Milczące załatwienie sprawy w nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego
Kolejną z istotnych zmian wynikających z nowelizacji KPA jest wprowadzenie instytucji milczącego załatwienia sprawy.
Spośród szeregu projektowanych zmian dotyczących nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego (ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw), szczególnej uwagi wymagają propozycje wprowadzenia do ustawy instytucji milczenia organu, mającej stanowić alternatywę dla rozstrzygania spraw w drodze klasycznej decyzji administracyjnej.
Zgodnie z założeniem projektodawcy, wprowadzana w przepisach nowego Rozdziału 8a Działu II ustawy instytucja milczącego załatwienia sprawy, podobnie jak projektowane postępowanie uproszczone, umożliwić ma przyspieszenie i uproszczenie postępowania administracyjnego, a także usprawnienie i zmniejszenie kosztów funkcjonowania administracji.
Zgodnie z zamierzeniami ustawodawcy, milczące załatwienie sprawy polegać ma na wprowadzeniu do postępowania administracyjnego swoistego rodzaju fikcji pozytywnego załatwienia sprawy przez organ administracji publicznej polegającego na tym, iż „milczenie” organu po upływie określonego ustawą terminu uznawane będzie za załatwienie sprawy, w sposób w całości uwzględniający żądanie strony.
Wprowadzana do regulacji KPA instytucja milczącego załatwienia sprawy ma mieć charakter ramowy w tym sensie, iż określona sprawa będzie mogła być załatwiona milcząco, jeżeli przepis szczególny prawa materialnego przewidywać będzie taką możliwość. Zadaniem ustawodawcy będzie zatem wprowadzenie w przepisie prawa materialnego wyraźnej podstawy prawnej dla zastosowania omawianej instytucji w sprawach, w których będzie to możliwe, z uwzględnieniem takich kryteriów jak stopień ich skomplikowania, standardowy czas załatwiania oraz ryzyko naruszenia interesu publicznego czy pewność obrotu w wyniku ewentualnego, niezamierzonego przez organ, milczącego załatwienia sprawy. W świetle uzasadnienia do projektowanych rozwiązań, milczące załatwienie sprawy wykorzystywane ma być zwłaszcza w sprawach nieskomplikowanych, o charakterze np. rejestrowym lub regulacyjnym, w których przepisy wymagają spełnienia określonych, znanych stronie wymogów, a organ może je w istocie łatwo i szybko zweryfikować.
W kontekście prezentowanego zagadnienia należy w szczególności zaakcentować, że wykorzystanie instytucji „milczącego załatwienia sprawy” będzie możliwe tylko i wyłącznie w postępowaniu przed organem I instancji. Zgodnie z projektowanymi założeniami, w postępowaniu odwoławczym oraz w sprawach wszczętych w trybach nadzwyczajnych, tj. w postępowaniu o wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, czy o uchylenie bądź zmianę decyzji ostatecznej, instytucji „milczącego załatwienia sprawy” stosować nie będzie można.
Zgodnie z proponowanymi rozwiązaniami, milczące załatwienie sprawy administracyjnej przejawiać się ma w dwóch formach. Pierwsza, jako „milczące zakończenie postępowania”, zachodzące wówczas, kiedy organ w terminie miesiąca od dnia doręczenia żądania strony, albo w innym terminie określonym w przepisie szczególnym, nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie. Druga, kiedy organ wyrazi tzw. milczącą zgodę, tj. w terminie miesiąca od dnia wniesienia przez stronę żądania (lub w innym terminie określonym w przepisie szczególnym) nie wyrazi sprzeciwu w drodze decyzji.
Zgodnie z założeniami projektodawcy, wprowadzenie ww. form milczącego załatwienia sprawy służyć ma określonym celom, tj. m.in. stanowić ma środek bezpośrednio przeciwdziałający bezczynności organu, jako mobilizujący organ do załatwienia sprawy we właściwym terminie. Jak się wskazuje, w przeciwieństwie do „milczącej zgody”, „milczącego załatwienia sprawy” będzie można uniknąć tylko poprzez wydanie wymaganego przepisami prawa aktu administracyjnego np. decyzji. Z kolei „milcząca zgoda”, wyrażająca się w braku skorzystania przez organ z możliwości wniesienia sprzeciwu w określonym terminie, stanowić ma przejaw upraszczania postępowania. Niewniesienie sprzeciwu stanowić ma świadomy akt woli organu wyrażający całkowitą aprobatę dla załatwienia sprawy w sposób wskazany przez stronę w złożonym wniosku.
