Portal prowadzi ZIEMSKI&PARTNERS KANCELARIA PRAWNA
Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy sp. k.
Ziemski & Partners
Portal prowadzi ZIEMSKI&PARTNERS KANCELARIA PRAWNA
Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy sp. k.
Ziemski & Partners

Poselski projekt ustawy o Poznańskim Związku Metropolitalnym – cz. II

07.02.2017
Uwaga: ten artykuł ma więcej niż 3 miesiące. Sprawdź aktualny stan prawny lub skontaktuj się z autorem.
Poselski projekt ustawy o Poznańskim Związku Metropolitalnym – cz. II

Grupa posłów Klubu Parlamentarnego .Nowoczesna wniosła do Sejmu projekt ustawy o Poznańskim Związku Metropolitalnym, wzorowany na ustawie o związkach metropolitalnych oraz rządowym projekcie ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim.

W pierwszej części opracowania przedstawiono podstawowe założenia poselskiego projektu ustawy o Poznańskim Związku Metropolitalnym, a także opisano procedurę utworzenia Związku oraz sposoby realizacji przezeń zadań publicznych (patrz. ”Poselski projekt ustawy o Poznańskim Związku Metropolitalnym – cz. I”). Dalej zaprezentowane zostaną zagadnienia organów Związku, jego gospodarki finansowej i przepisów przejściowych zawartych w projekcie oraz niektóre wnioski płynące z porównania projektu poselskiego z ustawą o związkach metropolitalnych i rządowym projektem ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim.

Organy Związku

Jak już wspomniano, organami Związku byłyby zgromadzenie związku metropolitalnego oraz zarząd związku metropolitalnego.

Zgromadzenie byłoby organem stanowiącym i kontrolnym, z kompetencjami zastrzeżonymi do jego wyłącznej właściwości (wskazanymi w art. 23 projektu). W zakresie nieuregulowanym stosowano by odpowiednio przepisy dotyczące sejmiku województwa. Jak stanowi art. 21 ust. 1 projektu ustawy, zgromadzenie składałoby się z delegatów jednostek samorządu terytorialnego wchodzących w skład związku – po jednym z każdej gminy oraz powiatu.

Uchwały zgromadzenia miałyby zasadniczo być podejmowane podwójną większością głosów, która byłaby uzyskana w przypadku głosowaniem za danym aktem zarówno przez większość ustawowego składu zgromadzenia, jak i delegatów reprezentujących gminy, których mieszkańcy stanowią większość ludności zamieszkałej na obszarze związku (przy czym ustalono, iż przedstawiciel Poznania ma w tym przypadku 40% głosów). Liczbę ludności należałoby ustalać według danych GUS na dzień 30 czerwca roku poprzedzającego głosowanie.

Zarząd byłby organem wykonawczym, składającym się z 5 członków (w tym przewodniczącego). Wykonywałby on zadania związku nie zastrzeżone na rzecz zgromadzenia, a w szczególności m.in. wykonywałby uchwały zgromadzenia i gospodarowałby mieniem związku.

Członek zarządu musiałby być obywatelem polskim i nie mógłby tej działalności łączyć z:

1) członkostwem w organie jednostki samorządu terytorialnego;

2) pełnieniem funkcji wójta, burmistrza, prezydenta miasta lub ich zastępców;

3) wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody;

4) mandatem posła i senatora.

Członków zarządu wybierałoby zgromadzenie w głosowaniu tajnym, a uchwały zarządu zapadałyby zasadniczo zwykłą większością głosów.

Gospodarka finansowa i przepisy przejściowe

Regulacje kwestii mienia Związku oraz jego finanse byłyby zbliżone do przepisów ustanowionych w obowiązujących samorządowych ustawach ustrojowych (o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa). Mieniem Związku byłaby własność oraz inne prawa majątkowe nabyte przez Związek. Nabycie mogłoby nastąpić w porozumieniu z gminami wchodzącymi w skład związku, w wyniku przejęcia od Skarbu Państwa oraz inne czynności prawne.

Oświadczenie woli w sprawach majątkowych w imieniu związku metropolitalnego składaliby dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i osoba upoważniona przez zarząd.

Związek nie ponosiłby (poza wyjątkami przewidzianymi w przepisach szczególnych) odpowiedzialności za zobowiązania osób prawnych utworzonych przez Związek, a osoby te nie ponosiłyby odpowiedzialności za zobowiązania Związku.

Należy jednak zauważyć, iż projekt nie przewiduje ustanowienia odrębnych zasad finansowania Związku, a jedynie odwołuje się w art. 8 ust. 3 do art. 51a ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Projekt zakłada również zmiany w przepisach obowiązujących (w art. 7 ust. 1a ustawy o samorządzie gminnym i art. 4 ust. 1a ustawy o samorządzie powiatowym). Z dniem rozpoczęcia realizacji zadań przez Związek, zrzeszone w nim gminy (a także ich jednostki organizacyjne i związki) utraciłyby w „odpowiednim zakresie” zdolność do wykonywania zadań publicznych z zakresu gminnych dróg, ulic, mostów i placów oraz organizacji ruchu drogowego, a także z zakresu lokalnego transportu zbiorowego. Także wchodzące w skład Związku miasto na prawach powiatu traciłoby w „odpowiednim zakresie” zdolność do wykonywania zadań powiatu z zakresu transportu zbiorowego i dróg publicznych.

