Obserwuj

Bądź na bieżąco z prawem samorządowym. Zamów bezpłatny cotygodniowy newsletter.






Działy:
  • Gospodarka komunalna

    W dziale "GOSPODARKA KOMUNALNA" publikowane są artykuły dotyczące spółek komunalnych oraz zakładów budżetowych, jak również artykuły dotyczące poszczególnych działów gospodarki komunalnej, w tym gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki wodno-ściekowej, transportu publicznego.

  • Podatki

    W dziale "PODATKI" publikowane są artykuły dotyczące podatków i opłat publicznoprawnych, m.in. dotyczące podatku VAT, podatku od nieruchomości, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i innych.

  • Finanse publiczne

    W dziale "FINANSE PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące szeroko pojmowanych zagadnień związanych z finansami publicznymi, m.in. artykuły dotyczące dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz dyscypliny finansów publicznych.

  • Zamówienia publiczne

    W dziale "ZAMÓWIENIA PUBLICZNE" publikowane są artykuły dotyczące problematyki zamówień publicznych, m.in. dotyczące sytuacji podmiotów komunalnych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Prezentowane są także najnowsze orzeczenie KIO oraz sądów w zakresie prawa zamówień publicznych.

  • Prawo cywilne

    W dziale "PRAWO CYWILNE" publikowane są artykuły dotyczące zagadnień cywilnoprawnych, m.in. umów oraz sporów przed sądami powszechnymi, których stroną są podmioty komunalne.

  • Nieruchomości

    W dziale "NIERUCHOMOŚCI" publikowane są artykuły dotyczące nieruchomości komunalnych oraz spraw związanych z innymi nieruchomościami, w których występują organy samorządu terytorialnego. Artykuły dotyczą w szczególności gospodarki nieruchomościami i planowania przestrzennego.

  • Procedury administracyjne

    W dziale "PROCEDURY ADMINISTRACYJNE" publikowane są artykuły dotyczące procedur, które prowadzone są przez organy samorządu terytorialnego. W szczególności artykuły dotyczą ogólnej procedury administracyjnej (KPA - Ordynacja podatkowa), procedury sądowoadministracyjnej, procedury uchwałodawczej oraz dostępu do informacji publicznej.

  • Ustrój

    W dziale "USTRÓJ" publikowane są artykuły dotyczące ustroju podmiotów komunalnych, w tym zagadnienia dotyczące statusu prawnego organów jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych czy radnych.

  • Inne

    W dziale "INNE" publikowane są artykuły związane z funkcjonowaniem podmiotów komunalnych, które ze względu na swoją tematykę nie zostały zakwalifikowane do innych kategorii.

05.07.2016

Organ spółki komunalnej poborcą opłaty „śmieciowej” – rozbieżności ciąg dalszy…

UWAGA: TEN ARTYKUŁ MA WIĘCEJ NIŻ 3 MIESIĄCE.
SPRAWDŹ AKTUALNY STAN PRAWNY LUB SKONTAKTUJ SIĘ Z AUTOREM.
drukuj mail Share
"

System gospodarki odpadami komunalnymi nie musi być problemem dla gminy / związku międzygminnego – wystarczy znaleźć optymalne rozwiązania dostosowane do warunków lokalnych oraz zgodne z ciągle zmieniającymi się przepisami.

"

Dowiedz się więcej:

Gospodarka odpadami komunalnymi

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wykonywanie zadań z zakresu ustalania i poboru opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także przyjmowania i weryfikowania deklaracji o wysokości opłat przez podmioty inne aniżeli wójt i pracownicy urzędu gminy, jest niedopuszczalne. 

Rada Miasta Gniezna złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu skargi na rozstrzygnięcia nadzorcze Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu [dalej: Kolegium RIO] z dnia 21 sierpnia 2013 r., w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały w sprawie określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz stwierdzenia nieważności uchwały w sprawie wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W rezultacie rozpoznania złożonych skarg, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargi w całości jako bezzasadne (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 22.01.2014 r., III SA/Po 1677/13).

W toku rozpoznawania sprawy Sąd I instancji ustalił, że pierwszą z uchwał Rada Miasta Gniezna, powołując się na przepisy art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 1 i art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446) [dalej: u.s.g.] oraz art. 6 l ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 250) [dalej: u.c.p.g.] dokonała zmian w uchwale w sprawie określenia terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zmiana polegała na wprowadzeniu zapisu, który obligował mieszkańców gminy do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na konto spółki, z którą miasto podpisało wcześniej umowę w sprawie powierzenia spółce wykonywania niektórych obowiązkowych zadań własnych gminy w zakresie utrzymania czystości i porządku.  

