Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj

Z dniem 1 stycznia 2019 r. wszedł w życie obowiązek sporządzania rocznych sprawozdań przez podmioty zbierające odpady komunalne, stanowiące frakcje odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. Obowiązek wprowadzony został artykułem 9nb ustawy z dnia z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 2018, poz. 1454) – dalej u.c.p.g. Sprawozdanie ma być przekazywane wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta w terminie do 31 stycznia za poprzedni rok kalendarzowy.

Wzór formularza, na którym podmioty prowadzące działalność w zakresie zbierania odpadów komunalnych, powinny sporządzić sprawozdanie został określony w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie wzorów sprawozdań o odebranych i zebranych odpadach komunalnych, odebranych nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi (Dz.U. 2018, poz. 1627).

Z chwilą zrodzenia się obowiązku sprawozdawczego pojawiły się problemy interpretacyjne związane z ustaleniem grupy podmiotów zobowiązanych do wykonywania sprawozdań. Artykuł 9nb u.c.p.g. zobowiązuje do wykonywania sprawozdań podmioty zbierające odpady komunalne, z wyjątkiem prowadzących punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (popularne „PSZOK-i”).

Kim zatem jest „podmiot zbierający odpady komunalne” w świetle przepisów obowiązującego prawa?  Otóż sama ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie precyzuje definicji „podmiotu zbierającego odpady komunalne”. Wyjaśnienia w tym temacie nie doczytamy się również w rozporządzeniu określającym wzór formularza sprawozdawczego. W tak ustanowionych prawnie okolicznościach, należy odnieść się do zapisów art. 1a u.c.p.g., który odsyła czytelnika ustawy do przepisów ustawy o odpadach, we wszystkich sytuacjach, dotyczących postępowania z odpadami komunalnymi w zakresie nieuregulowanym w u.c.p.g. Idąc tym tropem docieramy do definicji „zbierania odpadów” ustanowionej w art. 3 ust. 1 pkt 34 ustawy o odpadach. I tak, poprzez zbieranie odpadów, należy rozumieć gromadzenie odpadów przed ich transportem do miejsc przetwarzania, w tym wstępne sortowanie nieprowadzące do zasadniczej zmiany charakteru i składu odpadów i niepowodujące zmiany klasyfikacji odpadów oraz tymczasowe magazynowanie odpadów przez prowadzącego zbieranie odpadów. Należy również dodać, że ustawa o odpadach w art. 41 ust. 1 nakazuje prowadzenie tego rodzaju działalności dopiero po uzyskaniu zezwolenia na zbieranie odpadów. Oczywiście ustawa przewiduje pewne wyjątki w tym zakresie (art. 45 ust. 1), jednak zbieranie odpadów komunalnych przez podmioty prowadzące tego rodzaju profesjonalną działalność, nie zalicza się do żadnego z nich.

W świetle tak skonstruowanych przepisów, literalne ich zastosowanie prowadzi do wniosku, że każdy podmiot, który zajmuje się aktualnie profesjonalnie zbieraniem odpadów komunalnych (poza PSZOK), zobowiązany jest do sporządzenia sprawozdania, o którym mowa w art. 9nb u.c.p.g.

Po analizie przepisów prawa, czas na spostrzeżenia praktyczne, dotyczące samej profesji zbierania odpadów, w tym wypadku odpadów komunalnych. Wg przytocznoej wyżej definicji ustawowej, każde gromadzenie odpadów przed ich transportem do miejsc przetwarzania, będzie stanowiło „zbieranie odpadów”. Ale firmy zbierające odpady komunalne możemy podzielić co najmniej na 2 rodzaje:

• zbierające odpady pochodzące bezpośrednio od wytwórców tych odpadów;
• zbierające odpady pochodzące od innych firm zbierających odpady komunalne.

Powszechną praktyką jest, że firmy prowadzące zbieranie odpadów komunalnych pochodzących bezpośrednio od ich wytwórców, zgromadzoną partię odpadów przekazują kolejnemu zbierającemu. Dalej łańcuszek może wyglądać dwojako – zbierający przekaże odpady kolejnemu zbierającemu lub bezpośrednio do instalacji przetwarzania odpadów. Tym sposobem, raz przyjęty odpad komunalny od jego wytwórcy, może być kilkakrotnie przekazywany do kolejnych zbierających odpady.

Jak tego rodzaju sposób postępowania wpływa na obowiązek sporządzania sprawozdań wynikający z art. 9nb u.c.p.g.? By odpowiedzieć na przywołane pytanie, należy zastanowić się nad następującymi kwestiami:

• jak aktualnie skonstruowany jest system gospodarowania odpadami komunalnymi?
• jak aktualnie skonstruowany jest system sprawozdawczości dot. odpadów komunalnych?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 5 u.c.p.g., właściciel nieruchomości zobowiązany jest do pozbywania się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi. System gospodarowania odpadami komunalnymi, daje trzy możliwości zagospodarowania odpadów:

1. przekazanie ich podmiotom odbierającym odpady komunalne (odpady zmieszane oraz segregowane);
2. przekazanie ich do PSZOK (odpady segregowane);
3. przekazanie ich do podmiotów zbierających odpadów komunalnych, np. punktów skupu złomu (odpady segregowane).

