W odpowiedzi na jedną z interpelacji poselskich Ministerstwo Środowiska wskazało na przyczyny wzrostu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W związku z podwyżkami opłat za odbiór i za gospodarowanie odpadów, a także w związku ze wzrostem ilości wytwarzanych odpadów, interpelacją z dnia 27 lutego 2019 roku poseł Stanisław Gawłowski (od 2007 do 2015 sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska) wystąpił do Ministra Środowiska o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Jak wzrastały koszty za gospodarowanie odpadami w latach 2015–2018?

2. W których gminach opłaty wzrosły o ponad 100%? Z czego to wynika?

W odpowiedzi na powyższą interpelację podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska wskazał, że aa wysokość stawek opłat dla mieszkańców mogą wpływać następujące czynniki:

1. własność, liczba i stan techniczny instalacji RIPOK w regionie, zastosowana w nich technologia do przetwarzania odpadów,
2. stan infrastruktury gminnej do obsługi systemu gospodarowania odpadami,
3. dotychczasowa polityka cenowa gmin (często nie uwzględniająca realnych kosztów zagospodarowania odpadów, a np. jedynie usługę transportową),
4. jakość selektywnego zbierania odpadów w gminie,
5. pozostałe czynniki kosztowe, np.: ceny paliwa, energii, koszty pracy i inne.

Jednocześnie przedstawiciel Ministerstwa wskazał, że „jednym z czynników, który wg przedstawicieli samorządu ma wpływ na wysokość stawki opłaty za zagospodarowanie odpadów, jest opłata za korzystanie ze środowiska (tzw. „opłata marszałkowska”) za składowanie odpadów komunalnych na składowiskach. Tu należy podkreślić, że ta opłata nie powinna mieć wpływu na wysokość ww. stawki opłaty. [podkr. M.K.]”. Zdaniem resortu środowiska „przedmiotowa opłata dotyczy jedynie tej części strumienia odpadów komunalnych zebranych w gminach, która nie zawiera już surowców wtórnych nadających się do recyklingu. Składowanie znajduje się na końcu listy hierarchii sposobów postępowania z odpadami – jest zatem najbardziej niepożądaną metodą przetwarzania odpadów. W założeniu wysokość opłaty za korzystanie ze środowiska powinna przede wszystkim skłaniać do recyklingu odpadów, w celu minimalizowania ich składowania na składowiskach, a co za tym idzie, przyczyniać się do wykorzystania dostępnych wydajności istniejących instalacji do przetwarzania (odzysku) odpadów.”.

W dalszej części odpowiedzi na interpelację wskazano, że „Ministerstwo Środowiska monitoruje sytuację w obszarze gospodarki odpadami komunalnymi, w tym w zakresie cen oferowanych przez RIPOK-i jak również postępowań przetargowych organizowanych przez gminy. W związku z docierającymi sygnałami o wzroście cen za zagospodarowanie odpadów komunalnych w RIPOK-ach, Minister Środowiska zaproponował w projekcie ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw m.in. zniesienie konieczności przekazywania odpadów komunalnych do instalacji w ramach regionu, co powinno podnieść konkurencyjność i wyeliminować praktyki monopolistyczne.[podkr. M.K.]”.

Stanowisko Ministerstwa Środowiska nie uwzględnia szeregu innych czynników związanych ze wzrostem opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W szczególności Ministerstwo nie odniosło się do relacji pomiędzy szeregiem nowych obowiązków publicznoprawnych nałożonych na uczestników systemu gospodarki odpadami, w tym odpadami komunalnymi (np. monitoring wizyjny, zabezpieczenie roszczeń, nowe wymogi PPOŻ, tytuł prawny do nieruchomości itp.) a wzrostem kosztów systemu. Nie odniesiono się także do wpływu standaryzacji selektywnej zbiórki na koszty funkcjonowania systemu odpadowego.

Podobnie w odpowiedzi ministerialnej zabrakło odniesienia się do sytuacji na rynku surowców wtórnych.

Ministerstwo pominęło także wpływ niestabilności prawnej w branży odpadowej na koszty funkcjonowania przedsiębiorców, a w konsekwencji na wysokość oferowanych przez nich usług.

W konsekwencji nie pełna diagnoza obecnej sytuacji nie powinna stanowić podstaw do formułowania propozycji rozwiązań w tym zakresie. Proponowane rozwiązania dotyczące zmiany definicji RIPOK oraz zasad zagospodarowywania niektórych frakcji odpadów mogą nie przynieść zakładanych rezultatów.