Postanowienia drugiej uchwały dotyczącej wzoru deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi były konsekwencją postanowień pierwszego aktu i miały wobec niego charakter techniczny i wykonawczy, stanowiąc o powierzeniu poboru przedmiotowej opłaty ww. spółce i zobowiązując właścicieli nieruchomości do wpłacania wskazanych opłat na jej rachunek bankowy.

W uzasadnieniu uchwał stwierdzających nieważność wymienionych aktów, Kolegium RIO wskazało na treść art. 6q u.c.p.g., zgodnie z którym w sprawach dotyczących opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. RIO wyjaśniała, że użyte we wskazanym przepisie określenie „sprawy dotyczące opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi” obejmuje m.in. takie działania jak przyjmowanie i weryfikowanie deklaracji śmieciowych, a także ustalanie, pobór i windykację opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym wydawanie decyzji administracyjnych. Uprawnienia w zakresie tych czynności przysługują co do zasady wójtowi bądź inkasentowi wyznaczonemu przez gminę. W świetle prezentowanego przez RIO stanowiska, art. 143 § 1 Ordynacji podatkowej [dalej: O.p.] przewidujący możliwość upoważnienia przez organ podatkowy jedynie funkcjonariusza celnego lub pracownika kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu i w ustalonym zakresie, istotnie ogranicza wykonywanie wskazanych zadań przez inne, aniżeli wójt, podmioty.

Zdaniem Kolegium RIO zarówno przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jak i przepisy Ordynacji podatkowej stanowią lex specialis w stosunku do art. 39 u.s.g. normującego sprawy z zakresu ogólnego postępowania administracyjnego. W konsekwencji, Kolegium RIO za niedopuszczalne uznało powierzanie zadań z zakresu ustalania i poboru opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także przyjmowania i weryfikowania deklaracji o jej wysokości przez inne osoby aniżeli pracownicy urzędu gminy. Zdaniem organu nadzoru kwestionowane uchwały rady gminy w zakresie, w jakim zobowiązywały do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami na rachunek bankowy spółki, naruszały przepisy art. 6q u.c.p.g. w zw. z art. 143 § 1 O.p. co uzasadniało stwierdzenie ich nieważności.

Rada miasta konsekwentnie broniła podjętych uchwał, powołując się na art. 39 ust. 4 u.s.g. wprowadzający instytucję tzw. dekoncentracji zewnętrznej. Zgodnie z jego treścią do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy może upoważnić również organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz organy jednostek i podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 1 cyt. ustawy. Zdaniem gminy spółka mieściła się w grupie podmiotów, o których stanowi wskazany artykuł. Rada miasta podkreśliła, że art. 39 ust. 4 u.s.g. stanowi niezależną podstawę powierzenia kompetencji do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej i nie pozostaje w sprzeczności z unormowaniami O.p., a jedynie rozszerza krąg podmiotów, którym można takie kompetencje powierzyć. [więcej na ten temat w artykule „Przenoszenie kompetencji wynikających z ‘ustawy śmieciowej’”].

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w pełni podzielił argumentację Kolegium RIO, zgodnie z którą art.6q u.c.p.g. odsyłający do przepisów Ordynacji podatkowej  musi być interpretowany w ten sposób, że czynności w zakresie ustalania i poboru opłat może podejmować jedynie wójt, inkasent, funkcjonariusz celny lub pracownik kierowanej jednostki organizacyjnej tj. urzędu. Art. 39 ust. 4 u.s.g., jako przepis ogólny, jest w tym przypadku wyłączony.

Wskutek złożonej przez radę miasta skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego od ww. wyroku WSA w Poznaniu, Naczelny Sąd Administracyjny, uznając, że wyrok ten odpowiada prawu, wyrokiem z dnia 10 maja 2016 r., II FSK 1409/14, oddalił skargę kasacyjną. W rezultacie rozpoznania sprawy Sąd ten w całości przychylił się do stanowiska prezentowanego przez WSA w Poznaniu.