Uwagi i wnioski

Wnioskodawcy twierdzą, iż odrębna ustawa pozwoli na dostosowanie ustroju Związku do specyfiki poznańskiego obszaru metropolitalnego. Należy więc zastanowić się, czy przedstawiony projekt przyczyni się do spełnienia postawiony przez nich celów:

  • dostosowania konkretnych rozwiązań do specyfiki poznańskiej metropolii;
  • zwiększenia efektywności zarządzania transportem (w tym rozbudowę i integrację Poznańskiej Kolei Metropolitalnej);
  • prowadzenia wspólnej polityki przestrzennej i zapobieżenie chaotycznemu rozlewaniu się zabudowy o niskiej intensywności;
  • możliwości obniżenia kosztów obsługi jednostek organizacyjnych gmin i powiatów członkowskich poprzez przekazanie jej na rzecz Związku;
  • prowadzenia promocji obszaru metropolitalnego.

Ze względu na ograniczone ramy niniejszego artykuły, zarysowane zostaną jedynie niektóre zagadnienia problematyczne.

Wydaje się, iż projekt poselski bazuje zarówno na obecnie obowiązującej ustawy o związkach metropolitalnych [dalej: u.z.m.], jak i na rządowym projekcie ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim [dalej jako: projekt rządowy]. Dlatego przy analizie projektu poselskiego należy mieć na uwadze różnice występujące w obu tych aktach.

W piśmiennictwie naukowym oraz w podziałach statystycznych występują różne sposoby wytyczenia granic aglomeracji poznańskiej. Miałaby ona liczyć od ok. 800 tysięcy do 1 miliona mieszkańców i obejmować od kilku do kilkunastu gmin okalających Poznań. W każdym ze wskazanych przypadków miasto centralne (liczące ok. 550 tysięcy mieszkańców) zdecydowanie dominuje pod względem ludności nad jakąkolwiek inną gminą, która potencjalnie mogłaby wejść w skład Związku (jest również ludniejsze od powiatu poznańskiego). W przypadku utworzenia Poznańskiego Związku Metropolitalnego, dla miasta Poznań oznaczałoby to posiadanie nieproporcjonalnie małego wpływu na funkcjonowanie Związku (przede wszystkim ze względu na możliwość delegowania do zgromadzenia tylko jednego delegata – czyli tyle, ile gmina licząca np. kilkanaście tysięcy mieszkańców). Dyskusji należy poddać założenie, zgodnie z którym zostałyby ustanowione zasady podobne do funkcjonujących w aglomeracji śląskiej – czyli obszarze, w którym przynajmniej kilka gmin posiada zbliżony potencjał (a żadnej nie można uznać za absolutnie dominującą). Analizie mogłoby podlegać m.in. funkcjonowanie Zgromadzenia Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej”, w którego statucie w § 10 ust. 7 w zw. z § 11 ust. 1 wskazano, iż Miasto Poznań dysponuje liczbą głosów równą liczbie głosów pozostałych gmin będących uczestnikami związku oraz że Rada Miasta Poznania wyznacza dodatkowych przedstawicieli miasta w Zgromadzeniu Związku[1].

Szczególną uwagę należy zwrócić na kwestię dochodów Poznańskiego Związku Metropolitalnego. Z uzasadnienia projektu poselskiego zakłada się stosowanie przepisów już zawartych w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Warto jednak zauważyć, iż projekt rządowy zawiera propozycję usunięcia rozdziału 7a tejże ustawy („Dochody związków metropolitalnych”) i przewiduje własną regulację dochodów, odnoszącą się wyłącznie do związku metropolitalnego, który miałby powstać w województwie śląskim. Kwestia ta wymaga ujednolicenia w toku dalszych prac legislacyjnych.

Warto zauważyć, iż w projekcie brakuje odpowiednika art. 11 u.z.m., który stanowił, iż wojewoda przekazuje związkowi mienie nieruchome Skarbu Państwa z przeznaczeniem na siedzibę organów związku (analogicznego przepisu brak również w projekcie rządowym).

Należy stwierdzić, iż projektodawcy zasadnie przejęli z projektu rządowego te postanowienia, które pozwalają na przekształcenia samorządowych jednostek organizacyjnych w jednostki związku. Przedmiotowych przepisów brak bowiem w ustawie o związkach metropolitalnych.

Rozwiązaniem niespotykanym zarówno w u.z.m., jak i projekcie rządowym jest umożliwienie pełnienia przez Poznański Związek Metropolitalny roli centrum usług wspólnych dla gmin i powiatów członkowskich. Należy uznać tę propozycję za interesującą, wymaga jednak skorelowania z dotychczas obowiązującymi przepisami w przedmiocie wspólnej obsługi.

Uwagi do projektu (związane z kwestiami majątkowymi oraz przekształceniami jednostek organizacyjnych) złożyła również Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa.

Projekt ustawy o Poznańskim Związku Metropolitalnym został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu.

Zapraszamy do zapoznania się również z innymi artykułami dotyczącymi zagadnień związków metropolitalnych:

– „Metropolia tylko na Śląsku?”,

– „Nowe pomysły na ustawę o publicznym transporcie zbiorowym”.


[1] Dz.Urz.Woj.Wielk. z 2013 r. poz. 1701, tekst jedn. ze zm.

Portal tworzony przez prawników
ZIEMSKI&PARTNERS KANCELARIA PRAWNA
Kostrzewska, Kołodziejczak i Wspólnicy sp. k.

Przejdź do strony >>