Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

19 października 2019 roku weszły w życie nowe zasady funkcjonowania ewidencji zabytków, w tym gminnej ewidencji zabytków. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 10 września 2019 roku, wprowadzające ów zmiany -poprawia sytuację właścicieli nieruchomości objętych tego rodzaju ochroną zabytków, wdrażając nowe gwarancje proceduralne przed włączeniem tychże do ww. ewidencji.

Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami[1] stanowi (art. 22 ust. 4 i 5), że wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, w której to ewidencji powinny być ujęte: (i) zabytki nieruchome wpisane do rejestru, (ii) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, (iii) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

W poprzednim stanie prawnym, ani wskazana ustawa, ani rozporządzenie wykonawcze (Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem, aktualnie zmienione komentowaną nowelizacja) -nie przewidywały żadnych zasad ochrony dla właścicieli nieruchomości ujętych w tego rodzaju ewidencji. Po wielokroć, ów właściciele nie mieli nawet świadomości, że ich nieruchomości w takim wykazie się znajdują. Powyższe dziwiło o tyle, że konsekwencje wskazanej przynależności były i są ogromne. Przykładowo, prace przy takich obiektach podlegają uzgodnieniom z wojewódzkim konserwatorem zabytków na etapie wydawania niektórych decyzji administracyjnych (o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego i o warunkach zabudowy -art. 53 ust. 4 pkt 2 i art. 60 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[2])[3]. Takie samo uzgodnienie jest wymagane przy wydawaniu pozwolenia na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego niewpisanego do rejestru zabytków, a ujętego w gminnej ewidencji zabytków (art. 39 ust. 3 prawa budowlanego[4]).

Powyższy problem proceduralny dostrzegł nawet Naczelny Sąd Administracyjny inicjując postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym. Przedmiotem oceny jest zgodność art. 22 ust. 5 pkt 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z art. 64 ust. 1 i ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej oraz z art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności[5], w zakresie, w jakim ogranicza on prawo własności nieruchomości poprzez dopuszczenie ujęcia tejże w gminnej ewidencji zabytków, bez zapewnienia właścicielowi gwarancji ochrony prawnej przed dokonaniem takiego ograniczenia. Powyższa sprawa, tocząca się pod sygn. P 12/18, nie została jeszcze rozpatrzona.

Przytoczone wątpliwości przyniosły jednak zmianę wprowadzoną przywołanym początkowo rozporządzeniem. Aktualnie, wójt (burmistrz lub prezydent miasta), ma obowiązek zawiadomić właściciela lub posiadacza obiektu o  zamiarze włączenia karty adresowej zabytku do gminnej ewidencji zabytków, o  włączeniu tej karty, o sporządzeniu nowej karty adresowej zabytku, o zamiarze wyłączenia karty adresowej zabytku z gminnej ewidencji zabytków lub o wyłączeniu  karty nieruchomości, która przestała być zabytkiem. Powyższe informacje umieszcza się także w Biuletynie Informacji Publicznej. Szczegółowe zasady w tym zakresie określa § 18b przywołanego rozporządzenia. Ową nowelizację należy ocenić pozytywnie, gdyż właściciele mają przynajmniej świadomość działań podejmowanych wobec ich nieruchomości i mogą podjąć próbę ochrony swoich interesów.

Podobne reguły wprowadzono w odniesieniu do wojewódzkiej ewidencji zabytków.

---

[1] ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. Tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 2067 z późn. zm.;

[2] ustawa z dnia 27 marca 2003 r. Tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1945 z późn. zm.;

[3] Ginter Artur, Michalak Anna, komentarz do art. 22 [w:] Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Opublikowano: WK 2016;

[4] ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 1186 z późn. zm.;

[5] z dnia 20 marca 1952 r.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj