Portal prowadzi ZIEMSKI&PARTNERS KANCELARIA PRAWNA
Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy sp. k.
Ziemski & Partners
Portal prowadzi ZIEMSKI&PARTNERS KANCELARIA PRAWNA
Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy sp. k.
Ziemski & Partners

Miejsce zameldowania a wygaśnięcie mandatu radnego

21.04.2017
Uwaga: ten artykuł ma więcej niż 3 miesiące. Sprawdź aktualny stan prawny lub skontaktuj się z autorem.
Miejsce zameldowania a wygaśnięcie mandatu radnego

Fakt posiadania zarówno czynnego, jak i biernego prawa wyborczego w wyborach do rady gminy uzależniony jest od miejsca zamieszkania, a nie zameldowania danej osoby.

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2016 r. (III SA/Wr 1049/16) Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę radnego, na zarządzenie zastępcze Wojewody w przedmiocie wygaśnięcia mandatu tego radnego.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Organ nadzoru zarządzeniem zastępczym stwierdził wygaśnięcie mandatu radnego. Wydanie przez Wojewodę powyższego aktu, nastąpiło po bezskutecznym wezwaniu rady miejskiej do podjęcia uchwały w sprawie rozstrzygniętej we wspomnianym zarządzeniu, a także po przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym.

Do Wojewody wpłynęła informacja, z której wynikało, iż radny będący członkiem rady miejskiej nie posiada prawa wybieralności w gminie, w której uzyskał mandat, gdyż miejsce jego stałego zamieszkania sytuuje się na terenie innej gminy, gdzie wspólnie z małżonką i synem prowadzi gospodarstwo domowe.

Zważywszy na powyższe nieprawidłowości Wojewoda wystąpił z wnioskiem do przewodniczącego rady miejskiej o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, z którego wynikiem organ nadzoru miał zostać zaznajomiony. Organ nadzoru złożył także pismo do radnego, nakazując mu sprecyzowanie miejsca, w którym koncentruje się jego centrum życiowe.

W wyniku przeprowadzonych czynności ustalono, że osoba pełniąca funkcję radnego, na stałe zameldowana jest w miejscowości położonej w gminie, w której jest członkiem rady. W chwili obecnej jednak, radny ten zamieszkuje w miejscu znajdującym się poza granicami wspomnianej jednostki samorządu terytorialnego, gdzie dodatkowo dokonał meldunku tymczasowego. Z wyjaśnień radnego do poczynionych ustaleń, wynika że jego czasowy pobyt w wyżej wskazanym miejscu związany jest z pomocą synowi w pracach                              remontowo-budowlanych oraz ze wspieraniem prowadzonej przez syna działalności gospodarczej. Radny swoją decyzję o tymczasowym zamieszkaniu z dala od gminy, której członkiem organu kolegialnego pozostaje, argumentował redukcją wydatków. Kwota, która przeznaczana byłaby na codzienne dojazdy, inwestowana była w prace                                          remontowo-budowlane, by możliwe było ich szybsze zakończenie.

Zdaniem Wojewody radny nie spełnia wymogów określonych w art. 10 § 1 pkt 3 lit. a Kodeksu wyborczego, bowiem nie zamieszkuje stale na terytorium gminy, której jest radnym. Organ nadzoru wskazał też na utrwalone orzecznictwo sądów administracyjnych, zgodnie z którym unormowania ustawowe nie uzależniają czynnego i biernego prawa wyborczego od stałego zameldowania na terenie danej JST, lecz od stałego zamieszkiwania. Oceniając miejsce pobytu, nie należy kierować się wyłącznie oświadczeniami osoby zainteresowanej (tak: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, sygn. II SA/Rz 414/15), ale powinno się poddać rozwadze uzewnętrznione zachowanie się podmiotu, m.in. aktywność związana z praca, rodziną, zgłoszenia w ewidencji podatników, czy też prowadzenie działalności gospodarczej w danej miejscowości. W świetle orzecznictwa, za miejsce stałego pobytu nie uznaje się miejsca, gdzie osoba jest zameldowana, ale miejsce gdzie realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe.

