Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. nowelizującą ustawę o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, jest kolejnym aktem prawnym wyłączającym składnik świadczeń finansowych należnych pracownikowi z zakresu minimalnego wynagrodzenia za pracę (uprzednio ustawą nowelizującą z dnia 22 lipca 2016 r. wyłączono dodatek do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej). Wskazaną ustawą z zakresu składników finansowych uwzględnianych przy obliczaniu minimalnego wynagrodzenia wyłączono „dodatek za staż pracy”. Przyjęte w nowelizacji rozwiązania wprost przewidują, że wskazana zmiana potencjalnie może wpływać na warunki kontraktowe łączące podmioty publiczne z wykonawcami realizującymi zamówienia publiczne.

Cel wprowadzenia zmiany

Zgodnie z konstrukcją ustawową minimalne wynagrodzenie za pracę nie ma charakteru jedynie wynagrodzenia zasadniczego. Jest to łączne wynagrodzenie pracownika za nominalny czas pracy w danym miesiącu, a więc poza wynagrodzeniem zasadniczym obejmuje również inne składniki wynagrodzenia i świadczenia pracownicze zaliczone do wynagrodzeń osobowych (z zastrzeżeniem art. 6 ust. 5 ustawy), w tym również dodatek za staż pracy, będący dodatkowym świadczeniem finansowym z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia (pojęcie posiada prawnie ustalone znaczenie w wyniku dodania nowelizacją w art. 1 pkt 10, definicji „dodatku za staż pracy”).

Wyłączenie dodatku stażowego z zakresu minimalnego wynagrodzenia ma zapewnić lepszą ochronę pracowników posiadających wieloletnie doświadczenie zawodowe. Do powyższego odwołuje się projektodawca podnosząc, że „celem wprowadzenia zmiany jest zapewnienie bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz poprawa sytuacji pracowników otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie. (…) W obecnym stanie prawnym pracownik z dłuższym stażem pracy, otrzymując wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę, może mieć niższe wynagrodzenie zasadnicze niż osoba nowo zatrudniona (bez lub z krótkim stażem pracy) wykonująca jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości. W praktyce powoduje to niezadowolenie i poczucie niesprawiedliwości wśród pracowników posiadających dłuższy staż pracy, których wynagrodzenie zasadnicze bywa niższe niż osób dopiero rozpoczynających pracę zawodową. Dotyczy to sytuacji, w których wynagrodzenie zasadnicze osób nieuprawnionych do dodatku za staż pracy kształtuje się na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę i jest corocznie podwyższane w związku ze wzrostem tego wynagrodzenia. Jednocześnie pracownicy z wieloletnim doświadczeniem zawodowym otrzymują wynagrodzenie w takiej samej wysokości, wliczając w to zarówno wynagrodzenie zasadnicze, jak i dodatek za staż pracy. W takich przypadkach przedmiotowy dodatek przestaje pełnić rolę formy gratyfikacji i uznania pracownika za posiadane przez niego doświadczenie zawodowe, związane z długotrwałym zatrudnieniem” (Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, druk 3599, s. 1 i 4 -5)

Regulacja wyłączająca dodatek stażowy przy obliczaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia wejdzie w życie dnia 1 stycznia 2020 r., a do tego czasu wskazany składnik, tj. dodatek stażowy, jest uwzględniany przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika.

Zmiana elementów wynagrodzenia minimalnego a umowy w sprawie zamówienia publicznego

W regulacjach dotyczących udzielania i realizacji zamówień publicznych odwołanie do pojęcia minimalnego wynagrodzenia pracowniczego nastąpiło dwukrotnie. Referuje do niego m.in. art. 90 ust. 1 pkt 1 P.z.p. zgodnie z którym uwzględniany przez wykonawcę przy ustalaniu ceny ofertowej koszt pracy nie może być niższy od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu.

W analizowanym kontekście należy odnotować również, iż zgodnie z art. 29 ust. 3a P.z.p. zamawiający określają w opisie przedmiotu zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę osób realizujących zamówienie.

Możliwość wpływu nowelizacji z dnia 19 lipca 2019 r. na warunki realizacji umów w sprawie zamówienia publicznego została dostrzeżona przez ustawodawcę (art. 2-4 ustawy). W tym celu umożliwiono renegocjację warunków kontraktów publicznych. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu „brak możliwości renegocjacji w związku ze zwiększonymi kosztami wynikającymi z wprowadzenia niniejszą ustawą zmiany mógłby skutkować utratą rentowności przedsiębiorstw oraz stanowić zagrożenie dla realizacji umów.” (Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, druk 3599, s. 5).

Wprowadzenie dodatkowych regulacji w ww. zakresie wynika z okoliczności, iż obowiązujący art. 142 ust. 5 pkt 2 P.z.p., obejmuje swym zakresem wyłącznie umowy zawarte na czas dłuższy niż 12 miesięcy a nadto dotyczy „zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę albo wysokości minimalnej stawki godzinowej” a nie składników finansowych jakie należy uwzględnić w wysokości minimalnego wynagrodzenia. W konsekwencji sama ustawowa zmiana elementów uwzględnianych w minimalnym wynagrodzeniu nie stanowiłaby podstawy do zmiany umowy na podstawie klauzul kontraktowych wdrażających postanowienia art. 142 ust. 5 pkt 2 P.z.p.

W okresie od 1 września do 31 grudnia 2019 r. strony umów w sprawie zamówienia publicznego mogą przeprowadzić negocjacje dotyczące odpowiedniej zmiany należnego wykonawcy wynagrodzenia z tytułu realizacji zamówienia publicznego. Powyższe następuje z inicjatywy wykonawcy, który może skierować do zamawiającego stosowny wniosek, który mocą ustawy musi przybrać formę pisemną, elektroniczną lub dokumentową. Wskazane uprawnienie przysługuje wykonawcy jedynie wówczas, gdy spełnione zostaną określone w ustawie warunki. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy nowelizującej, renegocjacja warunków kontraktowych może nastąpić w razie „ustalenia albo zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika w związku z nieuwzględnieniem w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę dodatku za staż pracy, jeżeli będzie to miało wpływ na koszty wykonania przez wykonawcę zamówienia publicznego realizowanego na podstawie umowy w sprawie zamówienia publicznego zawartej w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wszczętego przed dniem 1 września 2019 r.”. Uzupełniająco należy podnieść, że dodatek stażowy nie ma charakteru powszechnego, a więc również ograniczony jest zakres w jakim wykonawcy będą występować z wniosek o renegocjację warunków umów w sprawie zamówienia publicznego, na ww. podstawie prawnej.

W art. 2 ust. 3 ustawy nowelizującej ustalono ogólny algorytm zmiany wysokości wynagrodzenia wykonawcy. Zgodnie z wskazanym przepisem „przez odpowiednią zmianę wynagrodzenia należnego wykonawcy, (…) należy rozumieć sumę wzrostu, od dnia 1 stycznia 2020 r., kosztów wykonawcy wynikających z ustalenia wysokości wynagrodzenia albo podwyższenia dotychczasowej kwoty wynagrodzenia przysługującego pracownikom zatrudnionym przy realizacji zamówienia w części pozostałej do wykonania, o wysokość dodatku za staż pracy, (…), który powinien być wypłacony w okresie realizacji tej części zamówienia pracownikom, którzy przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy otrzymywali minimalne wynagrodzenie za pracę uwzględniające ten dodatek.”. Uwzględniając powyższe zmiana wysokości wynagrodzenia wykonawcy, ma mieć charakter wyrównawczy i zmierzać, do ograniczenia stopnia w jakim nowelizacja negatywnie wpłynie na sytuację finansową wykonawcy. Powyższe nie pozostanie jednak obojętne dla budżetu zamawiających.

Obowiązkiem wykonawcy jest również przedstawienie  sposobu i podstawy wyliczenia zmiany należnego wynagrodzenia (art. 2 ust. 4 ustawy nowelizującej). Zamawiający może natomiast żądać od niego dokumentacji potwierdzającej ich prawidłowość (art. 2 ust. 5 ustawy nowelizującej).  W przypadku zamówienia publicznego realizowanego przez kilku wykonawców analizowane przepisy stosuje się odpowiednio (art. 3 ustawy nowelizującej).

Uwzględniając powyższe należy wskazać, że zmiana umów powinna następować w oparciu o zweryfikowane dane. Wątpliwości wywołuje czy ww. regulacje mogą stanowić samoistną podstawę modyfikacji umowy w sprawie zamówienia publicznego, bez odwołania się w tym zakresie do regulacji art. 144 P.z.p. limitującego prawną dopuszczalność modyfikacji umowy w sprawie zamówienia publicznego. Wskazane powyżej zmiany można starać się kwalifikować w kontekście przesłanki zawartej w art. 144 ust. 1 pkt 3 P.z.p., dopuszczającej zmianę umowy w sprawie zamówienia publicznego, jeżeli:

1. konieczność zmiany umowy lub umowy ramowej spowodowana jest okolicznościami, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć – a decyzja ustawodawcy za takowe mogą zostać uznane,
2. wartość zmiany nie przekracza 50% wartości zamówienia określonej pierwotnie w umowie lub umowie ramowej.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj