Obserwuj

Bądź na bieżąco z prawem samorządowym. Zamów bezpłatny cotygodniowy newsletter.






Działy:
  • Gospodarka komunalna

    W dziale "GOSPODARKA KOMUNALNA" publikowane są artykuły dotyczące spółek komunalnych oraz zakładów budżetowych, jak również artykuły dotyczące poszczególnych działów gospodarki komunalnej, w tym gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki wodno-ściekowej, transportu publicznego.

  • Podatki

    W dziale "PODATKI" publikowane są artykuły dotyczące podatków i opłat publicznoprawnych, m.in. dotyczące podatku VAT, podatku od nieruchomości, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i innych.

  • Finanse publiczne

    W dziale "FINANSE PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące szeroko pojmowanych zagadnień związanych z finansami publicznymi, m.in. artykuły dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz dyscypliny finansów publicznych.

  • Zamówienia publiczne

    W dziale "ZAMÓWIENIA PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące problematyki zamówień publicznych, m.in. dotyczące sytuacji podmiotów komunalnych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Prezentowane są także najnowsze orzeczenie KIO oraz sądów w zakresie prawa zamówień publicznych.

  • Prawo cywilne

    W dziale "PRAWO CYWILNE" publikowane są artykuły dotyczące zagadnień cywilnoprawnych, m.in. umów oraz sporów przed sądami powszechnymi, których stroną są podmioty komunalne.

  • Nieruchomości

    W dziale "NIERUCHOMOŚCI" publikowane są artykuły dotyczące nieruchomości komunalnych oraz spraw związanych z innymi nieruchomościami, w których występują organy samorządu terytorialnego. Artykuły dotyczą w szczególności gospodarki nieruchomościami i planowania przestrzennego.

  • Procedury administracyjne

    W dziale "PROCEDURY ADMINISTRACYJNE" publikowane są artykuły dotyczące procedur, które prowadzone są przez organy samorządu terytorialnego. W szczególności artykuły dotyczą ogólnej procedury administracyjnej (KPA - Ordynacja podatkowa), procedury sądowoadministracyjnej, procedury uchwałodawczej oraz dostępu do informacji publicznej.

  • Ustrój

    W dziale "USTRÓJ" publikowane są artykuły dotyczące ustroju podmiotów komunalnych, w tym zagadnienia dotyczące statusu prawnego organów jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych czy radnych.

  • Inne

    W dziale "INNE" publikowane są artykuły związane z funkcjonowaniem podmiotów komunalnych, które ze względu na swoją tematykę nie zostały zakwalifikowane do innych kategorii.

07.09.2018

Projekt kolejnej nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - część II

UWAGA: TEN ARTYKUŁ MA WIĘCEJ NIŻ 3 MIESIĄCE.
SPRAWDŹ AKTUALNY STAN PRAWNY LUB SKONTAKTUJ SIĘ Z AUTOREM.
drukuj mail Share
"

System gospodarki odpadami komunalnymi nie musi być problemem dla gminy / związku międzygminnego – wystarczy znaleźć optymalne rozwiązania dostosowane do warunków lokalnych oraz zgodne z ciągle zmieniającymi się przepisami.

"

Dowiedz się więcej:

Gospodarka odpadami komunalnymi

Pod koniec sierpnia br. Ministerstwo Środowiska opublikowało długo oczekiwany projekt kolejnej nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która wprowadzić ma szereg istotnych zmian w systemie gospodarki odpadami komunalnymi.

Artykuł Projekt kolejnej nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach – część I zapoczątkował serię publikacji poświęconą najnowszemu projektowi ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten, przygotowany w Ministerstwie Środowiska, został pod koniec sierpnia opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

W niniejszym artykule omawiane są kolejne zmiany wynikające z projektu ustawy nowelizującej.

 

Zmiany w przetargach odpadowych

Jedną z najistotniejszych zmiana – zapowiadaną od dawna i od dawna budząca liczne kontrowersje – jest propozycja obligatoryjnego rozdzielenia przetargów na odbiór i na zagospodarowanie odpadów komunalnych. Gminy będą musiały odrębnie dokonać wyboru podmiotu mającego odbierać odpady komunalne od właścicieli nieruchomości

Projektodawcy zakładają, iż wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie obowiązany udzielić zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Tym samym w dalszym ciągu ma zostać utrzymana możliwość stosowania w tym zakresie tzw. zamówień in-house wynikających z ustawy prawo zamówień publicznych (jako zamówień z wolnej ręki).

