W dniu 12 kwietnia 2019 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji, został opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, którego autorem jest Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju.

Autorzy nowelizacji wskazują, że potrzeba wprowadzenia zmian w Prawie budowlanym wynika z konieczności „uproszczenia i przyspieszenia procesu inwestycyjno-budowlanego oraz zapewnienia większej stabilności podejmowanych w nim rozstrzygnięć”.

Zmiany mają objąć definicję legalną „obszaru oddziaływania obiektu”, przez który obecnie rozumie się teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu, w tym zabudowy, tego terenu (art. 3 pkt 20 Prawa budowlanego). Projektodawcy proponują skreślenie z w/w definicji wyrażenia „w zagospodarowaniu”, z uwagi na fakt, że pojęcie to budzi liczne wątpliwości interpretacyjne. W uzasadnieniu do projektu nowelizacji wskazano, iż „zmiana zagospodarowania terenu” może w istocie polegać nie tylko na budowie obiektu budowlanego (czyli wiązać się z wykonaniem robót budowlanych), ale też może nie wiązać się z wykonaniem jakichkolwiek robót. Prawo budowlane, zdaniem autorów nowelizacji, powinno zajmować się jedynie tą formą zagospodarowania, która dotyczy obiektów budowlanych, a zatem jedynie „zabudową”.

Nadto, planuje się wprowadzenie nowych zasad w zakresie uzyskiwania odstępstw od przepisów techniczno-budowlanych. Nowe przepisy zakładają rezygnację z konieczności występowania do ministra o upoważnienie w celu udzielenia odstępstwa od przepisów techniczo-budowlanych dla budynków. Zgodnie z nowymi zasadami, organ administracji architektoniczno-budowlanej będzie mógł samodzielnie zdecydować o udzieleniu zgody lub odmowie udzielenia zgody na odstępstwo od ww. przepisów znając stan faktyczny i prawny danej sprawy. Konsekwencją powyższego ma być skrócenie czasu oczekiwania na wydanie postanowienia w przedmiotowej sprawie.

W celu uczynienia bardziej czytelnym zakresu odpowiedzialności projektanta oraz organów administracji, w projektowanych przepisach przewiduje się podział projektu budowlanego na projekt zagospodarowania działki lub terenu, projekt architektoniczno-budowlany oraz projekt techniczny. Zdaniem autorów nowelizacji, rozróżnienie elementów projektu budowlanego, które będą podlegały weryfikacji przez organ administracji publicznej od elementów, za których prawidłowe sporządzenie odpowiadać będą wyłącznie projektanci, sprawi, że wydawanie decyzji o pozwoleniu na budowę, czy też przyjęcie zgłoszenia wraz z projektem, będzie przebiegało sprawniej i szybciej.

Co istotne, projektodawcy przewidują również wprowadzenie zmian w art. 29 i 30 Prawa budowlanego, mające ułatwić inwestorom ustalenie, jakie roboty budowlane wymagają dokonania zgłoszenia zamiast uzyskania pozwolenia na budowę, a jakie nie wymagają ani pozwolenia na budowę, ani nawet zgłoszenia. Obecna technika redakcyjna art. 29 Prawa budowlanego wyszczególnia rodzaje budowy i robót budowlanych, które nie wymagają zgodnie z decyzją ustawodawcy uzyskania pozwolenia na budowę, bez określenia jednak czy dana budowa (roboty budowlane) podlega zgłoszeniu. Projekt zakłada zmianę w tym zakresie polegającą na wskazaniu wprost katalogu obiektów, których budowa wymaga zgłoszenia do organu architektoniczno-budowlanego.

Planuje się również złagodzenie wymogów związanych z dokonaniem legalnego odstąpienia od projektu budowlanego w sytuacji budowy realizowanej na zgłoszenie (art. 36a Prawa budowlanego).

Projektowane przepisy na nowo kształtują zagadnienie dotyczące postępowania w sprawie samowoli budowlanej, mając na uwadze potrzebę uproszczenia tej procedury i uzależnienia jej od woli inwestora.

Obowiązujące obecnie przepisy tworzą dwa osobne rodzaje postępowań dotyczące samowoli budowlanych, polegających na budowie obiektu budowlanego (ujęte w art. 48 – 49 oraz w art. 49b). Postępowania te co do istoty są jednak podobne (różnią się głównie zakresem składanych dokumentów oraz wysokością opłaty legalizacyjnej). W ocenie autorów nowelizacji zasadne jest ujednolicenie tych postępowań poprzez stworzenie wspólnej procedury – z uwzględnieniem zasadniczych różnic występujących obecnie, dotyczących dokumentacji i opłaty legalizacyjnej. W konsekwencji samowole budowlane uregulowane obecnie w art. 49b mają zostać przeniesione do art. 48 Prawa budowlanego. Nowe brzmienie omawianych przepisów ma wprowadzić czytelną chronologię w zakresie kolejnych kroków podejmowanych przez organy nadzoru budowlanego w stosunku do inwestorów, którzy realizowali obiekty budowlane bez właściwej zgody organu administracji architektoniczno-budowlanej.

Jedna z wprowadzonych zmian pozwoli – już na samym początku przedmiotowego postępowania – na podjęcie przez inwestora decyzji dotyczącej ewentualnej legalizacji danego zamierzenia budowlanego. Zgodnie z aktualnymi przepisami organ nadzoru budowlanego przeprowadza procedurę legalizacyjną niezależnie od woli inwestora.

Przepisami art. 49f – 49i do Prawa budowlanego zostało wprowadzone uproszczone postępowanie legalizacyjne odnoszące się do „starych” samowoli budowlanych (budowy zakończone przynajmniej 20 lat temu) – w szczególności zrealizowanych przed wejściem w życie obecnej ustawy (1 stycznia 1995 r.). Nowa procedura ma zachęcić właścicieli do legalizacji starych samowoli budowlanych, pozwalając uregulować stan prawny obiektów budowlanych i zwiększyć ich bezpieczeństwo (zalegalizowanie obiekty budowlane podlegają okresowym kontrolom wynikającym z rozdziału 6 Prawa budowlanego). Rozwiązanie ma dotyczyć tylko takich obiektów, co do których nie zostało jeszcze wszczęte postępowanie administracyjne w sprawie samowoli budowlanej.

W dodanym art. 59h zaproponowano wprowadzenie terminu, po upływie którego nie będzie już możliwe stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. Uznano, że 5 lat od dnia w którym decyzja pozwolenia na użytkowanie stała się ostateczna jest wystarczające na stwierdzenie ewentualnych nieprawidłowości w decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. Wzmocniona zostanie w ten sposób trwałość decyzji administracyjnej, co z punktu widzenia inwestora będzie rozwiązaniem pozytywnym.

Ze wszystkimi projektowanymi zmianami oraz z uzasadnieniem można zapoznać się na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji.