Charakter prawny regulaminu użytkowania cmentarza komunalnego

Zdaniem WSA w Krakowie regulamin użytkowania cmentarza komunalnego jest aktem prawa miejscowego i powinien być uchwalany przez radę gminy

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2020 roku (sygn. III SA/Kr 536/20) stwierdził w całości nieważność zarządzenia wójta w sprawie regulaminu użytkowania cmentarza komunalnego. Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Wójt, działając na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym wydał zarządzenie w sprawie regulaminu użytkowania cmentarza komunalnego.

Powyższe zarządzenie zostało zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie przez Prokuratora Rejonowego.

Zdaniem Skarżącego zarządzenie zostało wydane z naruszeniem:

1. art. 30 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym  poprzez przyznanie kompetencji burmistrzowi do określenia zasad korzystania z cmentarza komunalnego, podczas, gdy wyłączną kompetencję prawotwórczą na obszarze gminy ma rada gminy;
2. art. 42 u.s.g. w związku z art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 1 i art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych i art. 88 ust. 1 Konstytucji RP poprzez bezzasadne zaniechanie opublikowania zarządzenia stanowiącego akt prawa miejscowego w wojewódzkim dzienniku urzędowym, co spowodowało, że nie wiąże ono adresatów utworzonych w nim norm prawnych i nie wywołuje skutków prawnych;
3. art. 20a ust.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych poprzez określenie w zarządzeniu zakazu wprowadzania psów bez zastrzeżenia dotyczącego możliwości korzystania z psa asystującego przez osoby niepełnosprawne;
4. art. 15 ust. 1 ustawy o cmentarzach poprzez zawężenie możliwości przeprowadzania ekshumacji tylko na zarządzenie prokuratora lub sądu oraz na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego inspektora sanitarnego;
5. powtórzenie w treści zarządzenia niektórych przepisów ustawy  o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz ustawy Kodeks wykroczeń.

W odpowiedzi na skargę wójt uznał skargę za zasadną, podzielając zaprezentowane w niej przez Skarżącego stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2020 roku (sygn. III SA/Kr 536/20) stwierdził w całości nieważność zarządzenia wójta opierając swoje rozstrzygnięcie na kluczowym dla sprawy zarzucie związanym z charakterem prawnym kontrolowanego zarządzenia.

Zdaniem Sądu w kontrolowanym zarządzeniu znalazło się wiele postanowień, które można określić zbiorczym terminem "zasad korzystania" z obiektów i urządzeń cmentarnych. Postanowienia te są adresowane są nieograniczonego kręgu osób odwiedzających cmentarz i dotyczą nieograniczonej liczby powtarzalnych sytuacji – mają więc charakter generalny i abstrakcyjny. Regulamin jest więc w istocie aktem normatywnym zawierającym normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym – co wyczerpuje definicję aktu prawa miejscowego.

W konsekwencji Sąd uznał, że zarządzenie w istotnej mierze wykazuje cechy aktu, o jakim mowa w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym – czyli aktu normującego zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (w tym przypadku z cmentarza komunalnego) – będącego aktem prawa miejscowego.

WSA w Krakowie odwołując się do wcześniejszego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego uznał, że „dla kwalifikacji danego aktu jako aktu prawa miejscowego decydujące znaczenie ma charakter norm prawnych i kształtowanie przez te normy sytuacji prawnej adresatów. W przypadku bowiem uznania, że uchwała zawiera przynajmniej jedną normę postępowania powszechnie obowiązującą o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, jest ona aktem prawa miejscowego.”.

Powyższe ustalenia pozwoliły przyjąć, iż wójt nie miał kompetencji do wydania aktu prawa miejscowego w przedmiotowym zakresie. Zasadą wynikającą z ustawy o samorządzie gminnym jest stanowienie aktów prawa miejscowego przez radę gminy – kompetencje prawodawcze organów wykonawczych mają charakter wyjątkowy.

Jednocześnie akty prawa miejscowego winny być ogłoszone w określony ustawowo sposób, co nie miało miejsca w przedmiotowej sprawie.

Powyższe naruszenia uzasadniały zdaniem Sądu stwierdzenie nieważności zarządzenia w całości.

Wyrok nie jest prawomocny.