Zmiany w funkcjonowaniu Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej?

Od kwietnia 2015 r. trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych w zakresie funkcjonowania Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej.

Celem projektowanej od poprzedniej kadencji Sejmu RP nowelizacji jest dostosowanie art. 18 ustawy do przepisów Konstytucji RP oraz uproszczenie procedury powoływania członków Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej [dalej: „Komisja”].

Dostosowanie przepisów do Konstytucji RP

Na mocy art. 18 ust. 2 ustawy powołano do życia Komisję jako organ odwoławczy od decyzji wojewodów w przedmiocie komunalizacji mienia. W tym samym artykule w ust. 3 zawarte zostało upoważnienie ustawowe dla Prezesa Rady Ministrów do powołania przewodniczącego i członków Komisji oraz określenia trybu jej działania. Ponieważ ustawa weszła w życie przed dniem wejścia w życie Konstytucji RP, powyższa delegacja jest niezgodna z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP.

Zgodnie ze wskazanym przepisem ustawy zasadniczej, rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

Zauważono, że przepis art. 18 ust. 3 nie wskazuje właściwej formy aktu prawnego (rozporządzenia) oraz nie zawiera wytycznych dotyczących upoważnienia ministra właściwego do spraw administracji publicznej (obecnie: Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji) do ustalenia wysokości wynagrodzenia przewodniczącego i członków komisji za udział w jej pracach, co stanowi naruszenie Konstytucji RP.

Tym samym, projektodawca proponuje, by kwestie związane z trybem działania Komisji i powoływaniem jej członków przenieść na poziom ustawy, rezygnując tym samym z wydania na jej podstawie rozporządzenia.

Skład Komisji

Zgodnie z projektowanym art. 18 ust. 3 Komisja składa się z 6 osób (przewodniczący oraz 5 członków), powoływanych i odwoływanych przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Sześcioosobowy skład zapewni możliwość utworzenia dwóch lub więcej trzyosobowych składów orzekających Komisji (obecnie – po rezygnacji w 2010 r. 3 członków – Komisja orzeka w składzie 3-osobowym). Takie rozwiązanie jest konsekwencją panującego w orzecznictwie i doktrynie poglądu, że o ile dopuszczalna jest ocena sprawy dwukrotnie przez ten sam organ kolegialny, to jednak w demokratycznym państwie prawa nie powinna być ona rozpatrywana w takim samym składzie osobowym. Trzyosobowy skład, funkcjonujący od 2010 roku, uniemożliwia zachowanie obiektywizmu w razie ewentualnego wniesienia odwołania. Powyższe rozwiązanie ma również na celu ułatwienie terminowości rozpatrywania spraw.

Obecni członkowie Komisji zostali powołani rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów. Takie rozwiązanie implikuje konieczność nowelizacji wskazanego aktu w przypadku każdej zmiany w składzie Komisji. W celu usprawnienia tej procedury w projekcie zaproponowano, by w przepisie ustawowym określającym skład Komisji wskazać jedynie jej skład liczbowy, pozostawiając kwestie związane z powołaniem i odwołaniem przewodniczącego i członków do kompetencji ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

Nowelizacja zapewnia również objęcie funkcji członka Komisji jedynie przez osoby posiadające wykształcenie prawnicze, a także odpowiednią widzę i doświadczenie zawodowe, co ma przełożyć się na wysoką jakość i sprawność w wykonywaniu powierzonych zadań.

Tryb i zasady pracy Komisji

W projekcie nowelizacji określono tryb i zasady pracy Komisji, zwłaszcza sposób rozstrzygania odwołań od decyzji komunalizacyjnych wojewodów oraz zasady organizacji pracy Komisji. Przepisy projektowanego art. 18a stanowią powtórzenie założeń określonych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 maja 1997 r. dotyczących sposobu organizacji pracy i sposobu podejmowania decyzji. Jednocześnie zrezygnowano z innych założeń przyjętych we wskazanym rozporządzeniu jak np. możliwości orzekania przez Komisję na posiedzeniach wyjazdowych.

Oprócz uregulowania spraw dotyczących obsługi kancelaryjnej Komisji, proponuje się także podniesienie kwot wynagrodzeń członków o 50%, tj. dla przewodniczącego Komisji z 2217,80 zł brutto miesięcznie na 3326,70 zł brutto miesięcznie, natomiast dla pozostałych członków Komisji z 1544,61 zł brutto miesięcznie na 2316,92 zł brutto miesięcznie. Zmiana w powyższym zakresie uzasadniana jest tym, że wysokość wynagrodzeń, niezmieniana od czerwca 2009 r., nie jest adekwatna do zakresu podejmowanych czynności i odpowiedzialności wynikającej z podejmowanych orzeczeń. Ponadto, za udział w pracach Komisji i jej składów orzekających, zamiejscowym członkom Komisji przysługują diety i inne należności za czas odbywania podróży.

Obecnie projekt w dalszym ciągu (od maja 2015 r.) znajduje się na etapie prac w Stałym Komitecie Rady Ministrów.