Różnicowanie stawek „opłat śmieciowych” w zależności od wielkości gospodarstwa domowego – NSA niekonsekwentny

Naczelny Sąd Administracyjny nie potrafi przyjąć jednolitego stanowiska co do dopuszczalności różnicowania stawek „opłat śmieciowych” w zależności od wielkości gospodarstwa domowego.

W ostatnim czasie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym zapadły dwa przeciwstawne sobie wyroki, które dotyczą tego samego zagadnienia. W omawianym w ostatnim czasie na łamach naszego Portalu wyroku z dnia 6 maja 2016 r. (sygn. II FSK 16/16) Sąd ten stwierdził, że różnicowanie stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zależności od wielkości gospodarstwa domowego jest niedopuszczalne (zob. artykuł pt. „Różnicowanie stawek <<opłat śmieciowych>> w zależności od wielkości gospodarstwa domowego – dopuszczalne czy nie?”). Teza wypływająca z tego wyroku stoi w opozycji do wcześniejszego stanowiska tego Sądu zawartego w wyroku z dnia 6 października 2015 r. (sygn. II FSK 1979/15), również omawianego na łamach naszego Portalu, w którym to NSA stwierdził, że różnicowanie stawek opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zależności od wielkości gospodarstwa domowego jest  jak najbardziej dopuszczalne (zob. artykuł pt. „Różnicowanie stawek <<opłat śmieciowych>> w zależności od wielkości gospodarstwa domowego dopuszczalne!”).

Tę samą tezę, dopuszczającą możliwość różnicowania stawek „opłat śmieciowych” w zależności od wielkości gospodarstwa domowego, zawarł Naczelny Sąd Administracyjny w niedawno wydanym przez siebie wyroku dnia 22 kwietnia 2016 r. (sygn. II FSK 2972/14). Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Rada gminy podjęła uchwałę, w której określono, że dokonuje się wyboru metody opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego z jednoczesnym jej zróżnicowaniem w zależności od jego wielkości (ilości osób wchodzących w skład tego gospodarstwa).

Jeden z mieszkańców gminy (skarżący) wezwał rade gminy do usunięcia naruszenia prawa poprzez zmianę ww. uchwały. Przewodniczący rady gminy poinformował skarżącego o uznaniu jego wniosku za bezzasadny.

W związku z powyższym skarżący zaskarżył ww. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.

Wyrokiem z dnia 21 maja 2014 r. (sygn. I SA/Gd 1599/13) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uwzględnił skargę i stwierdził nieważność ww. uchwały w zakresie, w jakim różnicowała ona stawkę „opłaty śmieciowej” w zależności od wielkości gospodarstwa domowego.

Jak wskazał WSA w Gdańsku, analiza art. 6j ust. 1 i 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach prowadzi do wniosku, że ustawodawca wyraźnie zastrzegł, iż rada gminy władna jest do dokonania wyboru jednej z metod ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Jednocześnie zdaniem Sądu I instancji przepis art. 6j ust. 2 ustawy jest jednoznaczny, pozwalając radzie gminy na określenie jednej stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od "gospodarstwa domowego". Z żadnego przepisu prawa nie wynika bowiem upoważnienie dla rady gminy do wprowadzenia w ramach metody wymienionej w art. 6j ust. 2 ustawy dodatkowego kryterium, jakim jest podział gospodarstw domowych na kategorie zależne od liczby osób w nich zamieszkujących i zróżnicowanie na tej podstawie wysokości stawki opłaty.

Mając powyższe na uwadze, WSA w Gdańsku uwzględnił skargę wskazując, że w rozpatrywanej sprawie wydanie aktu prawa miejscowego nastąpiło z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego i wbrew jednoznacznej treści art. 6j ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Od powyższego wyroku skargę wniosła gmina zarzucając Sądowi I instancji błędne przyjęcie, że przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie dopuszczają różnicowania gospodarstw domowych w zależności od ich wielkości.

Wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2016 r. (sygn. II FSK 2972/14) Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę kasacyjna gminy i uchylił powyższy wyrok Sądu I instancji oddalając jednocześnie skargę mieszkańca na uchwałę w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości na terenie gminy.

Zdaniem NSA, wbrew stanowisku WSA w Gdańsku, rada gminy była uprawniona do wyboru metody ustalania opłaty na podstawie art. 6j ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, przy jednoczesnym zróżnicowaniu stawek opłaty z uwagi na liczbę mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość. Zdaniem Sądu II instancji taki był m.in. cel włączenia do art. 6j ustawy ustępu oznaczonego jako 2a. Tym samym, podjęta przez radę gminy uchwała ma umocowanie w przepisach prawa i nie została wydana z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego.

Tym samym NSA nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu I instancji, iż możliwość różnicowania stawek „opłat śmieciowych” dotyczy wyłącznie metod określonych w art. 6j ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Sąd II instancji rozpatrując sprawę wskazał ponadto, że nie tylko wykładnia literalna ww. przepisów, ale również argumenty natury funkcjonalnej i celowościowej podważają tezę przyjętą przez WSA w Gdańsku w odniesieniu do dopuszczalności różnicowania stawek „opłat śmieciowych” w zależności od wielkości gospodarstwa domowego.

Zdaniem NSA, również z uzasadnienia do projektu noweli wprowadzającej przepis art. 6j ust. 2a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wynika, że możliwość różnicowania stawek „opłat śmieciowych” dotyczy również metody od gospodarstwa domowego. Jak wskazywali bowiem projektodawcy tej ustawy, jej wprowadzenie „ma na celu wprowadzenie rozwiązań umożliwiających gminom racjonalną i elastyczną politykę w zakresie ustalania opłat za odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i gospodarowania tymi odpadami”.

Analogiczne stanowisko, jak powyższe, zawarte zostało w ostatnim czasie również przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 9 lipca 2015 r. (sygn. I SA/Rz 499/15) – więcej w artykule: „(Nie)dopuszczalność różnicowania <opłaty śmieciowej> w zależności od wielkości gospodarstwa domowego”.