W świetle projektowanych rozwiązań, milczące załatwienie sprawy następuje w dniu następującym po dniu, w którym upływa termin przewidziany do wydania decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie albo wniesienia sprzeciwu. W sytuacji, kiedy organ przed upływem terminu do załatwienia sprawy zawiadomi stronę o braku sprzeciwu , milczące załatwienie sprawy następuje w dniu doręczenia tego zawiadomienia. Zwraca uwagę przyjęcie rozwiązania, w świetle którego w razie nie spełniania przez podanie określonych przepisem wymogów formalnych, termin, co do zasady, miesiąca na załatwienie sprawy przez wydanie decyzji, postanowienia lub wniesienie sprzeciwu, biegnie od momentu uzupełnienia tych braków. Z kolei w sytuacji wydania przez organ odwoławczy decyzji w trybie art. 138 § 2 kpa i konieczności ponownego rozpoznawania sprawy przez organ I instancji, termin na milczące załatwienie sprawy biec będzie od dnia doręczenia organowi I instancji akt sprawy wraz z tą decyzją.
Wymagającą wskazania w tym miejscu kwestią jest także przyjęcie rozwiązań, iż do milczącego załatwienia sprawy nie stosuje się art. 10 kpa oraz art. 79a kpa. Literalne brzmienie przepisu oznaczać by mogło, że w tym postępowaniu nie znajdzie zastosowania ogólna zasada czynnego udziału strony w każdym stadium postępowania, w tym możliwość wypowiedzenia się przez stronę co do zebranych w sprawie dowodów i materiałów. Z uzasadnienia do projektu wynika, że to właśnie uproszczony charakter omawianego trybu postępowania, sprowadzający się w istocie do wydania rozstrzygnięcia w oparciu o materiał przedstawiony przez strony na etapie wszczęcia postępowania oraz nieskomplikowany charakter spraw sprawiać mają, że milczące załatwienie sprawy nie wymaga stosowania zasady czynnego udziału w strony w postępowaniu ani jej uszczegółowienia. Wątpliwym wydaje się jednak przyjęcie, aby przy milczącym załatwieniu sprawy nie znajdował zastosowania cały art. 10 kpa, tym bardziej, iż w drodze nowelizacji nie wyłączono możliwości zapoznawania się przez stronę z aktami sprawy, możliwości uczestnictwa w przeprowadzaniu dowodów, czy składania w toku postępowania pism oraz wyjaśnień. Sądzić należy, że wskazane wyłączenie stosowania art. 10 kpa w milczącym załatwieniu sprawy dotyczyć będzie tylko konieczności zawiadamiania strony przez organ o możliwości zapoznania się z zebranym w sprawie materiałem dowodowym przed zakończeniem postępowania.
Z punktu widzenia projektowanych rozwiązań uwagi wymaga także przyjęcie regulacji, zgodnie z którą organ, na wniosek strony, w drodze postanowienia, wydaje zaświadczenie o milczącym załatwieniu sprawy albo odmawia wydania takiego zaświadczenia. Na takie postanowienie przysługiwać ma zażalenie. Zaświadczenie o milczącym załatwieniu sprawy doręczyć trzeba wszystkim stronom w sprawie załatwionej milcząco, co ma na celu zabezpieczenie interesów stron postępowania innych niż sam wnioskodawca, umożliwienia im powzięcia informacji o milczącym załatwieniu sprawy dotyczącej ich interesów lub obowiązków.
Wobec powyższego szczególnego wskazania wymaga, iż z racji swego szczególnego charakteru, milczące załatwienie sprawy nie podlega zaskarżeniu na ogólnych zasadach kpa, ani też nie może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego. Z tego względu projektowane są rozwiązania, w świetle których do spraw załatwionych milcząco odpowiednie zastosowanie znajdować będą przepisy kodeksu postępowania administracyjnego zawarte w rozdziale 12 i 13 Działu II kpa, tj. dotyczące wznowienia postępowania, uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej.
O ile zatem nie jest możliwe stosowanie instytucji milczącego załatwienia sprawy w nadzwyczajnych trybach postępowania, tak milczące załatwienie sprawy podlegać będzie mogło w postępowaniu nadzwyczajnym kontroli właściwych organów z punktu widzenia legalności działania organu I instancji. W tym wypadku przyjmuje się, że skutek wydania decyzji ostatecznej powstał w terminie 14 dni od dnia milczącego załatwienia sprawy. Zdaniem projektodawców, ponowne rozpatrzenie sprawy załatwionej milcząco ma być możliwe w razie spełnienia się przesłanek właściwych dla trybów nadzwyczajnych, a odpowiednio stosowanie tych przepisów umożliwić ma właściwym organom uchylenie, zmianę lub stwierdzenie nieważności rozstrzygnięcia sprawy, które nastąpiło w trybie milczenia organu administracji publicznej.
Portal tworzony przez prawników
ZIEMSKI&PARTNERS KANCELARIA PRAWNA
Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy sp. k.
Popularne
Portal tworzony przez prawników
ZIEMSKI&PARTNERS KANCELARIA PRAWNA
Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy sp. k.