W przypadku nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne (które od 1 stycznia 2020 roku obligatoryjnie mają być włączone do systemu gminnego) wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie obowiązany zorganizować przetarg w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych na odbieranie odpadów komunalnych.

Jeśli gmina jest podzielona na sektory, ww. postępowania o udzielenie zamówienia publicznego mają być prowadzone odrębnie dla każdego z wyznaczonych sektorów.

W przypadku udzielenia zamówienia publicznego na zagospodarowanie odpadów komunalnych, wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie zobowiązany prowadzić postępowanie w sprawie udzielenia tego zamówienia oddzielnie od postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.

Projektodawcy podkreślają przy tym, iż „do postępowań w zakresie zagospodarowania odpadów gminy stosują ogólne zasady z ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 827). Zagospodarowanie odpadów komunalnych może być wykonywane przez gminę lub związek międzygminny przy pomocy własnych pracowników, jednostek lub zakładów.”

Celem proponowanych zmian – zdaniem projektodawców - ma być wzmocnienia kontroli gmin nad systemem gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym nadzór nad firmami odbierającymi odpady komunalne.

Dodatkowo w projekcie nowelizacji zaproponowano, aby w umowie w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości jako podstawę ustalenia wynagrodzenia za odbieranie tych odpadów wskazywać stawkę za 1 Mg odebranych odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.  Podobne rozwiązanie ma być wprowadzone w umowie w sprawie zamówienia publicznego na zagospodarowanie odpadów komunalnych.

Powyższe rozwiązania należy ocenić zdecydowanie negatywnie. Stanowią one kolejne ograniczenie samodzielności gminy w zakresie organizacji systemu odpadowego. Jednocześnie przyjęte rozwiązania budzą liczne wątpliwości interpretacyjne dotyczące w szczególności udzielania zamówień na zagospodarowanie odpadów. Z przepisów nowelizacji nie wynika czy postępowania w tym zakresie winny dotyczyć odrębnie każdej z frakcji zbieranych przez gminę (co oznaczałoby kilkanaście odrębnych postępowań spinanych na końcu przetargiem na odbiór) czy też możliwy jest udzielenie zamówienia łącznie na wszystkie frakcje jednemu podmiotowi (aczkolwiek wówczas powstaje pytanie czy w sposób nieuprawniony nie będą w tym zakresie promowane RIPOKi).

Jednocześnie cel proponowanych zmian pokrywa się w znacznej mierze z celem niedawnej nowelizacji ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, która także została opracowana w Ministerstwie Środowiska. W konsekwencji proponowana zmiana powinna być rozważana po wcześniejszym stwierdzeniu, iż wcześniejsze zmiany przepisów okazały się niewystarczające.

Ustawa nowelizująca nie dostarcza także wprost odpowiedzi na pytanie jak postąpić z odpadami zbieranymi na PSZOKach – czy  w ich przypadku także koniecznym jest przeprowadzenie odrębnych postępowań?

Brak jest także analiz na ile przyjęte rozwiązania wpłyną na koszty funkcjonowania gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi, z czym z pewnością należy się liczyć.

Powyższa zmiana najprawdopodobniej stanie się jednym z głównych obszarów dyskusji związanych z przedłożonym projektem. Ścierać się w tym zakresie będą nie tylko stanowiska projektodawców i środowisk samorządowych, ale także przedstawicieli RIPOK, którzy od dawna postulowali o wprowadzenie przedmiotowej zmiany. Z ich perspektywy lepiej jest bowiem świadczyć usługi bezpośrednio na rzecz gmin, aniżeli na rzecz przedsiębiorców zapewniających łącznie odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych.

Jednocześnie projektodawcy nie dostrzegli problemów związanych z wcześniejszymi nowelizacji UCPG w przedmiotowym zakresie. W szczególności projekt ustawy nowelizującej nie udziela odpowiedzi na pytanie w jakim trybie zorganizować odbiór odpadów komunalnych z tzw. nieruchomości mieszanych (tj. nieruchomości wykorzystywanych w części na cele mieszkaniowe, w części zaś na cele inne, związane z powstawaniem odpadów komunalnych) (szerzej: M. Karciarz, M. Kiełbus, K.Z. Ziemski, In house a odbiór odpadów z nieruchomości mieszanych, Przegląd Komunalny 10/2016).