NSA wskazał, że krąg podmiotów, którym przysługują uprawnienia organów podatkowych jest ograniczony przez regulację Ordynacji podatkowej. Niedopuszczalne jest, zdaniem sądu II instancji, powoływanie się na art. 39 u.s.g., ponieważ z uwagi na regulację zawartą w Ordynacji podatkowej, do której w sprawach opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi odsyła art. 6q u.c.p.g., wykonywanie zadań z zakresu ustalania i poboru tych opłat, a także przyjmowanie i weryfikowanie deklaracji o wysokości opłat jest dopuszczalne przez ściśle określone osoby i kręgu tego nie można rozszerzać. Przekazanie uprawnień podatkowych organom gminy ze wskazaniem, że mają działać na podstawie Ordynacji podatkowej, wyłącza zdaniem składu NSA rozpoznającego sprawę, zastosowanie innych ustaw w tym zakresie, w tym także art. 39 ust. 4 u.s.g.

Prezentowany powyżej pogląd NSA diametralnie różni się od oceny zaprezentowanej przez ten sam sąd w wyroku z dnia 26 listopada 2013 roku (sygn. II OSK 2409/13) [o wyroku tym pisaliśmy w artykule „Zarząd spółki komunalnej organem administracji publicznej”.] Naczelny Sąd Administracyjny przyjął wówczas, że dopuszczalne jest przeniesienie, w trybie art. 39 ust. 4 u.s.g., kompetencji organu właściwego w sprawach opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zakresie nie tylko wydawania decyzji, ale także m.in. przyjmowania deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, dokonywania czynności sprawdzających czy też podejmowania czynności egzekucyjnych w sprawach opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi podmiotom zewnętrznym pozostającym poza strukturami jednostki samorządu terytorialnego.

W aspekcie, jak widać, sporych rozbieżności pojawiających się w orzecznictwie sądów administracyjnych należy zauważyć – czego jednak nie uwzględnił NSA wydając wyrok w sprawie II FSK 1409/14, - że w trybie art. 143 § 1 O.p. do czynienia mamy wyłącznie z przykładem dekoncentracji wewnętrznej, polegającej na tym, że podmiot, który został przez organ podatkowy upoważniony do realizacji określonych zadań, nie staje się organem, lecz działa w dalszym ciągu z upoważnienia organu i w jego imieniu.

Z kolei wprowadzony przez ustawodawcę zapis art. 39 ust. 4 u.s.g. stanowi podstawę dla dekoncentracji zewnętrznej, polegającej na tym, że podejmując niezbędną uchwałę, rada gminy ma prawo przenieść kompetencje organu na podmiot pozostający poza strukturą urzędu, w tym m.in. na organ spółki komunalnej realizującej zadania własne gminy, zgodnie z art. 9 ust. 1 u.s.g. Tak podejmowana przez radę gminy uchwała jest aktem prawa miejscowego, a zatem źródłem obowiązującego prawa, której skutkiem jest, wiążące dla wszystkich jej potencjalnych adresatów, przekazanie określonemu podmiotowi kompetencji do władczego działania i ustanowienie tym samym organu właściwego w zakresie przekazanych spraw.

Wobec powyższych okoliczności dyskusyjnym wydaje się zaakceptowanie stanowiska wyrażonego zarówno przez RIO jak też przez Izbę Finansową Naczelnego Sądu Administracyjnego, jakoby art. 143 § 1 O.p. był przepisem szczególnym w stosunku do art. 39 ust. 4 u.s.g. i wyłączać mógł możliwość wyrażenia przez radę gminy, aktem prawa miejscowego, woli przeniesienia kompetencji organu wykonawczego gminy (w tym posiadającego kompetencje organu podatkowego) na inny podmiot.

"

System gospodarki odpadami komunalnymi nie musi być problemem dla gminy / związku międzygminnego – wystarczy znaleźć optymalne rozwiązania dostosowane do warunków lokalnych oraz zgodne z ciągle zmieniającymi się przepisami.

"

Dowiedz się więcej:

Gospodarka odpadami komunalnymi

Autorzy artykułu

Joanna Kostrzewska

Partner, radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w prawie administracyjnym ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego

Kinga Grzelak

radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego

Więcej z Wokandy §

Wydarzenia PDS

Więcej wydarzeń
"

System gospodarki odpadami komunalnymi nie musi być problemem dla gminy / związku międzygminnego – wystarczy znaleźć optymalne rozwiązania dostosowane do warunków lokalnych oraz zgodne z ciągle zmieniającymi się przepisami.

"

Dowiedz się więcej:

Gospodarka odpadami komunalnymi