Przepisy określające przesłanki nałożenia tzw. opłaty retencyjnej od początku swego obowiązywania budziły trudności interpretacyjne. Sądy administracyjne wydały już pierwsze wyroki w sprawach ze skarg na decyzje ustalające opłaty. Na tle rozstrzygniętych spraw ujawniało się kilka istotnych mankamentów obowiązujących regulacji.
Przepisy określające przesłanki nałożenia tzw. opłaty retencyjnej od początku swego obowiązywania budziły trudności interpretacyjne. Sądy administracyjne wydały już pierwsze wyroki w sprawach ze skarg na decyzje ustalające opłaty. Na tle rozstrzygniętych spraw ujawniało się kilka istotnych mankamentów obowiązujących regulacji.
Przypomnijmy, że opłata retencyjna wprowadzona nowym prawem wodnym, które weszło w życie 1 stycznia 2018 r. naliczana jest za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej na skutek wykonywania na nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 m2 robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem mających wpływ na zmniejszenie retencji przez wyłączenie więcej niż 70% powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej na obszarach nieujętych w systemy kanalizacji (otwartej lub zamkniętej).
Sady skłaniają się ku zasadzie 1 nieruchomość = 1 księga wieczysta
Z powyższego wynika, że decydująca dla obowiązku uiszczenia opłaty jest powierzchnia nieruchomości (powyżej 3500 mkw). W prawie wodnym brak definicji nieruchomości.
Wg niewiążącego stanowiska PGW Wody Polskie, należy się tu odwołać do zasady 1 nieruchomość = 1 księga wieczysta. [1] Ze stanowiskiem tym zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyrokach z dnia 18 października 2018 r., II SA/Sz 735/18 oraz z dnia 11 października 2018 r., II SA/Sz 738/18, wskazując, że „(…) skoro opłata za ograniczenie naturalnej retencji terenowej odwołuje się do powierzchni nieruchomości, to zasadne jest przyjęcie kryterium wieczystoksięgowego”.
To wykładania, która pozwala w prosty sposób przesądzić czy w konkretnej sprawie mamy do czynienia z nieruchomością o powierzchni kwalifikującej się do nałożenia opłaty. Z drugiej strony, w odniesieniu do konkretnych przypadków, może ona zawodzić.
Nie sposób pominąć, że zaprezentowana w ww. wyrokach wykładnia zawiedzie przy nakładaniu opłat dla działek o nieuregulowanym stanie prawnym (brak księgi wieczystej). Może być niesprawiedliwa w tych wszystkich przypadkach, w których przedsięwzięcie zlokalizowane jest na wielu nieruchomościach (w ujęciu cywilistycznym), z których każda ma powierzchnię <3500 mkw, a wręcz prowokuje obchodzenie prawa przez sztuczne podziały i zakładanie dla działek odrębnych ksiąg wieczystych. Nasuwa się tu uwaga, że dla wody obojętnym jest w ilu księgach wieczystych zapisany jest teren z którego spływa.
Jak ustalić powierzchnię wyłączoną z powierzchni biologicznie czynnej?
Ciekawy problem związany z postępowaniem dowodowym przeprowadzanym na potrzeby ustalenia opłaty retencyjnej ujawnił się na gruncie spraw rozpatrywanych przez WSA w Szczecinie w wyrokach z dnia 6 grudnia 2018 r., II SA/Sz 1063/18, z dnia 6 grudnia 2018 r., II SA/Sz 737/18 oraz z dnia 8 listopada 2018 r., II SA/Sz 743/18.
Otóż, jak wskazano na wstępie, o obowiązku zapłaty opłaty retencyjnej decyduje m.in. wyłączenie więcej niż 70% powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej. Okazuje się, że niemałych kłopotów dostarcza kwestia ustalenia jaka jest rzeczywista powierzchnia biologicznie czynna na danej nieruchomości.
W przywołanych wyrokach Sąd zauważył, że danych tych próżno szukać w wypisach i wyrysach z ewidencji gruntów, gdyż są one dowodem na powierzchnię działki, ale już nie na udział w niej powierzchni biologicznie czynnej. Sąd przestrzegł przed bezkrytycznym korzystaniem z danych z systemu geoportal, wskazując, że mogą one budzić wątpliwości, jeżeli nie zweryfikuje ich osoba posiadająca uprawnienia zawodowe w zakresie geodezji lub kartografii ew. pracownik organu w drodze oględzin. Nadto, nie zawsze znajdziemy tam dane aktualne, a obowiązkiem organu jest brać pod uwagę wyłącznie stan faktyczny z daty wydania decyzji.
Orzecznictwo w kwestii ustalania opłat retencyjnych dopiero się kształtuje. O kolejnych wyrokach będziemy Państwa informować.
[1] https://www.kzgw.gov.pl/index.php/pl/materialy-informacyjne/informacja-dla-gmin-ws-oplat-za-zmniejszenie-naturalnej-retencji-terenowej
Autor artykułu
radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, Partner, specjalizuje się w prawie administracyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem prawa budowlanego oraz planowania przestrzennego.
15.04.2024
10.04.2024
08.04.2024