A zatem, masa odpadów komunalnych wytworzonych w gminie powinna być teoretycznie równa masie odpadów przekazanych przez ich wytwórców wymienionym wyżej trzem podmiotom.

Jak do tego ma się system sprawozdawczy? Celem stworzonego systemu sprawozdań o odpadach komunalnych jest w efekcie końcowym wykazanie, czy gmina spełnia wymagania określone w u.c.p.g. w zakresie uzyskania poziomów odzysku, recyklingu i przygotowania do ponownego użycia. W związku z tym, na całość systemu sprawozdawczego składają się dane pochodzące od poszczególnych podmiotów, biorących udział w systemie (wymienionych wyżej). Źródłem danych o masie odpadów wytworzonych i odpowiednio zagospodarowanych, pochodzących z terenu danej gminy, są sprawozdania cząstkowe:

- podmiotu odbierającego odpady komunalne;

- PSZOK oraz

- podmiotu zbierającego odpady komunalne (innemu niż PSZOK),

które stanowią dane wyjściowe do obliczenia odpowiednich poziomów w gminie.

Załóżmy teraz dwa scenariusze czytania przepisów art. 9nb u.c.p.g.:

1. Zakładając literalne czytanie zapisów ustawy - każdy pomiot zbierający odpady komunalne ma obowiązek składania sprawozdań o zebranych odpadach komunalnych.
2. Zakładając celowościowe czytanie zapisów ustawy – tylko podmiot zbierający odpady komunalne pochodzące od ich wytwórców, zobowiązany jest do sporządzania przedmiotowego sprawozdania.

W pierwszym przypadku dochodzi do sytuacji, że ilości zbieranych odpadów komunalnych będą powielały się („łańcuszek” kolejnych podmiotów zbierających). 

W drugim przypadku, gmina dostaje informację o ilości zebranych i zagospodarowanych odpadów pochodzących od wytwórców odpadów komunalnych, a zatem jest to informacja, która stanowi uzupełnienie mas odpadów, które nie zostały przekazane podmiotom odbierającym odpady komunalne lub do PSZOK.

Która dana jest właściwa? Oczywiście wyłącznie masa odpadów pochodząca bezpośrednio od wytwórców odpadów komunalnych. Pierwszy przypadek spowoduje w sprawozdaniach gmin „nagromadzenie” mas odpadów, które są wykazane już w innych sprawozdaniach cząstkowych. Ponadto, będą to z dużym prawdopodobieństwem odpady, które niekoniecznie pochodzą z terenu danej gminy.

Podsumujmy stosunkowo długi wywód - aczkolwiek niezbędny w tych okolicznościach prawnych.

Zasadą stosowania wykładni prawa jest wyjaśnienie sensu przepisów prawnych, ustaleniu właściwego ich rozumienia, przypisaniu im odpowiedniego znaczenia, bądź wyznaczeniu ich zakresu. Rodzaje wykładni dzielą się na językową i pozajęzykową.

Wykładnia językowa polega na ustaleniu znaczenia i zakresu wyrażeń tekstu prawnego ze względu na język, w którym zostały sformułowane.

Wykładnia pozajęzykowa oznacza, że przepis ustawy musi być tłumaczony tak, aby był najbardziej zdatnym środkiem do osiągnięcia celu ustawy. W tego rodzaju wykładni przyjmuje się również założenie, że przepis w danym akcie prawnym nie jest umiejscowiony przypadkowo, lecz wynika z racjonalnego działania prawodawcy.

Posługując się ww. zasadą wdrażania wykładni prawa, dochodzimy do wniosku, że sama wykładnia literalna (językowa) nie może mieć zastosowania w przypadku analizy niejednoznacznego przepisu prawa. Nadrzędny staje się fakt, że zgodnie z wykładnią pozajęzykową, przepis ustawy musi być przede wszystkim tłumaczony tak, aby był najbardziej zdatnym środkiem do osiągnięcia celu ustawy.

W przytoczonych okolicznościach, by sprawozdania o zebranych odpadach komunalnych były w ogóle użyteczne, dały wiarygodną daną wejściową do sprawozdań gminnych, muszą pochodzić wyłącznie od tych podmiotów, które przyjmują odpady komunalne pochodzące bezpośrednio od ich wytwórców. Tylko taka dana w sprawozdania jest daną użyteczną w całym systemie sprawozdawczym.

Podsumowując:

- sprawozdania o zebranych odpadach komunalnych powinny być sporządzane wyłącznie przez podmioty przyjmujące te odpady pochodzące bezpośrednio od ich wytwórców, a nie od innych podmiotów zbierających.

Sprawdzone rozwiązania

dla każdego samorządu.

przeczytaj