 

Nieruchomości letniskowe po nowemu

Szereg zmian dotyczy także domków letniskowych i innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.

Po pierwsze projektodawcy proponują doprecyzować, iż w przypadku tego typu nieruchomości obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości.

Po drugie w przypadku tego typu nieruchomości rada gminy uchwalając ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi będzie ograniczona limitem w wysokości 96 zł za rok od domku letniskowego lub od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Kwota ta ma charakter sztywny – projektodawcy nie przewidują żadnego mechanizmu corocznej aktualizacji tej kwoty. Kwota 96 zł rocznie dotyczy odpadów zbieranych w sposób selektywny. Problemem w praktyce może okazać się ustalenie tej kwoty w przypadku stwierdzenia naruszenia zasad selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Przyjmując, iż w takim przypadku stawka opłaty wynosić ma 4 krotność stawki podstawowej maksymalna opłata od domku wynosić będzie 384 zł rocznie.

W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej wskazano, iż przedmiotowa zmiana „wynika z licznych postulatów wskazujących na nierównomierne obciążenie właścicieli domków letniskowych i innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe ryczałtową stawką opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, którzy krótkotrwale (kilka, kilkanaście dni w roku) korzystają z nieruchomości w porównaniu z właścicielami długotrwale (kilka miesięcy) korzystającymi z nieruchomości”.

Projektodawcy zdają się przy tym nie dostrzegać specyfiki tego typu nieruchomości oraz uch wyjątkowo zróżnicowanego charakteru, jak również kosztów ponoszonych przez gminy związanych z obsługą tego typu nieruchomości

Po trzecie do rodzinnych ogrodów działkowych, o których mowa w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych projektodawcy proponują stosować przepisy ogólne o nieruchomościach niezamieszkałych, na których powstają odpady komunalne. Oznacza to rozliczenie od ilości zadeklarowanych pojemników lub worków zamiast rozliczenia ryczałtowego.

W uzasadnieniu projektodawcy wskazują, iż :Wprowadzenie takiego rozwiązania jest odpowiedzią na petycje wpływające do resortu środowiska dotyczące specyfiki funkcjonowania rodzinnych ogrodów działkowych. Należy tu zaznaczyć, że wysokość stawki opłaty powinna być określona dla całego ogrodu działkowego, a nie dla pojedynczej działki wchodzącej w skład danego ogrodu działkowego.”

 

Zmiany w opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi

Ministerstwo Środowiska proponuje także liczne zmiany dotyczące opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Pierwsza ze zmian w tym zakresie dotyczy możliwości różnicowania stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez związki międzygminne odrębnie dla gmin wchodzących w skład tego związku, jeżeli jest to uzasadnione kosztami odbierania i gospodarowania odpadami komunalnymi w poszczególnych gminach lub warunkami miejscowymi. Zmiana ta umożliwi odejście od systemu solidarnościowego skutkującego jednolitą stawką w ramach związku pomimo różnych kosztów związanych ze świadczeniem usług na terenie poszczególnych gmin wchodzących w jego skład. Skorzystanie z tego mechanizmu może generować dodatkowe spory wewnątrz związków międzygminnych skutkując w skrajnych wypadkach występowaniem poszczególnych gmin – zwłaszcza w związkach, gdzie duże gminy członkowskie mają znaczącą przewagę w zgromadzeniu związku.

Kolejna zmiana związana jest z próbą wyraźnego uregulowania możliwości stosowania worków do odbioru odpadów komunalnych. Ilość zadeklarowanych worków – podobnie jak obecnie ilość zadeklarowanych pojemników – będzie stanowić podstawę rozliczeń z właścicielami nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady komunalne.

Wśród nowych przepisów dotyczących opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi należy zwrócić uwagę na przepis dający podstawę do ustalania przez radę gminy opłat za przyjmowanie w PSZOKach określonych w regulaminie czystości i porządku w gminie odpadów innych niż odpady komunalne, w szczególności pochodzących z działalności gospodarczej, w tym działalności rolniczej.

