Zadania Gmin ze sfery edukacji poza VAT

NSA potwierdza, że gmina nie będzie podatnikiem VAT, realizując zadania w zakresie edukacji w postaci zapewnienia posiłków w ramach stołówek szkolnych, organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży, uczestnictwa dzieci i młodzieży w widowiskach artystycznych i nauce pływania oraz uczestnictwa dzieci i młodzieży w wymianie międzynarodowej.

Wyrok z 9 czerwca 2017 r. o sygn. I FSK 1271/15 dotyczył interpretacji indywidualnej i zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Szkoły, będąc jednostkami budżetowymi Miasta, organizują:

• stołówki szkolne, które zapewniają wyżywienie uczniom oraz personelowi szkoły,
• wypoczynek dzieci i młodzieży (za opłatą rodziców bądź stowarzyszeń lub podmiotów prywatnych),
• oglądanie widowisk artystycznych i uczestnictwo w nauce pływania (za opłatą rodziców),
• wymianę międzynarodową uczniów.

Występując o interpretację, Miasto dążyło do potwierdzenia, że wykonując ww. świadczenia z zakresu edukacji nie działa w charakterze podatnika VAT. Stanowisko to nie uzyskało aprobaty ze strony organu podatkowego, który stwierdził, że w przedstawionej sytuacji Miasto jest podatnikiem VAT, ponieważ świadczy odpłatne usługi w reżimie cywilnoprawnym, a nie publicznoprawnym.

Na wydaną interpretację indywidualną Miasto Poznań złożyło skargę, którą Sąd I instancji uwzględnił, przyjmując, że organy samorządu terytorialnego należy traktować jako organy władzy publicznej, bez względu na to, czy wykonują zadania własne, czy z zakresu administracji państwowej. Sąd ocenił, że w rozpatrywanej sprawie Miasto wykonując zadania własne nie działa jako podmiot profesjonalny, a jego zadania wynikają bezpośrednio z przepisów prawa, natomiast pobierane opłaty mają charakter publicznoprawny.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku oddalającym skargę kasacyjną Ministra Finansów  powołał się na orzecznictwo sądów administracyjnych oraz TSUE i wskazał, że zarówno zorganizowanie stołówki szkolnej, jak i pozostałych ww. form organizacji edukacji stanowi zadanie własne, wykonywanie przez organ władzy publicznej. Miasto nie staje się podatnikiem VAT m.in. z tego powodu, że realizuje nałożony odrębnymi przepisami obowiązek (art. 7 ust. 1 pkt 8 u.s.g). Kluczowe jednak w sprawie było to, że pobierane w związku z tym opłaty nie mają charakteru komercyjnego, przykładowo do opłat wnoszonych za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce szkolnej, nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki, te pokrywa gmina. Poza kosztem tzw. „wkładu do kotła”, który ponoszą rodzice uczniów, pozostałe wydatki związane z zapewnieniem uczniom posiłków powinny być ponoszone przez gminę. Zorganizowanie stołówki szkolnej jest przewidziane bezpośrednio w ustawie o systemie oświaty (art. 67a). Z przepisów wykonawczych do powołanej ustawy wynika, że także organizowanie przez szkołę wypoczynku dzieci i młodzieży należy do zadań edukacyjnych szkoły. Zdaniem NSA, uczestnictwo dzieci i młodzieży w widowiskach artystycznych nieodzownie łączy się wychowaniem dzieci i młodzieży. Podobne uwagi należy odnieść do organizowania przez szkołę nauki pływania, czy też wymiany międzynarodowej.

Sąd kasacyjny podkreślił także, że wykładnia przepisu art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, który jest podstawą do nieuznawania za podatnika VAT organów władzy publicznej budzi nieustannie liczne wątpliwości, stąd przy rozpoznawaniu podobnych spraw należy posługiwać się jako dyrektywą wykładni drugiego stopnia zasadą rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatników (por. art. 2a Ordynacji podatkowej).