Wygaśnięcie mandatu radnego zarządzającego spółką przewozową wykorzystującą mienie gminne

Zdaniem NSA okoliczność, że do wykorzystywania mienia gminy doszło w wyniku wygrania przetargu, w którym każdy przedsiębiorca mógł uczestniczyć na „zasadzie powszechnej dostępności do tego mienia” nie ma znaczenia z punktu widzenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy przez radnego.

Wyrokiem z dnia 14 lipca 2016 r. (sygn. II OSK 1280/16) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 27 stycznia 2016 r. (sygn. II SA/Sz 56/16), wydanego w sprawie ze skargi radnej na uchwałę rady gminy w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia jej mandatu.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Radna była prezesem zarządu spółki przewozowej, która wygrała przetarg na dowóz dzieci do szkół w gminie w której sprawowała swój mandat. Wykorzystywane w tym celu autobusy były własnością gminy, w której sprawowała funkcję radnej. Uchwałą z grudnia 2015 r. rada gminy, na podstawie art. 383 § 1 pkt 5 i § 2 Kodeksu wyborczego w związku z art. 18 ust. 2 pkt 15 i art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym [dalej: u.s.g.], stwierdziła wygaśnięcie mandatu radnej z powodu naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnej z zarządzaniem działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego należącego do gminy, w której uzyskała mandat.

Na powyższą uchwałę radna wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, zarzucając jej niezgodność z prawem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 27 stycznia 2016 r. (sygn. II SA/Sz 56/16) oddalił skargę radnej i utrzymał w mocy uchwałę rady gminy w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego.

WSA w Szczecinie wskazał, że z treści przepisów art. 24f ust. 1 u.s.g. i art. 24f ust. 1a u.s.g. wynika, iż podjęcie przez radę gminy uchwały o wygaśnięciu mandatu radnego, może nastąpić, gdy zaistnieją przesłanki określone w art. 24f ust. 1 u.s.g., którymi są: prowadzenie przez radnego działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, ewentualnie zarządzanie taką działalnością lub bycie przedstawicielem, czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności oraz wykorzystanie przy prowadzeniu tej działalności mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat.

W ocenie Sądu, z punktu widzenia ograniczeń działalności gospodarczej radnego, o których mowa w powyższym przepisie, nie ma znaczenia czy z prowadzenia takiej działalności lub zarządzania nią, radny uzyskuje dochód, czy inne osobiste korzyści. Radny, zarządzając działalnością gospodarczą określonego podmiotu, prowadzącego działalność gospodarczą, przy wykorzystaniu w jakiejkolwiek formie i na jakiejkolwiek podstawie prawnej mienia komunalnego gminy, w której posiada mandat radnego, narusza określony w powyższym przepisie zakaz zarządzania taką działalnością. Tym samym korzystanie przez spółkę z mienia gminy w związku z wygraniem przetargu na dowóz dzieci do szkół i wyznaczonymi przez gminę warunkami tego przetargu i jego realizacji, nie ma nic wspólnego z zasadą korzystania z mienia gminy na zasadzie powszechnego dostępu.

WSA wskazał jednocześnie, że z przedmiotowych autobusów w aktualnej sytuacji może korzystać tylko spółka, która wygrała przetarg i będzie realizowała przewozy jako jedną z form swej działalności gospodarczej. Zdaniem Sądu, okoliczność, że każdy mógł wziąć udział w przetargu i go wygrać, nie oznacza, że dostęp do mienia (autobusów) w celu prowadzenia przy ich wykorzystaniu działalności gospodarczej, posiada każdy, bowiem możliwość i prawo ich gospodarczego wykorzystania ma obecnie tylko spółka, której prezesem zarządu jest radna.

W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku radna wskazała, że nie uzyskała żadnych korzyści związanych z wykorzystywaniem mienia gminnego przez spółkę w której pełni funkcję prezesa zarządu, albowiem korzystać z autobusów stanowiących mienie gminne mogła każda osoba fizyczna lub prawna, która wygrałaby przetarg. Radna podkreśliła również, że nie działała w swoim własnym interesie, ponieważ nie prowadzi działalności gospodarczej, ale jedynie zarządza działalnością gospodarczą prowadzoną przez spółkę. Jest to zdaniem skarżącej, znamienna różnica, która wynika z treści art. 24 f u.s.g.

Wyrokiem z dnia 14 lipca 2016 r. (sygn. II OSK 1280/16) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną radnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 27 stycznia 2016 r. (sygn. II SA/Sz 56/16), wydanego w sprawie ze skargi radnej na uchwałę rady gminy w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia jej mandatu.

Zdaniem NSA, z przepisu 24 f ust. 1 u.s.g. nie wynika by korzystanie z mienia komunalnego miało dotyczyć tylko korzystania z mienia na szczególnych, uprzywilejowanych warunkach. Przyjęte w powołanym przepisie rozwiązanie, miało na celu zapobieganie sytuacjom, które mogłyby podważać bezstronność radnych, czy też podważać autorytet organów samorządu.

Tym samym, w ocenie NSA okoliczność, że do wykorzystywania mienia gminy doszło w wyniku wygrania przetargu, w którym każdy przedsiębiorca mógł uczestniczyć na „zasadzie powszechnej dostępności do tego mienia” i że spółka zaoferowała korzystniejsze warunki, nie zmienia faktu, że spółka, zarządzana przez radną jako jej prezesa, prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia gminy i że skarżąca radna działalności tej nie zaprzestała. W związku z powyższym, w ocenie NSA, całkowicie zasadne było wygaszenie jej mandatu przez radę gminy.

Problematykę związaną z wygaśnięciem mandatu radnego poruszaliśmy na naszym portalu również w następujących artykułach:

• „Zakazy dotyczące radnego”,
• „Spór wokół ustalenia przyczyn wygaśnięcia mandatu radnego”,
• „Zarządzanie SPZOZ a wygaśnięcie mandatu radnego”,
• „Pobieranie wynagrodzenia za wykonanie usługi na rzecz gminy a wygaśnięcie mandatu radnego”,
• „Rada gminy musi należycie udowodnić, że radny wykonywał działalność gospodarczą, aby stwierdzić wygaśnięcie jego mandatu”,
• „Radny nie może prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego”.