Zdaniem Ministerstwa Środowiska „Dotyczy to przyjmowania odpadów innych niż odpady komunalne, w szczególności pochodzących z działalności gospodarczej lub działalności rolniczej. Propozycja ta ma poszerzyć możliwości prawidłowego pozbywania się odpadów. Z informacji docierających do Ministerstwa Środowiska wynika, że istnieje potrzeba zapewnienia odbierania odpadów innych niż komunalne, np. zużytych opon ciągnikowych. Proponuje się wykorzystanie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, tak aby umożliwiały za dodatkową opłata pozbycie się również odpadów innych niż komunalne.”

Jedna z kluczowych propozycji w tym zakresie dotyczy wysokości opłaty w przypadkach, gdy odpady komunalne nie są zbierane w sposób selektywny (przypomnijmy: selektywna zbiórka ma być obowiązkiem każdego właściciela nieruchomości). W takiej sytuacji stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi wynosić ma czterokrotność stawki ustalonej zgodnie z uchwałą rady gminy. Oznacza to, iż maksymalna stawka wynosić obecnie może 127,84 zł od mieszkańca (przy przyjęciu 2% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem w wysokości 1598 zł).

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta na podstawie powiadomienia od podmiotów odbierających odpady będzie określać w drodze decyzji, wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za miesiąc lub miesiące, w których nie dopełniono obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych zgodnie z regulaminem.

Projektodawcy wskazują, iż „Projektowana zmiana ma wprowadzić odpowiednio wysokie sankcje za nieprzestrzeganie przepisu dotyczącego obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Podniesienie tej sankcji z obecnie obowiązującej dwukrotności na czterokrotność ma na celu zachęcenie mieszkańców do prawidłowego, selektywnego zbierania odpadów komunalnych, a często w ogóle do podjęcia wysiłku selektywnego zbierania odpadów komunalnych.”.

Jednocześnie w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej wskazano, iż „Proponowana zmiana zakłada, że niedopełnienie przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie będzie wymagało zgłoszenia tego faktu przez podmiot odbierający odpady komunalne do gminy, która w drodze decyzji nałoży na właściciela danej nieruchomości wyższą stawkę za miesiąc lub miesiące, w którym nastąpiło naruszenie obowiązku ustawowego. (…) Niedopełnienie obowiązku selektywnego zbierania odpadów dotyczy tych właścicieli nieruchomości, którzy nie chcą selektywnie zbierać odpadów i np. notorycznie w pojemnikach na odpady zmieszane umieszczają odpady, które powinny być wrzucane do pojemników na papier, metale i tworzywa sztuczne, szkło czy odpady ulegające biodegradacji.  Nie dotyczy to natomiast sytuacji, kiedy w wyniku pomyłki o charakterze incydentalnym dany odpad zostanie wyrzucony do nieodpowiedniego pojemnika [wytł. M.K.].”

W projekcie ustawy nowelizującej nie sposób odnaleźć przepisów stanowiących rozwinięcie powyższych twierdzeń.

Kolejna zmiana dotycząca opłat dotyczy zwolnienia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zagospodarowujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym. Zwolnienie to ma charakter obligatoryjny. Związana jest z nim zmiana zakresu deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, która po nowelizacji zawierać ma informację o posiadaniu przydomowego kompostownika.

 

KOLEJNE ZMIANY WYNIKAJĄCE Z PROJEKTU USTAWY NOWELIZUJĄCEJ ZOSTANĄ PRZEDSTAWIONE W KOLEJNEJ CZĘŚCI ARTYKUŁU

"

System gospodarki odpadami komunalnymi nie musi być problemem dla gminy / związku międzygminnego – wystarczy znaleźć optymalne rozwiązania dostosowane do warunków lokalnych oraz zgodne z ciągle zmieniającymi się przepisami.

"

Dowiedz się więcej:

Gospodarka odpadami komunalnymi

Autor artykułu

Maciej Kiełbus

Partner, prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządowego

Więcej z Przepisów §

Wydarzenia PDS

Więcej wydarzeń
"

System gospodarki odpadami komunalnymi nie musi być problemem dla gminy / związku międzygminnego – wystarczy znaleźć optymalne rozwiązania dostosowane do warunków lokalnych oraz zgodne z ciągle zmieniającymi się przepisami.

"

Dowiedz się więcej:

Gospodarka odpadami komunalnymi