Granice warunków udziału w postępowaniu na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych

Jednym z instrumentów służących weryfikacji podmiotowej wykonawców ubiegających się o uzyskanie zamówienia publicznego są warunki udziału w postępowaniu. Ustanowione przez zamawiającego kryteria kwalifikacji mogą dotyczyć:

1. kompetencji lub uprawnień do prowadzenia określonej działalności zawodowej, o ile wynika to z odrębnych przepisów;

2. sytuacji ekonomicznej lub finansowej;

3. zdolności technicznej lub zawodowej.

Warunki udziału w postępowaniu, powinny zostać przez Zamawiającego wykreowane w sposób, który z jednej strony umożliwi realne zweryfikowanie potencjału wykonawców a z drugiej nie ograniczy w nieuzasadnionym stopniu dostępności do zamówienia potencjalnym wykonawcom. W przedmiocie granic swobody kreowania kryteriów kwalifikacji, przysługującej zamawiającym udzielającym zamówień na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych wypowiedziała się Główna Komisja Orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej: Główna Komisja Orzekająca, GKO) w orzeczeniu z dnia 21 maja 2018 r., BDF1.4800.23.2018.

Stan faktyczny sprawy

Zamawiający uzależnił możliwość udziału w postępowaniu o udzieleniu zamówienia publicznego, którego przedmiotem był odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych, od właścicieli nieruchomości zamieszkałych i nieruchomości niezamieszkałych, na których powstają odpady komunalne, od wykonania albo wykonywania, co najmniej jednej usługi odbioru, transportu i zagospodarowania odpadów:

1. w okresie ostatnich 3 lat, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy w tym okresie,

2. przez okres następujących po sobie 12 miesięcy,

3. o wartości nie mniejszej niż 1.000.000,00 złotych brutto.

Zamawiający wymagał nie tylko ażeby wskazane elementy zaistniały łącznie ale również zastrzegł, że warunek uzna za spełniony, jeżeli wykonawca wykaże wykonanie/wykonywane ww. usługi łącznie w jednej usłudze.

Stanowisko Rzecznika

W ww. zakresie Rzecznik uznał, że zamawiający ograniczając możliwość spełnienia warunku wyłącznie do sytuacji w których wykonanie/wykonywanie usług nastąpiło łącznie w jednej usłudze (w jednym zamówieniu) uniemożliwił wzięcie udziału w postępowaniu podmiotom posiadającym doświadczenie na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów, lecz na podstawie odrębnych zamówień.

W ocenie Rzecznika, przyjętym opisem warunku udziału w postępowaniu uniemożliwił ubieganie się o zamówienie wykonawcom, którzy posiadali doświadczenie w realizacji usług zgodnych z przedmiotem zamówienia, lecz w ramach odrębnych usług – osobno w zakresie odbioru odpadów i ich zagospodarowania z terenów zamieszkałych oraz terenów niezamieszkałych, na których powstają odpady. Ze względu na powyższe, tak opisany warunek udziału w postępowaniu uniemożliwiał ubieganie się o to zamówienie także wykonawcom funkcjonującym w formie konsorcjum, w skład których wchodziłyby podmioty mające odrębne doświadczenie w odbieraniu odpadów z każdej z ww. rodzajów nieruchomości.

Stanowisko GKO

Główna Komisja Orzekająca zakwalifikowała usługę odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych do kategorii usług kompleksowych. Odwołując się do treści ustawy z dnia 13 września 1996 r. ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2017 r. poz. 1289 ze zm.) podniosła, że ustawodawca w odmienny sposób odnosi się do usługi obejmującej jedynie odbieranie odpadów komunalnych oraz usługi kompleksowej – która ze względu na swoją specyfikę oraz wymagania ustawowe nie może być traktowana jedynie jako sumaryczne połączenie dwóch odrębnych usług.

Świadczenie jednej kompleksowej usługi obejmującej wszystkie trzy istotne i podstawowe elementy tej usługi różni się pod względem jej charakteru, organizacji wymagań w zakresie sprawozdawczości od odrębnie realizowanych, nawet przez tego samego wykonawcę, usług odbioru, transportu, czy zagospodarowania. Inny jest bowiem w takim wypadku proces logistyczny związany z przechowywaniem odpadów, ich przekazywaniem, rozplanowaniem tras przejazdu pojazdów, jeżeli kontynuacja usługi jest realizowana przez inny podmiot (w przypadku realizacji odbioru i transportu odpadów), jak również inna jest jej organizacja, jeżeli wykonawca ma za zadanie jedynie poddać odpady składowaniu lub zagospodarowaniu, a pierwszy etap jest realizowany przez inny podmiot.

Tym samym, w ocenie GKO, podmioty zamawiające w przypadku tego typu usług powinny w sposób szczególny podejść do wyboru doświadczonego i rzetelnego wykonawcy. Odnosząc się do badanego stany faktycznego GKO, uznała, że Zamawiający miał prawo wymagać, aby wykonawca wykazał się doświadczeniem przy/w realizacji kompleksowej czynności w ramach jednej usługi, co koresponduje z opisem przedmiotu zamówienia, zaś samo połączenie obu usług w jedną w ramach tego opisu jest uzasadnione obiektywnymi potrzebami podmiotu zamawiającego.