Nowa ustawa o umowach koncesji na roboty budowlane lub usługi

Projekt ustawy o umowach koncesji na roboty budowlane lub usługi – który trafił do Sejmu 6 czerwca 2016 r. – ma na celu implementację do polskiego prawa dyrektywy koncesyjnej.

Do Sejmu trafił rządowy projekt ustawy o umowach koncesji na roboty budowlane lub usług[i] [dalej również: „projekt ustawy”], służący wdrożeniu do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji [dalej również: „dyrektywa koncesyjna”][ii].

Dyrektywa koncesyjna wprowadza charakterystyczne dla umów koncesji uproszczenia w stosunku do dyrektyw dotyczących zamówień publicznych. Celem uchwalenia dyrektywy koncesyjnej było ograniczenie niepewności prawnej przy udzielaniu koncesji oraz sprzyjanie publicznym i prywatnym inwestycjom w infrastrukturę i usługi strategiczne, przy zapewnieniu najlepszego stosunku jakości do ceny, w tym ułatwienie realizacji projektów w formule partnerstwa publiczno-prywatnego.

Ze względu na nową regulację unijną oraz z uwagi na wynikającą z dyrektywy koncesyjnej skalę zmian w stosunku do dotychczasowych przepisów krajowych regulujących udzielanie koncesji na roboty budowlane i usługi za konieczne uznano opracowanie projektu nowej ustawy o koncesjach zamiast dokonywania nowelizacji obowiązującej obecnie ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi.[iii]

Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy, ma ona wdrażać do prawa krajowego w szczególności poniżej wymienione kwestie.

• Nowa definicja umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi. Doprecyzowana ma być kwestia przeniesienia na koncesjonariusza ryzyka ekonomicznego związanego z eksploatacją obiektów budowlanych lub wykonywaniem usług, obejmującego ryzyka związane z popytem lub podażą, jak również zdefiniowania wymienionych ryzyk w celu precyzyjnego odróżnienia umów koncesji na roboty budowlane lub usługi od zamówień publicznych.
• Szacowanie wartości umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi, przez odniesienie jej do całkowitego obrotu koncesjonariusza, uzyskanego w okresie obowiązywania umowy, z tytułu wynagrodzenia za roboty budowlane lub usługi będące przedmiotem umowy koncesji, z uwzględnieniem m.in. opcji i przedłużeń okresu obowiązywania umowy koncesji, przychodów z opłat i kar uiszczanych przez użytkowników, dotacji lub innych korzyści finansowych uzyskiwanych z tytułu realizacji umowy koncesji.
• Ukształtowanie wyłączeń od stosowania przepisów ustawy w odniesieniu do umów koncesji w dużym stopniu w sposób zbieżny z nowelą ustawy – Prawo zamówień publicznych w odniesieniu do zamówień publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem wyłączeń dotyczących zamówień: in-house, odwróconych zamówień in-house i wspólnych zamówień in-house oraz współpracy publiczno-publicznej.
• Wprowadzenie progu stosowania przepisów ustawy o umowach koncesji na roboty budowlane lub usługi do zawierania umów o szacunkowej wartości równej lub wyższej od wyrażonej w złotych równowartości kwoty 30 000 euro. Rozwiązanie jest zbieżne z regulacją określającą próg stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych (próg bagatelności). Z kolei przekroczenie progu unijnego przewidzianego w dyrektywie koncesyjnej będzie wiązało się z koniecznością publikacji ogłoszenia o takiej koncesji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
• Zasady dotyczące koncesji mieszanych obejmujące różne rodzaje umów koncesji (roboty budowlane, usługi, usługi społeczne i inne szczególne usługi) oraz umów udzielanych na podstawie różnych reżimów prawnych, np. umowy koncesji, zamówienia klasyczne lub zamówienia sektorowe.
• Uwzględnienie wśród zasad zawierania umów koncesji konieczności wykrywania i eliminowania konfliktów interesów.
• Wprowadzenie zasady przejrzystości postępowania koncesyjnego, polegającej na udzielaniu informacji z nim związanych wyłącznie w przypadkach przewidzianych w przepisach, w miejsce obecnie obowiązującej zasady jawności postępowań koncesyjnych.
• Umowy koncesji zastrzeżone oraz umowy na usługi społeczne i inne szczególne usługi, mające służyć uwzględnieniu aspektów społecznych przy udzielaniu i realizacji umów koncesji na roboty budowlane lub usługi.
• Zasady ogłaszania o wszczęciu postępowania w sprawie zawarcia umowy koncesji, w szczególności w zakresie miejsca publikacji ogłoszeń przewidzianych w ustawie, stosowania formularzy standardowych określonych w rozporządzeniu Komisji Europejskiej, wyjątków od obowiązku publikacji ogłoszenia o koncesji oraz przewidzenia dopuszczalności publikacji ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy koncesji.
• Kryteria kwalifikacji podmiotowej, obligatoryjne i fakultatywne podstawy wykluczenia z postępowania w sprawie zawarcia umowy koncesji oraz kryteriów oceny ofert.
• Ograniczenie czasu na jaki mogą być zawierane umowy koncesji, w celu ograniczenia niekorzystnych zjawisk polegających na ograniczeniu konkurencji w dostępie do rynku.
• Sposób realizacji umów koncesji na roboty budowlane lub usługi, m.in. w zakresie uwzględnienia szczególnych warunków związanych z realizacją umów koncesji odnoszących się do aspektów gospodarczych, środowiskowych, społecznych, innowacyjnych i związanych z innowacyjnością, podejmowania stosownych środków w celu przestrzegania przez koncesjonariusza przepisów prawa pracy, ochrony środowiska i zabezpieczenia społecznego, podwykonawstwa, rozszerzenia zakresu dopuszczalnych zmian, rozwiązania oraz unieważnienia zawartej umowy koncesji na roboty budowlane lub usługi.
• Przyznanie Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych kompetencji organu właściwego w sprawach umów koncesji na roboty budowlane lub usługi, określenia kompetencji i sposobu realizacji zadań, oraz zakresu współpracy z ministrem właściwym ds. rozwoju regionalnego przy realizacji tego rodzaju czynności.
• Ukształtowanie środków ochrony prawnej w postępowaniach o zawarcie umowy koncesji w sposób analogiczny do mających zastosowanie w zamówieniach publicznych, a tym samym przyznanie wykonawcom ubiegającym się o koncesje możliwości wniesienia odwołania rozpoznawanego przez Krajową Izbę Odwoławczą w postępowaniu odwoławczym i skargi przez właściwy sąd okręgowy w postępowaniu skargowym, w miejsce wnoszenia skarg i skarg kasacyjnych w trybie sądowoadministracyjnym.

[i] Projekt ustawy o umowach koncesji na roboty budowlane lub usługi – dostępny na stronie internetowej Sejmu RP: http://www.sejm.gov.pl (druk nr 612).

[ii] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji (Dz.U.UE.L.2014.94.1).

[iii] Ustawa dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Tekst jednolity: Dz.U. z 2015 r. poz. 113).