściowo powtarza i modyfikuje ustawowe regulacje.

Odnosząc się do konkretnych podniesionych przez skarżącego zarzutów, Sąd wskazał, iż stosownie do art. 4 ust. 2 pkt 6 u.c.p.g. rada gminy jest upoważniona do określenia wytycznych w zakresie postępowania ze zwierzętami domowymi w taki sposób, aby ich pobyt na terenie przeznaczonym do wspólnego użytku nie był uciążliwy nie tylko pod względem zanieczyszczenia terenów przeznaczonych do wspólnego użytku, ale i by nie zagrażał przebywającym tam osobom. Jednocześnie obowiązki te powinny być określone w sposób jasny i czytelny, aby ich adresat wiedział, jak ma się zachować. Zdaniem Sądu nałożony przez Regulamin obowiązek zachowania przez osoby utrzymujące zwierzęta domowe  bezpieczeństwa i środków ostrożności zapewniających ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do użytku publicznego jest sformułowany zbyt ogólnie i nieprecyzyjnie, a w konsekwencji nie jest możliwe faktyczne wyegzekwowanie jego spełnienia.

Z podobnych przyczyn, jak ocenił WSA w Bydgoszczy, za wadliwe  uznać należy nałożenie  na osoby utrzymujące zwierzęta domowe obowiązku „stałego i skutecznego dozoru”. Zdaniem Sądu sformułowanie takie ma charakter postulatywny, nie precyzuje wymagań względem osób utrzymujących zwierzęta domowe, a użyte niedookreślone zwroty mogą budzić wątpliwości co do zakresu ich zastosowania.

Za wykroczenie poza cel określony w art. 4 ust. 2 pkt 6 u.c.p.g i tym samym przekroczenie zakresu upoważnienia ustawowego uznał Sąd obowiązek prowadzenia w miejscach publicznych psa na uwięzi, a psa rasy uznawanej za agresywną lub w inny sposób zagrażającego otoczeniu – również w nałożonym kagańcu oraz zezwalający osobom utrzymującym zwierzęta domowe na zwolnienie tych zwierząt z uwięzi wyłącznie na terenach zielonych i specjalnie oznakowanych w sytuacji, gdy właściciel ma możliwość sprawowania kontroli nad ich zachowaniem, przy czym zwolnienieto nie dotyczy ras uznawanych za agresywne. W ocenie Sądu z treści art. 4 ust . 2 pkt 6 u.c.p.g nie można wywieść upoważnienia dla rady gminy do ustanowienia generalnego nakazu prowadzenia psów czy innych zwierząt domowych na uwięzi czy w kagańcu. Jak wskazał WSA w Bydgoszczy, obowiązek ten jest zbyt rygorystyczny i nie uwzględnia zasady proporcjonalności. Sąd zwrócił też uwagę, że z treści uchwały nie wynika, czy na terenie gminy zostały wyznaczone wspomniane powyżej miejsca, na których wypuszczenie psa bez uwięzi czy kagańca byłoby dopuszczalne. Nadto regulacja ta nie uwzględnia indywidualnych cech zwierzęcia, co w pewnych sytuacjach może prowadzić do działań niehumanitarnych. Sąd wskazał także, że środki te są bardziej restrykcyjne niż wynikające z art. 10a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt, który przewiduje zakaz puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna (w tym zakresie tożsame stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku opisanym na naszych łamach w artykule pt. Czego nie może zawierać regulamin u.c.p.g.?).

W ocenie WSA w Bydgoszczy, również obowiązek natychmiastowego usuwania przez właścicieli zwierząt zanieczyszczeń pozostawionych przez zwierzęta w obiektach i na terenach przeznaczonych do użytku publicznego stanowi przekroczenie zakresu delegacji ustawowej.  Sąd wskazał, że przy  pojemności określenia „zanieczyszczenia”, za które należy uznać także odchody płynne czy fragmenty sierści, obowiązek usuwania wszelki zanieczyszczeń jest nieprecyzyjny,  zbyt daleko idący i trudny do zrealizowania.

Ponadto rada gminy wprowadziła nieprzewidziane w ustawie o ochronie zwierząt obostrzenia dotyczące dopuszczalności zwalniania psa ze smyczy na terenie prywatnym poprzez wskazanie, że ogrodzenie poza uniemożliwieniem psu wyjścia (stosownie do art. 10a ust. 4 ustawy o ochronie zwierząt)  ma także wykluczać samowolny dostęp osób trzecich. Taka regulacja w ocenie Sądu nie znajduje oparcia w delegacji ustawowej i modyfikuje przepisy ustawy.

Zdaniem WSA w Bydgoszczy rada gminy wykroczyła poza zakres delegacji ustawowej, uzależniając możliwość zwolnienia psa ze smyczy na terenie nieruchomości od jej odpowiedniego oznakowania tabliczką ze stosowną informacją. Sąd wskazał, że zgodnie z  art. 3 ust. 2 pkt 13 u.c.p.g. organy gminy określają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych. Brak jest zatem podstaw do zakreślenia w Regulaminie obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe dotyczących na terenie prywatnej nieruchomości, w sytuacji braku związku ze sferą publiczną.

Odnosząc się do kwestii deratyzacji, WSA w Bydgoszczy ocenił, że postanowienie  obejmujące obowiązkową deratyzacją cały obszar zabudowany gminy jest nieprecyzyjne i wykracza poza zakres delegacji ustawowej.  Sąd wskazał, że art. 4 ust. 2 pkt 8 u.c.p.g. upoważnia radę gminy do wyznaczenia obszarów deratyzacji i terminów jej przeprowadzenia. Sąd ocenił, że celem tej regulacji jest nałożenie na radę gminy obowiązku wskazania konkretnych obszarów, które wymagają przeprowadzenia deratyzacji, nie zaś do objęcia nią całego obszaru zabudowanego na terenie gminy.

Wyrok jest prawomocny.

Powyższy wyrok WSA w Bydgoszczy wpisuje się w dotychczasową linię orzeczniczą sądów administracyjnych w zakresie ścisłego przestrzegania delegacji ustawowej przy uchwalaniu Regulaminu.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj