Na przestrzeni ostatnich lat, kiedy odnawialne źródła energii zaczęły pojawiać się w naszej codzienności, częste stały się także spory o ich opodatkowanie. Nie powinno to jednak budzić zdziwienia, skoro ustawodawca podatkowy nowych zjawisk nie dostrzega, stawiając podatników i organy podatkowe przed koniecznością ich oceny według „starych” przepisów.

W przypadku biogazowni, które są złożonymi obiektami budowlanymi wątpliwości pojawiają się na kilku polach.

Po pierwsze zlokalizowanie biogazowni na gruntach klasyfikowanych w ewidencji gruntów jako użytki rolne rodzi pytanie, czy grunty te powinny być opodatkowane podatkiem rolnym, czy podatkiem od nieruchomości. Z ustaw regulujących oba te podatki wynika bowiem, że grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

Odpowiedź na pytanie – czy produkcja biogazu stanowi działalność gospodarczą inną niż działalność rolnicza jest oczywiście przedmiotem sporów. Analiza orzecznictwa sądowego wskazuje, że w tej kwestii stroną wygrywającą są organy podatkowe.

Biogaz to gaz pozyskiwany z biomasy, w szczególności z organicznych odpadów.  W przepisach ustawy Prawo energetyczne znaleźć można definicję legalną, wedle której biogaz rolniczy to:  „paliwo gazowe otrzymywane z surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości przemysłu rolno-spożywczego lub biomasy leśnej w procesie fermentacji metanowej”. Produkcja biogazu niewątpliwie jest zatem nierozerwalnie związana z rolnictwem, co jednak nie oznacza, że sama stanowi działalność rolniczą. W przepisach regulujących opodatkowanie podatkiem rolnym i podatkiem od nieruchomości działalność rolnicza definiowana jest jednolicie jako produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza, roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwo, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowego fermowego oraz chów i hodowla ryb. Już z samego brzmienia przytoczonej definicji trudno wywieść by wytwarzanie biogazu mogło stanowić działalność rolniczą. Obrazowo rzecz ujmując, produkcja biogazu ma się do działalności rolniczej w taki sam sposób, jak szycie ubrań z wełny do hodowli owiec.

Niekiedy jednak w omawianej kwestii wątpliwości jest więcej, a wynikają one z konkretnych okoliczności faktycznych. Podatnicy podnoszą często argument, że konieczność zagospodarowania produktów ubocznych jest bezpośrednią konsekwencją (a tym samym nieodłącznym elementem) prowadzonej działalności rolniczej, zaś wytworzoną z biogazu energię wykorzystują wyłącznie na własne potrzeby - w działalności rolniczej.

W związku z powyższym w wyrokach sądów administracyjnych często podnosi się również argument związany z treścią art. 3 pkt 12 ustawy prawo energetyczne, z którego wynikać ma, że podstawowym celem działalności biogazowej jest działalność przemysłowa. Biogazownie stanowią również część unijnej polityki energetycznej, a brak ujęcia wytwarzania biogazu z odchodów zwierzęcych i odpadów produkcji roślinnej w spisie działalności należących (dla celów podatku dochodowego) do „Działu specjalnej produkcji rolnej” potwierdza przemysłowy charakter produkcji.

Zasadniczo zatem grunty gospodarstw rolnych w części zajętej na potrzeby produkcji biogazu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym, lecz podatkiem od nieruchomości.

Taki wniosek rzutuje także na rozstrzygnięcie kolejnej kwestii: czy do obiektów biogazowni można zastosować art. 7 ust. 1 pkt 4 lit. b) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, na mocy którego zwalnia się od podatku od nieruchomości budynki gospodarcze lub ich części położone na gruntach gospodarstw rolnych, służące wyłącznie działalności rolniczej. Zatem jeśli budynki biogazowni służą działalności przemysłowej (tj. działalności nie mieszczącej się w definicji działalności rolniczej) chociażby w niewielkiej części, to nie będą objęte zwolnieniem od podatku od nieruchomości, gdyż ustawodawca wprost podkreślił jako warunek zwolnienia wyłączność ich wykorzystania w działalności rolniczej.

Linię orzeczniczą w podobnych sprawach wytyczył wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 października 2016 r., o sygn. akt II FSK 2476/14, w którym podkreślono, iż produkcja biogazu w celu jego sprzedaży i wytwarzania energii elektrycznej z tego paliwa na własne potrzeby nie jest działalnością rolniczą. Takiej konkluzji nie podważa ani rolniczy status podatnika, ani to, że biogaz jest produkowany i przechowywany w budowlach rolniczych.

Pomimo dotychczasowego orzecznictwa opodatkowanie każdej biogazowni powinno podlegać indywidualnemu rozpatrzeniu. Należy wziąć pod uwagę w szczególności czynniki takie jak: charakter gruntu na jakim się znajduje, charakter podmiotu będącego właścicielem biogazowni oraz sposób wykorzystania (przeznaczenia) wyprodukowanego biogazu. Dodatkowo wskazać można, że nierzadko problemem może być ustalenie w konkretnych sprawach, z jakiego typu obiektem budowlanym mamy do czynienia (budynek, czy budowla i ewentualnie - jaka), co z kolei rzutować może na dalsze trudności z określeniem podstawy opodatkowania. Z tych względów w wielu sprawach wymiar podatku wymagać może szeregu czynności dowodowych, nierzadko z udziałem biegłego. Niestety kompletność i rzetelność postępowania dowodowego może stanowić kolejną, odrębną przyczynę sporów między podatnikami a organami podatkowymi.