W oparciu o przepisy Ordynacji podatkowej[1], członkowie zarządów spółek kapitałowych ponoszą odpowiedzialność za ich zaległości podatkowe. Odpowiedzialność taka może dotyczyć także członków zarządów spółek komunalnych.

Gospodarka komunalna dopuszcza możliwość jej prowadzenia przez jednostki samorządu terytorialnego w formie spółek prawa handlowego. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć takie spółki, a także do nich przystępować.

Komunalne spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjne na mocy ustaw podatkowych podlegają – tak, jak spółki bez udziału jednostek samorządu terytorialnego – obowiązkowi podatkowemu. Spółka komunalna będzie zatem podatnikiem podatku od towarów i usług, czy podatku dochodowego od osób prawnych.

Przepisy Op przewidują sytuacje, w których za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Taka odpowiedzialność dotyczy m.in. członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (również w organizacji) lub spółki akcyjnej (również w organizacji).

Warunkiem powyższej odpowiedzialności jest bezskuteczność (w całości lub w części) egzekucji z majątku spółki. Odpowiedzialność członka zarządu jest również determinowana okolicznością powstania zaległości (upływu terminu płatności podatku) w czasie pełnienia przez niego obowiązków.

Pociągnięcie do odpowiedzialności członka zarządu wyklucza wykazanie istnienia którejkolwiek z przesłanek negatywnych. Należą do nich:

• zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe);
• brak winy członka zarządu w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęciu postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego)
• wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

O odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji, przy czym postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte przed:

1. upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania;
2. dniem doręczenia decyzji:

a) określającej wysokość zobowiązania podatkowego,

b) o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,

c) w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,

d) określającej wysokość należnych odsetek za zwłokę,

e) określającej wysokość zaległości podatkowej, o której mowa w art. 52 oraz art. 52a;

1. dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego – w razie wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie deklaracji (na zasadach przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji);
2. dniem odstąpienia od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – w przypadku zobowiązań podatkowych powstałych z mocy prawa (w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1 Op).

Na zakończenie warto wspomnieć również o tym, że poza odpowiedzialnością majątkową, członkowie zarządu – w związku z zaległościami zarządzanych przez nich spółek – mogą ponosić odpowiedzialność karnoskarbową.

[1] ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa – t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zmianami [dalej: Op].