Opłaty za wydawanie duplikatów świadectw i legitymacji poza VAT

Jedno z najczęściej zadawanych pytań dotyczących kwalifikacji – na gruncie VAT – uzyskiwanych przez jednostki oświatowe dochodów dotyczy konieczności rozliczania opłat za wydawanie duplikatów świadectw i legitymacji szkolnych. W tej kwestii wypowiedział się wojewódzki sąd administracyjny w Rzeszowie.

Sprawa, w której wydano wyrok, dotyczyła szkół będących jednostkami organizacyjnymi powiatu. Jednostka samorządu zapytała czy jest podatnikiem VAT w związku z odpłatnym wydawaniem duplikatów legitymacji i świadectw na podstawie przepisów o systemie oświaty, a w konsekwencji czy wspomniane opłaty należy rozliczać (uwzględniać) w rejestrach sprzedaży VAT?

W wyroku z dnia 27 lutego 2018 r. (sprawa o sygn. I SA/Rz 38/18) wojewódzki sąd administracyjny w Rzeszowie uznał, że zadania w zakresie edukacji służą realizacji polityki społecznej państwa i pozostają w sferze działań władczych (imperium). Zdaniem Sądu, powiat wypełniając – za pośrednictwem swoich jednostek – obowiązki wynikające z powołanych przepisów, w tym również pobierając opłaty za wydawanie duplikatów świadectw i legitymacji, działa jako organ władzy publicznej realizujący zadania ustawowe, a nie jako podatnik podatku od towarów i usług.

Jak podkreślono, zadania nałożone na powiat wynikają z przepisów prawa, które określają sposób i zakres ich wykonywania. Powiat nie ma w tym zakresie swobody działania, co wyklucza uznanie, że w takich okolicznościach występuje stosunek cywilnoprawny charakteryzujący się wzajemną równością stron. W przypadku wydawania duplikatów świadectw i legitymacji brak jest elementów niezbędnych dla uznania zaistnienia stosunku cywilnoprawnego pomiędzy stronami (a więc osobą wnioskującą o wydanie duplikatu oraz szkołą sporządzającą i wydającą duplikat). Zwrócić należy w szczególności uwagę na brak równości stron, dowolności w wyborze świadczeniodawcy, dowolności w zakresie ustalania wartości (cen) oferowanych usług i wyboru odbiorców.

W takich okolicznościach nie można mówić o charakterystycznej dla stosunków prywatnoprawnych swobodzie kształtowania sytuacji prawnej stron. W przypadku działania powiatu w sferze władztwa publicznego, stosunki prawne powstają w dominującym stopniu w oparciu o administracyjną metodę regulacji, która na plan dalszy spycha cywilnoprawny charakter zawieranych umów.

Powiat, dokonując czynności wydawania duplikatów dokumentów urzędowych ściśle związanych z wykonywanymi zadaniami z zakresu edukacji publicznej, działa zatem w charakterze organu władzy publicznej, a nie w charakterze podatnika VAT. Omawiane opłaty stanowią więc dochody niepodlegające VAT.

Na marginesie warto zauważyć, że podobne stanowisko sąd zajął w odniesieniu do rozliczeń obejmujących zwrot kosztów za praktyki zawodowe uczniów oraz organizowanie egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe.