Kwalifikowalność VAT i problematyka prawa do odliczenia podatku naliczonego to niewątpliwie temat rzeka. Jeśli tylko pojawia się finansowanie zewnętrzne jakiegoś projektu samorządowego, to najprawdopodobniej konieczne będzie podpisanie oświadczenia o kwalifikowalności. Niniejszy artykuł dotyczy projektów, w przypadku których „na pierwszy rzut oka” prawa do odliczenia nie widać…

W kontekście kwalifikowalności VAT, z jednej strony możemy wyróżnić projekty pewne tj. takie, w przypadku których prawo do odliczenia z pewnością występuje albo nie występuje.

Do tych pierwszych możemy przykładowo zaliczyć projekty infrastrukturalne, które w istotnej części będą wykorzystywane do uzyskiwania przychodów opodatkowanych VAT (np. budowa pływalni, hali sportowej lub stadionu).

Druga grupa projektów obejmuje z kolei inwestycje, które do uzyskiwania przychodów opodatkowanych VAT wykorzystywane nie będą (np. budowa dróg, wyposażenie sal lekcyjnych w szkołach, modernizacja obiektu pomocy społecznej).

Problematyczne mogą się jednak okazać te projekty, w przypadku których – na wspomniany już „pierwszy rzut oka” – prawa do odliczenia nie widać. Są to najczęściej projekty ogólne dotyczące szerokiego spektrum działań samorządu lub projekty realizowane przede wszystkim w celach publicznych (niepodlegających VAT). Tego typu projekty mogą przykładowo dotyczyć:

• wdrożenia e-usług publicznych,
• wdrożenia rozwiązań informatycznych, które mają usprawnić pracę w urzędzie (starostwie),
• termomodernizacji obiektów szkół i przedszkoli,
• budowy świetlic wiejskich,
• modernizacji placów i przestrzeni publicznej.

W przypadku wymienionych projektów trzeba bardzo uważać i starannie przeanalizować czy będą one, choćby w niewielkim zakresie, służyć wykonywaniu przez samorząd tych działań, które są uznawane za działalność gospodarczą w rozumieniu VAT. Po drugie, należy sobie również odpowiedzieć na pytanie czy realizowany projekt, w jakimkolwiek stopniu (nawet niewielkim), służy uzyskiwaniu przychodów opodatkowanych VAT?

W tym świetle należy zauważyć, że jeśli wdrożenie nowych rozwiązań informatycznych będzie dotyczyć wyłącznie działań administracyjnych JST (wymiar podatków i opłat, usc, oświata, rejestracja pojazdów, geodezja), wówczas prawo do odliczenia się nie pojawi. Jeśli jednak nowy system będzie również związany z wykonywaną działalnością gospodarczą (najem i dzierżawa nieruchomości, sprzedaż nieruchomości, sprzedaż usług w zakresie wod-kan), wówczas częściowe prawo do odliczenia może wystąpić.

Dodać należy, że w zakresie omawianej problematyki dodatkowym kłopotem są projekty, w przypadku których przychody opodatkowane VAT mogą się pojawić, ale będą niewielkie (a nawet marginalne).

Z jednej strony organy podatkowe wskazują, że takie niewielkie przychody (świadczące o niewielkim związku z działalnością gospodarczą), prawa do odliczenia nie dają. W taki sposób rozstrzygnięto sprawę modernizacji placu gminnego, który miał być również wykorzystywany jako targowisko z ustalonymi opłatami rezerwacyjnymi (por. interpretacja indywidualna z dnia 17 stycznia 2019 r. o sygn. 0112-KDIL2-3.4012.618.2018.1.AŻ).

Podobne rozstrzygnięcia zostały wydane w odniesieniu do inwestycji świetlicy wiejskiej, która w niewielkim stopniu miała być wynajmowana oraz termomodernizacji obiektu oświatowego (por. interpretacje z dnia 8 listopada 2016 r. o sygn. 1061-IPTPP2.4512.414.2016.1.KW oraz z dnia 10 listopada 2017 r. o sygn. 0111-KDIB3-2.4012.557.2017.1.AR).

Diametralnie inne rozstrzygnięcie zostało z kolei wydane w odniesieniu projektu polegającego na wdrożeniu gminnej platformy e-usług (por. interpretacja z dnia 30 stycznia 2019 r. o sygn. 0112-KDIL1-2.4012.755.2018.2.PG). W tym przypadku organ podatkowy potwierdził częściowe prawo do odliczenia VAT.

W obliczu takiej niejednolitej praktyki organów podatkowych, kwalifikowalność VAT to w dalszym ciągu zagadnienie, które samorządy z pewnością nie jeden raz zaskoczy.