Stan zagrożenia epidemicznego w związku z koronawirusem lub obowiązujące ograniczenia w funkcjonowaniu ludzi mogą stanowić ważny powód i uprawiać do wypowiedzenia umowy o świadczenie usług.

Umowy o świadczenie usług stanowią bardzo szeroką grupę umów powszechnie zawieranych zarówno przez podmioty prywatne jak i organy publiczne. Przedmiotem umów o świadczenie usług jest najczęściej realizacja przez usługobiorcę zespołu czynności faktycznych, które wymagają od niego posiadania konkretnych umiejętności lub uprawnień. Do umów o świadczenie usług zalicza się przykładowo umowy o leczenie, usługi szkoleniowe, edukacyjne, tłumaczeniowe, księgowe, ochrony lub sprzątania itp. Także organizacja imprez masowych, wykonanie koncertu, wystawienie przedstawienia teatralnego lub wykonywanie nadzoru budowlanego będzie zazwyczaj kwalifikowane jako umowa o świadczenie usług.

Co do zasady prawo polskie nie zawiera regulacji odnośnie umów o świadczenie usług. Jedynie art. 750 kodeksu cywilnego stanowi, że do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Odpowiednie stosowanie przepisu prawa oznacza, że dana norma prawna musi być interpretowana z uwzględnieniem przedmiotu i celów konkretnej umowy o świadczenie usług. Profesor E. Gniewek wskazuje, że „odpowiednie stosowanie przepisów o zleceniu do nienazwanych umów o świadczenie usług polega na tym, że zależnie od treści konkretnej umowy (charakteru zleconej usługi) niektóre przepisy o zleceniu będą stosowane wprost, inne z pewnymi modyfikacjami, a jeszcze inne nie znajdą w ogóle zastosowania” (E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Uwagi do art. 750, Legalis). Zatem nie można generalnie powiedzieć, że wszystkie przepisy o umowie zlecenia znajdują zastosowanie do każdej umowy o świadczenie usług.

Jednym z kluczowych przepisów o zleceniu, który może znaleźć odpowiednie zastosowanie do umów o świadczenie usług, jest uprawnienie zleceniobiorcy (usługodawcy) do wypowiedzenia umowy z ważnych powodów (art. 743 § 3 k.c.). Czym są ważne powody? Powszechnie przyjmuje się, że mogą to być zarówno przyczyny po stronie usługobiorcy (np. utrata uprawnień zawodowych, zawieszenie działalności gospodarczej, utrata zaufania, działalność konkurencyjna) jak i okoliczności obiektywne (np. sytuacja gospodarcza, wyczerpanie środków finansowych). „Ważnymi powodami wypowiedzenia, o których mówi komentowany przepis, mogą być zarówno zjawiska o charakterze obiektywnym (np. zmiany sytuacji gospodarczej, zmiany w prawie itp.), jak i zjawiska odnoszące się do osób stron czy stosunków pomiędzy nimi (np. zmiana sytuacji życiowej czy ekonomicznej strony, nieporozumienia pomiędzy dającym a przyjmującym zlecenie)” (E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Uwagi do art. 743, Legalis). W tym miejscu podkreślić należy, że dana okoliczność może być uznana za ważny powód w kontekście jednej umowy o świadczenie usług i nie musi być ważnym powodem w świetle innej umowy o świadczenie usług. Jeżeli istnieje kilka umów o świadczenie usług pomiędzy tymi samymi podmiotami, to również nie można automatycznie przyjmować, że dana sytuacja jest ważnym powodem dla wszystkich takich umów albo grupy umów podobnych. Ważny powód powinien być oceniany indywidualnie w świetle konkretnej umowy o świadczenie usług.

Niewątpliwie stan zagrożenia epidemicznego w związku z koronawirusem lub obowiązujące ograniczenia w funkcjonowaniu ludzi mogą stanowić ważny powód i uprawiać do wypowiedzenia umowy o świadczenie usług. Jednakże będzie to możliwe pod warunkiem łącznego spełnienia dwóch przesłanek:

• przedmiot i charakter danej umowy o świadczenie usług nie wyklucza po stronie zleceniodawcy (usługodawcy) prawa wypowiedzenia umowy z ważnych powodów,
• stan zagrożenia epidemicznego w związku z koronawirusem lub obowiązujące ograniczenia w funkcjonowaniu ludzi zostaną uznane za ważny powód w świetle zapisów danej umowy o świadczenie usług.