Organ nadzoru, mając na uwadze powyższe okoliczności, stwierdził, że centrum życiowe radnego skoncentrowane jest w miejscowości, w której zameldowany został na czas oznaczony, w miejscu w którym obecnie mieszka i nocuje, a także pomaga synowi. Wojewoda podkreślił, że przez zamieszkanie wskazane w Kodeksie wyborczym rozumieć należy „zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego pobytu”. Spełnione zatem muszą zostać dwie przesłanki: faktyczne przebywanie w danej miejscowości oraz zamiar (wola) stałego pobytu, przy czym wola ta musi być wystarczająco uzewnętrzniona, przejawiać się powinna w szczególności w czynnościach prawnych (administracyjnych, pracowniczych, cywilnoprawnych, rodzinnoprawnych). Na uwadze należy mieć również to, że zgodnie z przepisami prawa cywilnego (art. 28 Kodeksu cywilnego) można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, Wojewoda zarządzeniem zastępczym zadecydował o wygaśnięciu mandatu radnego z powodu utraty prawa wybieralności lub nieposiadania go w dniu wyborów. Zarządzenie to stało się przedmiotem skargi do sądu administracyjnego.

Radny w skardze zarzucił rażące naruszenie przepisów prawa procesowego i materialnego. Zdaniem skarżącego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone wadliwie, a ponadto w jego ocenie, nie zachodzą okoliczności uzasadniające wydanie zarządzenia zastępczego wskutek bezczynności rady miejskiej. Skarżący zaznaczył, że zmiana miejsca pobytu ma charakter wyłącznie przejściowy, uzasadniony względami rodzinnymi. Jako naruszenie prawa radny wskazał również na przepisy ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, zgodnie z którymi utrata prawa wybieralności winna być stwierdzona decyzją wydaną przez właściwy organ gminy. W stosunku do skarżącego taka decyzja nie została nigdy wydana. W skardze poruszona została również kwestia niezastosowania się Wojewody do wszystkich przesłanek koniecznych, przy wydaniu skarżonego zarządzenia zastępczego, a w szczególności nieustalenie przez niego dokładnej daty, w której nastąpiła utrata prawa wybieralności. Ustalenie daty miało kluczowe znaczenie, ponieważ od wspomnianego wydarzenia, rada miejska miała 30 dni na podjęcie uchwały w sprawie odwołania radnego, dopiero po upływie tego terminu aktualizowały się kompetencje Wojewody do wydania zarządzenia zastępczego, będącego skutkiem bezczynności organu gminy.   

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu powołując się na art. 5 pkt 9 Kodeksu wyborczego oraz art. 25 Kodeksu cywilnego, wskazał że „miejsce stałego zamieszkania” to miejscowość, w której przebywa się z zamiarem stałego pobytu. Badając istnienie praw wyborczych nie stosuje się jako kryterium miejsca zameldowania. Do określenia tych praw konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek faktycznych: przebywanie w znaczeniu fizycznym w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem oraz zamiar stałego pobytu w tym miejscu. Sąd podkreślił, że przy ustalaniu zamiaru stałego pobytu w danym miejscu nie jest wystarczające oparcie się na wypowiedziach, czy też oświadczeniach pisemnych składanych przez osobę wyrażającą taki zamiar. W tej sytuacji konieczne jest potwierdzenie wyrażanej woli w rzeczywistych działaniach związanych z koncentracją aktywności życiowej w danej miejscowości. Zdaniem WSA, organ nadzorczy prawidłowo ustalił miejsce stałego pobytu skarżącego, bowiem w dniu wyborów ośrodek jego interesów osobistych i majątkowych znajdował się poza granicami gminy, w której startował w wyborach samorządowych.

Sąd nie dopatrzył się również naruszenia przepisów proceduralnych w przytoczonej sprawie. Jego zdaniem tryb procedowania został dochowany w pełnym kształcie.  Po bezskutecznym wezwaniu rady miejskiej do podjęcia uchwały w opisywanej sprawie, wydanie odpowiedniego zarządzenia zastępczego stanowiło własną kompetencję Wojewody. 

W związku z powyższym Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę w całości.

Wyrok jest nieprawomocny.

Warto wspomnieć, że zgodnie z danymi opublikowanymi na stronie Państwowej Komisji Wyborczej, utrata prawa wybieralności lub nieposiadanie go w dniu wyborów, jako podstawa prawna wygaśnięcia mandatu radnego gminy, stanowiła nieco ponad 3% powodów wygaśnięcia mandatów od początku tej kadencji – według danych na dzień 31 stycznia 2017 r., wygaszono mandaty 864 radnym, z czego w 27 przypadkach przyczyną była rozważana kwestia).

Portal tworzony przez prawników
ZIEMSKI&PARTNERS KANCELARIA PRAWNA
Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy sp. k.

Przejdź do strony >>