Od 1 czerwca bieżącego roku „sprzeciw” zastąpił tradycyjną skargę do sądu administracyjnego na decyzję podjętą w trybie art. 138 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego[1] - [dalej: kpa].

Zgodnie bowiem z art. 64 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym[2] - [dalej: ppsa], od decyzji kasatoryjnej (tj. wydanej na podstawie art. 138 § 2 kpa) skarga nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z treści decyzji może wnieść od niej sprzeciw. Sprzeciw rozpatrywany jest w terminu 30 dni od dnia jego wpływu.

Wojewódzkie Sądy Administracyjne rozpatrzyły już pierwsze sprzeciwy od decyzji kasatoryjnych. Przykład wyroku z dnia 8 sierpnia 2017 roku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (sygn. IV SA/Po 649/17) wskazuje na skuteczność wnoszonych przez Skarżących sprzeciwów. Przedmiotowym rozstrzygnięciem WSA w Poznaniu uchylił bowiem decyzję kasatoryjną Samorządowego Kolegium Odwoławczego uchylającą decyzję organu I instancji w przedmiocie odmowy ustalenia warunków zabudowy i przekazującą sprawę do ponownego rozpoznania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu jednoznacznie wskazał, że jeżeli organ I instancji nie dopuścił się naruszenia przepisów postępowania i jednocześnie nie stwierdza się braków w materialne dowodowym – koniecznym jest merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy przez organ odwoławczy.

Na gruncie rozpatrywanej przez sąd sprawy, WSA w Poznaniu podkreślił, że sam fakt, że organ I instancji odmówił wydania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, nie oznacza, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji reformatoryjnej i ustalić przedmiotowych warunków zabudowy. Możliwym jest bowiem dokonanie przez niego odmiennej oceny wyników analizy urbanistycznej, pozwalającej na ich ustalenie. W ocenie sądu na legalność administracyjnego toku instancji nie ma znaczenia dokonana przez organy obu instancji odmienna ocena tych samych okoliczności wynikających z akt sprawy. Konieczne jest jedynie, aby sprawa administracyjna była rozpatrzona w dwóch instancjach. Jeżeli zatem organ odwoławczy nie zakwestionował prawidłowości przeprowadzonego postępowania dowodowego, lecz dokonał jedynie odmiennej oceny wyników analizy urbanistycznej w pełni uzasadnione jest wydanie decyzji merytorycznej w trybie art. 138 § 1 pkt 2 kpa - w tym przypadku ustalenia warunków zabudowy. W konsekwencji, nie można przyjąć (jak wielokrotnie uznawały organy II instancji), że w przypadku warunków zabudowy a limine wyłączona jest możliwość ich ustalenia na etapie postępowania odwoławczego.

Zwrócić należy uwagę także, że o ile długotrwałość prowadzonego postępowania nie stanowi istotnego kryterium legalności decyzji, nie można uznać, że nie ma ona żadnego wpływu na końcowe rozstrzygniecie i możliwość wydania decyzji merytorycznej. W ocenie WSA w Poznaniu, jeżeli organ I instancji nie reaguje na kolejne uchylanie swoich orzeczeń i wydaje ponownie decyzję w sposób istotnie naruszającą przepisy prawa, organ odwoławczy ponownie merytorycznie rozpatrujący sprawę, zobowiązany jest usunąć naruszenia przepisów prawa materialnego, których dopuszcza się organ I instancji i wydać decyzję reformatoryjną.

Jednocześnie, jak wynika z przedmiotowego rozstrzygnięcia - mimo, że decyzja kasatoryjna wydana została na gruncie stanu prawnego sprzed nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego, w myśl obowiązującego od 1 czerwca 2017 roku art. 64 ppsa: „Od decyzji, o której mowa w art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, skarga nie przysługuje, jednakże strona niezadowolona z treści decyzji może wnieść od niej sprzeciw”, a zatem od takiego rozstrzygnięcia organu odwoławczego przysługuje sprzeciw, nie natomiast skarga.

Podsumowując, sprzeciw znacząco przyspieszył rozpatrywanie spraw przed sądami administracyjnymi. Strona niezadowolona z decyzji kasacyjnej organu odwoławczego (nawet jeżeli zasadniczo zgadza się ze wskazaniami organu odwoławczego), może uzyskać pozytywne dla siebie rozstrzygniecie przed sądem administracyjnym już w ciągu niecałych dwóch miesięcy od dnia złożenia sprzeciwu.

[1] ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 23 z późn. zm.);

[2] t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 z późn. zm.