Przedawnienie kary pieniężnej za nielegalne międzynarodowe przemieszczanie odpadów

Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z dnia 6 marca 2019 roku, (sygn. akt II OSK 978/17), oddalił skargę kasacyjną Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i tym samym podtrzymał orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (sygn. akt IV SA/Wa 885/16) uznając, iż kara pieniężna nałożona w trybie przepisów ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów ulega przedawnieniu na podstawie przepisów Działu III Ordynacji podatkowej.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym:

Obywatel Polski nabył dwa uszkodzone pojazdy marki Citroen i Ford sprowadzone z Wielkiej Brytanii. W styczniu 2009 roku złożył on w oddziale celnym uproszczoną deklarację ich nabycia. Oddział ten, działając na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, poinformował Głównego Inspektora Ochrony Środowiska o możliwej bezprawności działania tego nabywcy i przekazał do GIOŚ dokumentację sprawy.

Główny Inspektor Ochrony Środowiska umorzył postępowanie administracyjne w sprawie określenia sposobu gospodarowania nielegalnie przewiezionymi odpadami, uznając je za bezprzedmiotowe. Natomiast Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wszczął postępowanie administracyjne, w rezultacie którego nałożył na nabywcę pojazdów karę pieniężną w wysokości 50.000 zł na podstawie przepisów ww. ustawy. Nabywca odwołał się od tej decyzji podnosząc w odwołaniu szereg zarzutów. Główny Inspektor Ochrony Środowiska podtrzymał zaskarżoną decyzję w mocy podkreślając, iż skarżący nie dochował należytej staranności kupując pojazdy oraz nie zapewnił, aby sprzedawca przekazał dowody rejestracyjne umożliwiające ich dalsze użytkowanie, co wskazuje, że skarżący nabył je w celu ich demontażu na części.

W konsekwencji nabywca skierował sprawę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W rezultacie rozpoznania sprawy sąd potwierdził prawidłowość całości ustaleń faktycznych i ocen organów obu instancji, co do tego, że skarżący był odbiorcą nielegalnie przemieszczonych odpadów w postaci zidentyfikowanych w obu decyzjach pojazdów samochodowych, uznając tym samym zarzuty w tym zakresie skargi za niezasługujące na uwzględnienie.

Sąd uznał jednak, że rozstrzygnięcie ww. organów jest przedwczesne z uwagi na konieczność zbadania, czy dopuszczalność wymierzenia w niniejszej sprawie kary nie uległa przedawnieniu na zasadach przewidzianych w przepisach Ordynacji podatkowej. Po rozpatrzeniu sprawy sąd przychylił się do stanowiska zajmowanego w orzecznictwie, według którego, pomimo nie zawarcia w przepisach ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, bezpośredniego odesłania do przepisów Działu III ustawy Ordynacji podatkowej, przepisy te znajdują zastosowanie przy wymierzaniu wskazanych wyżej kar. O ile nie obowiązują w tym zakresie regulacje szczególne, przyjmuje się istnienie domniemania podlegania niepodatkowych należności publicznoprawnych ww. przepisom.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Główny Inspektor Ochrony Środowiska zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy oraz naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię.

Oceniając zasadność zarzutów zawartych w skardze kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że nie posiadają one usprawiedliwionej podstawy. Zarówno zarzuty dotyczące naruszenia wskazach przepisów postępowania jak i norm prawa materialnego dotyczyły kwestii dopuszczalności przedawnienia kary pieniężnej z tytułu deliktu administracyjnego na podstawie przepisów działu III Ordynacji podatkowej. W ocenie skarżącego kasacyjnie organu, przepisy te nie znajdują zastosowania do kar pieniężnych nakładanych na podstawie art. 32 ust. 1 i art. 35 ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów.

Uzasadniając swoje stanowisko sąd wskazał, iż kara pieniężna, o której mowa ma charakter niepodatkowej należności budżetu państwa w rozumieniu przepisu art. 2 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, do której stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej, zaznaczając, że jest to utrwalone zarówno w orzecznictwie jak i w piśmiennictwie. Co więcej, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, żaden z przepisów ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów nie wyłącza stosowania przepisów działu III Ordynacji podatkowej do kar pieniężnych nakładanych w postępowaniu administracyjnym, prowadzonym na podstawie art. 32 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z art. 2 § 2-4 Ordynacji podatkowej, gdy odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III stosuje się również do tego rodzaju opłat.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, iż mimo, że przepis art. 68 § 1 Ordynacji podatkowej nie został zredagowany w pierwszej kolejności dla potrzeb przedawnienia omawianej kategorii należności budżetowych, to nie może mieć to wpływu na możliwość jego stosowania w tego typu sprawach. Zdaniem sądu, dla prawidłowej interpretacji tego przepisu konieczne jest sięgnięcie do przepisu ogólnego, jakim jest art. 4 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem. obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Po powiązaniu tych dwóch przepisów, mogą one stanowić podstawę przedawnienia administracyjnej kary pieniężnej nałożonej również na podstawie ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów.

W tym stanie rzeczy NSA uznał skargę kasacyjną za pozbawioną usprawiedliwionych podstaw i prawomocnie orzekł o jej oddaleniu.